مینو علوی
در دنیای امروز پژوهش‌های زیادی درباره جزییات زندگی انجام می‌شوند که گاه نتایج اعجاب‌آوری دارند؛ مثلا با تغییر رژیم غذایی یا عادت خواب و یا حتی انجام یک ورزش کوچک، ممکن است بتوانیم جلوی نفوذ یک بیماری سخت را در بدن خود بگیریم.
«ایران‌وایر» در سلسله مطالبی با عنوان «سلامت روح و جسم»، به همین جزییات و تغییرات کوچک و قابل دسترس می‌پردازد که روی کیفیت زندگی تاثیرات شگرف دارند.
***
اگر خودتان را پای تردمیل، دوچرخه و موقع دویدن در پارک هلاک می‌کنید ولی اثر نمی‌کند و اندام شما به ضعیف‌ترین فیتنس‌کاران حتی نزدیک هم نمی‌شود، غصه نخورید؛ مشکل از شما و نوع ورزش کردن‌تان نیست.
به تازگی محققان در دانشگاهی در کمبریج بریتانیا می‌گویند ۱۳ ژن را که باعث می‌شوند افراد آماتور و تازه‌کار از برنامه‌های فیتنس سربلند بیرون بیایند، کشف کرده‌اند و حتی اسم آن‌ها را «ژن‌های فیتنس» گذاشته‌اند.
آن‌ها می‌گویند ژنتیک را به‌عنوان عامل موفقیت ۷۲ درصد از افرادی که ورزش استقامتی می‌کنند، می‌‌شناسند.
از نظر آن‌ها، ژنتیک در میزان موفقیت افراد در ایروبیک و گروه‌های قدرتی آناروبیک، به ترتیب ۴۴ و ۱۰ درصد سهیم است.
به اعتقاد بسیاری از پزشکان، متخصصان تغذیه و کارشناسان حوزه سلامت، ورزش کردن یکی از راه‌های تضمین سلامت بدن است.
بر اساس توصیه دستورالعمل فعالیت بدنی برای امریکایی‌ها که در سال ۲۰۱۸ تهیه و منتشر شده است، ترکیبی از تمرینات هوازی با شدت متوسط و شدید در کنار فعالیت‌های تقویت کننده عضلانی که عضله‌های اصلی را هم درگیر کند، می‌تواند به سلامت و چالاکی افراد بیانجامد.
این دستورالعمل می‌گوید که بزرگ‌سالان بهتر است بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط و ۷۵ تا ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت شدید یا ترکیبی معادل انجام دهند.
این دستورالعمل هم‌چنین پیشنهاد می‌کند که افراد این فعالیت را در طول هفته گسترش دهند و حداقل دو روز از هفته به تمرینات قدرتی بپردازند تا از مزایای سلامتی بیشتری بهره‌مند شوند.
با این وجود، محققان دانشگاه کمبریج با تاکید بر این موضوع که همه نمی‌توانند در ورزش کردن موفق شوند، می‌گویند فقط افرادی که ژن‌های فیتنس را دارند، می‌توانند فیتنس‌کاران خوبی از کار دربیایند و اندامی مشابه مدل‌ها پیدا کنند.
تحقیق جدید چه می‌گوید؟
محققان مرکز علوم ورزشی و تمرینات بدنی «دانشگاه آنجلیا راسکین» در کمبریج بریتانیا در یک تحلیل متاآنالیزی که در آن داده‌های تحقیقات دیگر را بررسی کرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که «ژن‌های کاندیدا» یا ژن‌هایی که دانشمندان پیش از آن‌ها حدس زده بودند که در نتیجه‌بخشی برنامه‌های فیتنس اثرگذارند، در مورد افرادی که در ورزش بی‌تجربه هستند، بسیار اثر دارند.
این مطالعه با هدف یافتن جواب این سوال که آیا وجود یک ژن کاندیدای خاص، به متفاوت بودن پاسخ بدن افراد مختلف به ورزش‌های فیتنس می‌انجامد یا خیر، کار خود را شروع کرد. محققان نتایج مربوط به ۲۴ تحقیق بالینی پیشین را که در مجموع شامل سه‌هزار و ۱۲ شرکت کننده می‌شود، مورد بررسی قرار دادند. از این تعداد، هزار و ۵۱۲ نفر مرد و هزار و ۲۳۹ نفر زن بودند و جنسیت ۲۶۱ نفر دیگر مشخص نشده بود. متوسط سن این افراد نیز ۲۸ سال عنوان شده است و این یعنی اغلب آن‌ها جوان هستند.
