تا يک ماه پيش نوشتن چنين مطلبی می‌توانست شروع متفاوتی داشته باشد. می‌توانستم از پلاستيک‌ها و طولانی بودن بازيافت طبيعی‌شان شروع کنم و بعد برسم به اين که کمتر از کيسه‌های پلاستيکی استفاده کنيد. اما از يک ماه پيش داستان عوض شده و به نظرم منبعد همين جنبه از اثر جانبی پلاستيک‌ها بر زندگی مورد توجه جدی قرار خواهد گرفت. ماه فوريه امسال نتايج يک تحقيق چهار ساله نشان داد که پلاستيک‌ها قدرت باروری مردان را کاهش می‌دهند. پرونده علمی اينبار درباره همين موضوع است.
می‌رويد توی فروشگاه و يک بطری آب معدنی می‌خريد. خوب اینروزها اگر آب توی لوله تميز هم باشد ولی ديگر کسی با دست آب نمی‌خورد. بطری‌های آب همگی از پلاستيک شفاف ساخته شده‌اند. دليل شفافيت بطری‌ها موادی‌ست به نام فتالات (Phthalate). استفاده از فتالات باعث می‌شود پلاستيک‌ها نه تنها شفاف بلکه انعطاف‌پذير هم بشوند. ولی فقط همین دو تا خاصيت نيست. يک خاصيت مهم‌تر هم دارند. تقريبا تمام لوازم آرايشی حاوی مقادير زيادی فتالات هستند چون اين مواد شيميايی روان‌ساز هم هستند. يعنی وقتی مثلا از رژ لب استفاده می‌کنيد دليل روان حرکت کردن ماده رنگی روی لب‌های‌تان در مقدار فتالاتی‌ست که در آن به کار رفته است. ولی چه کسی به فتالات حساس‌تر است؟
بر خلاف انتظارتان، مردها به فتالات حساس‌ترند و اين حساسيت منجر به کاهش قدرت باروری‌شان می‌شود.
به نظرم خوب است خيلی ساده و سريع بدانيد فتالات‌ها چه موادی هستند. اين مواد مشتقاتی از اسيد فتاليک محسوب می‌شوند و خود اسید فتاليک هم از نفتالين به دست می‌آيد. نفتالين را هم که می‌شناسيد. برای اين که بيد به لباس‌های زمستانی‌تان نزند توی کمد لباسی‌تان گلوله‌های کوچک نفتالين می‌گذاريد که تا آخر زمستان بخار می‌شوند و اثری ازشان باقی نمی‌ماند.
فتالات‌ها سمی نيستند ولی يکی از خاصيت‌های تازه کشف شده‌شان اين است که کار غدد درون‌ريز بدن را مختل می‌کنند. يعنی وارد ساز و کار توليد و انتشار هورمون‌های بدن می‌شوند و کارکرد طبيعی آن‌ها را از بين می‌برند. مهم‌ترين اثرشان هم در هورمون‌های توليد مثلی‌ست و داستان از همينجا شروع می‌شود. ماه گذشته معلوم شد اختلال در هورمون تستوسترون که عامل باروری مردهاست از جمله جدی‌ترين اثرات فتالات‌هاست. اين اثر باعث می‌شود نه تنها اعضای جنسی بدن مردها از رشد طبيعی بازبمانند بلکه کيفيت سلول‌های جنسی مردان يا همان اسپرم‌ها هم آسيب جدی ببينند. تا قبل از اين وجود چنين اختلالاتی در اندام‌های توليد مثلی حيوانات آزمايشگاهی گزارش شده بود ولی ماه گذشته اثرات فتالات‌ها بر انسان‌ها هم گزارش شد.
از دو دهه پيش حدس‌هايی در مورد کاهش تعداد سلول‌های جنسی مردها در اثر کاربرد بيشتر پلاستيک‌های انعطاف‌پذير مثل لوله‌های پی وی سی (PVC) در زندگی روزمره گزارش شده بود. ولی با افزايش پلاستيک‌های شفاف مثل بطری‌های آب معدنی معلوم شد همان ماده‌ای که پلاستيک‌ها را منعطف می‌کند در شفافيت پلاستيک‌ها هم کاربرد دارد و افزايش هر دوی اين‌ها منجر به افزايش ناباروری در مردان شده است. حالا بعد از دو دهه معما حل شده است.
گفته می‌شود فتالات‌ها در اختلالات هورمونی زنان هم موثرند و فرآيند تخمک‌گذاری را تحت تاثير قرار می‌دهند ولی آنچه در بدن زنان رخ می‌دهد با ميزان اثرپذيری زياد هورمونی مردان قابل مقايسه نيست. جالب اينجاست که وقتی اثر مواد شيميايی ديگر مثل سرب بر هورمون‌های جنسی مردانه را با اثر فتالات‌ها مقايسه کرده‌اند معلوم شده دلیل اثرگذاری بيشتر فتالات‌ها در سرعت تجزيه شدن‌شان است. يعنی بر خلاف سرب که نياز به زمان طولانی برای اثرگذاری بر بدن دارد فتالات‌ها در عرض سه ساعت وارد ساز و کار هورمونی بدن می‌شوند.
به دليل همين سرعت عمل فتالات‌ها در بدن استفاده از آن‌ها در اسباب‌بازی‌های کودکان ممنوع شده است. علاوه بر اين که استفاده از آن‌ها بعنوان روکش قرص و کپسول‌های دارويی و استفاده از لوله‌های پی وی سی برای انتقال آب هم شامل اين ممنوعيت است.
می‌دانم داريد از خودتان يا از من می‌پرسيد که؛ فتالات‌ها چطور از بطری آب يا بقيه ظروف پلاستيکی وارد بدن‌تان می‌شوند؟
چند روز يک بطری پلاستيکی شفاف را دست‌تان بگيريد خودتان خواهيد ديد که شفافيتش از دست می‌رود. مقدار زيادی از فتالات در اثر سائيدگی وارد آب می‌شود. اگر بطری را در يک جای گرم بگذاريد مقدار بيشتر فتالات در زمان کمتری از بدنه بطری به آبی که تويش هست وارد می‌شود. اگر غذای‌تان را توی ظرف غذای پلاستيکی گرم کنيد شانس به شما رو کرده و مقدار خيلی بيشتری فتالات را از بدنه ظرف غذا رها می‌کنید و همراه غذا می‌خوريد. اگر خيلی وسواسی هستيد و ظرف غذای پلاستيکی و بطری پلاستيکی آب را با قدرت هر چه بيشتر می‌سابيد و با شيشه‌شور تميز می‌کنيد برنده مسابقه شده‌ايد و مقدار اساسی فتالات وارد بدن‌تان می‌کنيد.
راه‌حل رها شدن از فتالات‌ها اين است که از بطری و ظروف شيشه‌ای استفاده کنيم. البته شما اصلا گوش نکنيد همان پلاستيکی‌ها را استفاده کنيد.
اطلاعات بيشتر:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24534276
https://www.endocrine.org/~/media/endosociety/Files/Publications/Scientific%20Statements/EDC_Scientific_Statement.pdf
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر