نوازنده‌های خیابانی؛ رونق صدای ساز در کوچه و خیابان

زهره کشاورز / شهروند خبرنگار

چندین سال است موسیقی های خیابانی در پیاده روهای شهر تهران رواج پیدا کرده است. هر کس هر سازی که بلد است را می آورد یک گوشه پیاده رو می نشیند و برای عابرانی که این سو و آن سوی شهر می روند موسیقی می نوازد. تعداد این نوازنده های خیابانی در اسفند ماه و روزهای منتهی به پایان سال همیشه بیشتر می شود. به شکلی که حالا می توان آنها را یکی از نشانه های نزدیک شدن بهار و نوروز دانست.

در این روزها به هر گوشه ای از شهر که سر بزنی تعدادی از آنها را می بینی که با سازشان در حال نواختن هستند، برخی یک جانشین هستند و برخی دیگر با ساز و آوازشان در کوچه ها و خیابان ها و محله ها می چرخند تا همه جا را از صدای سازشان پر کنند. ( صدای سازم همه جا پر شده – هر کی شنیده از خودش بیخوده ... محسن چاووشی در فیلم سنتوری)

نوازنده های خیابانی از پدیده های تقریبأ جدید خیابان های پایتخت ایران هستند، تا اوایل دهه هشتاد و قبل از آن خبری از آنها در پیاده روها و خیابانهای شهر نبود، اما رفته رفته در طول این سالها بر تعداد آنها افزوده شده است.  مردم هم با پولهایی که به آنها کمک می کنند باعث رونق کسب و کارشان شده اند.

در دست نوازنده های خیابانی بیشتر سازها را می تواند دید، بسیاری از نسل جوان این نوازنده ها گیتار، سنتور، ویولون آکاردئون و سه تار می نوازند، گروهی دیگر هم از شهرستان ها به تهران می آیند تا با سازهای محلی خود گوش پایتخت و پایتخت نشینانان را از موسیقی لبریز کنند. در دست این گروه از نوازنده های خیابانی هم سازهایی مانند، سُرنا، کرنا، نقاره و دُهُل، نی، قیچک، دف و تنبک را می توان دید.

علاوه بر این در برخی از نقاط شهر تهران به ویژه مناطق شمالی شهر می توان نوازندگانی حرفه ای و مسلط با سازهایی تخصصی مانند تروپمت، گیتار الکترونیک، ساکسیفون، فلوت و ... را دید که با هنر دستان خود برای اهالی شهر موسیقی گوش نوازی را ارائه می دهند.

برخی از این نوازنده ها علاوه بر نواختن در کنار ساز زدن آواز هم می خوانند برخی اما تنها به همین نواختن ساز اکتفا می کنند. نکته جالب توجه دیگر درباره این نوازنده های خیابانی تک نفره بودن و دو یا چند نفره بودن آنها است. به عنوان مثال برخی که به صورت تک نفره کار می کنند اغلب سازهای مانند گیتار، سه تار، ویولون و سنتور در دست دارند، گروه های دو یه چند نفره هم بسته به نوع موسیقی سازهای مختلفی را با هم تلفیق کرده و می نوازند.

از طرفی آن دسته که گیتار و سه تار می نوازند به دلیل ویژگی های سازهای خود جزو کسانی هستند که در گوشه ای می نشینند و می نوازند، اما گروهی که سازشان قابل حمل است مانند آکاردئون و ویولون و ساز و نقاره های محلی با چرخیدن در خیابان ها و کوچه های شهر هنر خود را عرضه می کنند.

فرهنگ پرداخت پول به این نوازنده های خیابانی نیز از همان ابتدای آغاز به کارشان بین مردم شهر به نسبت جا افتاده است. اما هنوز برخی از شهروندان این افراد را به چشم گدا نگاه می کنند، به گفته یکی از نوازنده های خیابانی که ویولون می نوازد همین مساله یکی از آزاردهنده ترین بخشهای این کار است.

او که از اهالی شهر گرگان است و از اول اسفند برای کسب درآمد از راه موسیقی به تهران آمده است در این رابطه می گوید: نگاه بیشتر مردم به کار ما خوب است و ما را تشویق می کنند، هر کس هم به اندازه توان مالی اش به ما پول می دهد، اما برخی هم طوری با ما رفتار می کنند و به ما واکنش نشان می دهند که انگار ما گدا هستیم.

یکی دیگر از این نوازنده های خیابانی که همراه با دوست دیگرش در پیاده رویی در شهرک غرب گیتار می نوازد نیز در باره کارشان می گوید: در بین نوازنده های خیابانی برخی از بچه ها واقعأ حرفه ای هستند و موسیقی را خوب می شناسند، ما هم دانشجوی موسیقی هستیم و می خواهیم در آینده یک گروه موسیقی تشکیل دهیم، فعلأ هم تصمیم گرفته ایم از راه هنر خود کسب درآمد کنیم و تنها راهی که در این شرایط وجود دارد نواختن موسیقی در خیابان است. البته و خوشبختانه در حد خرج و مخارج روزانه خود پول در می آوریم و راضی هستیم.