در تقسیم بندی‌های اولیه شرکت کنندگان این پژوهش، ۸۹ گروه ورزشی، شامل ۴۳ گروه ایروبیک، ۲۳ گروه استقامتی و ۱۷ گروه قدرتی برای مطالعه در نظر گرفته شد. در بررسی‌های انجام شده روی این گروه‌ها، مشخص شد که ۱۳ ژن کاندیدا در «دی‌ان‌ای» افرادی که موفق شده بودند ورزش آماتور خود را به جایی برسانند و به اصطلاح به موفقیت دست یابند، وجود دارند.
دکتر «برت مندل‌‌باوم»، متخصص پزشکی ورزشی و جراح ارتوپدی مرکز درمانی «سدارسینای» در لس‌آنجلس امریکا به «مدیکال‌نیوز تودی» گفته است: «ژنومیک و جنبه‌های فنوتیپی و ژنوتیپی بروز و بیان یک ژن در ارتباط با ورزش و فیتنس، امروزه با الگوهای ژنومیک مختلفی در ارتباط دانسته می‌شوند.»
او که در تحقیق موضوع این گزارش نقشی نداشته، گفته است: «نقاط قوت این متاآنالیز شامل طبقه‌بندی گروه‌های مورد مطالعه به عنوان هوازی، قدرتی یا استقامتی و ارزیابی زیر گروه‌های ژنی بوده است. ولی از آن‌جایی که حجم نمونه برای برخی از ژن‌ها در این بررسی کوچک بوده، مطالعات بیشتری برای تعیین نقش دقیق این ژن‌ها در تاثیرگذاری بر آمادگی قلبی ریوی، قدرت و توان بی‌هوازی ضروری است.»
اگر موفقیت در فیتنس ژنتیکی است، آیا باید ورزش را ادامه داد؟
متخصصان بسیاری می‌گویند که حتی تحرک بدون هدف هم می‌تواند برای سلامتی ما مفید باشد. «دانیل لیبرمن»، استاد زیست‌شناسی تکاملی در «دانشگاه هاروارد»، یکی از این متخصصان است. او پیش‌تر به رادیو ملی امریکا، «ان‌آرپی» گفته بود: «ورزش کردن، یعنی تحرک صرفا برای تحرک داشتن، در تاریخ بشریت پدیده نسبتا جدیدی است.»
لیبرمن در این مصاحبه از مخاطبان خود خواسته بود همان‌طور که روی صندلی نشسته‌اند، خود را تکان بدهند یا به بهانه‌های مختلف هر از گاهی بلند شوند و بنشینند. چون درست است که با این کارها انرژی زیادی مصرف نمی‌کنند ولی به هر حال ماهیچه‌های خود را به حرکت در می‌آورند و چون ماهیچه‌ها بزرگ‌ترین ارگان بدن ما هستند، به‌کار انداختن آن‌ها یعنی جلوگیری از التهاب.
به اعتقاد لیبرمن، به حرکت درآوردن ماهیچه‌ها باعث سوزاندن چربی و قند موجود در جریان خون می‌شود و از این طریق خطر سکته‌های مغزی و قلبی و فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. بنابراین نه تنها اگر ورزش می‌کنیم و فیت نمی‌شویم، باید ورزش را ادامه دهیم بلکه اگر ورزش نمی‌کنیم و مشکلات و سختی‌های زندگی ما را از وقت گذاشتن برای ورزش باز می‌دارند، می‌توانیم موقع کار کردن یا وقتی در خانه هستیم، با وول خوردن و تکان دادن خود، عضلات‌مان را به‌کار بیاندازیم.
در کنار لیبرمن، محققان «دانشگاه مک‌مستر» در انتاریوی کانادا نیز در تحقیقی که نتایج آن در اردیبهشت امسال منتشر شد، گفته بودند «خرده ورزش» یا ورزش‌های کوچک، آسان و کم‌هزینه‌ای که همه می‌توانند در خانه و محل کار خود انجام دهند، مثل بالا و پایین رفتن از پله، می‌تواند درست به‌اندازه ورزش مرتب و تحت نظر مربی برای سلامت ما موثر باشد.
آن‌ها تاکید کرده بودند: «با این که بسیاری از ما می‌خواهیم وزن کم کنیم تا ظاهر بهتری داشته باشیم ولی این مهم است که بدانیم وزن ما هر چه‌قدر که باشد، می‌توانیم کارهایی انجام دهیم که قلب و رگ‌هایمان سالم‌تر باشند و راحت‌تر کارهای روزانه‌مان را انجام دهیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر