نبرد مجازی برای آزادی سربازان ایرانی

در سه روز گذشته، 11 هزار نفر این صفحه فیس بوکی را لایک کرده اند: "سربازان ایرانی را آزاد کنید." اصل ماجرا و بهانه تشکیل این کمپین مجازی به 19 بهمن باز می گردد که گروه جیش العدل با انتشار عکس هایی در توئیتر، از ربودن 5 سرباز ایرانی توسط شاخه نظامی اش خبر داد. جیش العدل اعلام کرد سربازان را 17 بهمن ربوده ولی ایران با سکوت رسانه ای، خواسته است که عملیات های این گروه را کمرنگ جلوه دهد.

یک روز پس از انتشار این خبر، در حالی که سکوت مسئولان ایرانی کماکان ادامه داشت، کاربران فضای مجازی در فیس بوک و توئیتر دست به کار شدند. صفحه ای در فیس بوک و هشتگ freeiraniansoldiers# ابزارهای یک نبرد مجازی تازه شدند. این مصاف از این منظر جالب توجه بود که گروه جیش العدل نیز مهم ترین ابزارهای رسانه ای اش، فیس بوک و توئیتر هستند. این گروه در ماه های گذشته با اطلاع رسانی مداوم درباره فعالیت ها و عملیات هایش، اگرچه در برخی موارد مانند انتشار عکس کودکانی که به ادعای این گروه مشتاق و آماده شرکت در عملیات های مسلحانه هستند، با انتقادهای زیادی موجه شد ولی در مجموع موفق شده بود رویکرد رسانه ای متفاوت و موفق تر نسبت به گروه هایی مشابه از جمله گروه جندالله داشته باشد.  

در نبرد رسانه ای اخیر، کاربران حامی 5 سرباز ایرانی، انتشار پوسترهایی به زبان انگلیسی، راه اندازی وبلاگ، دعوت فعالانه از کاربران، تماس با رسانه های مهم بین المللی و نهادهایی چون دفتر سازمان ملل در ایران، سفارت پاکستان، نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل و ... از جمله راهکارهای مکمل و موفقی بوده که در روزهای اخیر پیگیری و سبب شده که موضوع ربوده شدن 5 سرباز ایرانی به سرعت در صدر اخبار بسیاری از رسانه ها قرار بگیرد. در مجموع، سرعت عمل، تکنیک های متنوع، واکنش فعال و بهره گیری از ظرفیت های رسانه ای سبب شده بهره گیری آنها از شبکه های اجتماعی این بار قدرتمندانه تر از دفعات پیش جلوه کند. به نظر می رسد آنها روز بروز پخته تر و قوی تر می شوند.

اما فعالان عرصه مجازی در استتوس ها و کامنت ها محورهای متعددی را دنبال کرده اند. برخی از آنها به شدت از عملکرد نیروهای نظامی و انتظامی ایران انتقاد و با اشاره به ادعاهای ایران مبنی بر عملیات های موفق علیه دزدان دریایی در چهارگوشه جهان، پرسیده اند چرا در مصاف با یک گروه کوچک نظامی ناموفق بوده است. به طور معمول پای فلسطین و لبنان هم به ماجرا باز شده است. یک کاربر معترض نوشته است: "لاریجانی کجاست که می گه ما جانمان را برای فلسطین می ذیم ؟این ما کیا هستند؟برای سربازهایی که پول وپارتی ندارند و می افتند لب مرز چیکار کردید بی غیرت های مفت خور."

برخی دیگر هم کنایه زده اند به سخت گیری های نیروی انتظامی علیه آب بازی جوانان ایرانی و از بی مسئولیتی فرماندهان این نهاد در تجهیز سربازان ایرانی به شدت انتقاد کرده اند. تفاوت های بین اعضای سپاه و نیروی انتظامی برای انجام وظیفه در چنین ماموریت هایی هم از دیگر کنایه های رایج در فضای مجازی است: "سلامتی سربازی که کارت بسج(فعال) نداشت، افتاد لب مرز!"

اما سویه عظیم تر انتقادها متوجه گروه جیش العدل است، به ویژه عبدالرحیم ملازاده، رهبر این گروه. اکثر کاربران با واکنش های تند و تیز از اینکه آنها در پوشش خواسته های ایدئولوژیک و تضادهای بین شیعه و سنی، سربازان جوان را هدف قرار داده اند، ابراز انزجار کرده اند. از نظر کاربران فضای مجازی، اقدام گروه جیش العدل در ربودن 5 سرباز ناجوانمردانه است، چرا که به تعبیر یک کاربر ایرانی: "حتی در شطرنج هم کسی از زدن سربازها احساس افتخار نمی کند."

در همین حال، برخی از فعالان فیس بوکی ساکن شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان تلاش کرده اند توضیح دهند عملیات های این گروه ربطی به اهل تسنن و یا مشکلات آنها با نظام ندارد. برخی دیگر هم تلاش کرده مشکلات ریشه ای را توضیح دهند: "اين گروگانگيري ها هميشه وجود خواهد داشت تا زماني كه منطق جمهوري اسلامي سركوب اقليت ها باشه هميشه وجود خواهد داشت. وقتي جيني دارن اعدام مي كنند نبايد انتظار بيشتري داشته باشيم تو اين 2 ماه 40 نفر اعدامي سياسي داشتيم تو اقليت ها حالا اينا خانواده دارن انتقام مي گيرند. ريشه اي كار بايد بشه. اگر اعدام ديگري بشه به احتمال زياد اين سربازا مي ميرن. شما بهتره كمپين جلوگيري از اعدام بذاريد."

انتشار خبر درخواست گروه جیش العدل برای معاوضه سربازان ایرانی با 200 زندانی بلوچ و زنان سوری که به ادعای این گروه توسط سپاه در سوریه دستگیر شده اند نیز بازتاب گسترده ای داشت. بسیاری از کاربران با اشاره به اقدام اسرائیل در آزادی بیش از 1000 اسیر فلسطینی در برابر آزادی یک سرباز خویش، خواستار توجه ایران به این درخواست شده اند. با این حال، با اعلام رسمی مقامات ایرانی مبنی بر عدم تمایل به معاوضه زندانیان با این 5 سرباز، فعلا امیدواری ها در این زمینه کاهش یافته است.

آخرین تحولات کمپین فضای مجازی، پیوستن آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه آمریکا به جمع آنها و تلاش اعضای کمپین برای انتشار پیام های خویش به زبان عربی است. آنها فعلا سعی می کنند از همه ابزارهای خویش برای تسریع در آزادی سربازان بهره بگیرند.

نکته جالب اینکه تلاش کاربران مجازی در فیس بوک و توئیتر با استقبال و تحسین اکثر رسانه های داخل ایران به ویژه رسانه های اصولگرا مواجه شده است، بی آنکه اشاره کنند شبکه های اجتماعی مجازی در ایران، خود در گروگان فیلترینگ هستند.