مینو علوی
در دنیای امروز پژوهش‌های زیادی درباره جزییات زندگی انجام می‌شود که گاه نتایج اعجاب‌آوری دارند؛ مثلا با تغییر رژیم غذایی یا عادت خواب و یا حتی انجام یک ورزش کوچک، ممکن است بتوانیم جلوی نفوذ یک بیماری سخت را در بدن خود بگیریم. «ایران‌وایر» در سلسله مطالبی با عنوان «سلامت روح و جسم»، به همین جزییات و تغییرات کوچک و قابل دسترس می‌پردازد که روی کیفیت زندگی تاثیرات شگرف دارند.
***
فواید ویتامین «د» و اسید چرب «امگا۳» بر هیچ‌کس پوشیده نیست. همه ما می‌دانیم که سیستم ایمنی و سیستم حرکتی بدن ما، از جمله استخوان‌ها و حتی دندان‌های‌مان برای استحکام به ویتامین د نیاز دارند. امگا۳ هم که در سلامت قلب و عروق و مغز ما نقشی اساسی ایفا می‌کند. با این همه، دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که مصرف قرص‌های مکمل ویتامین د و امگا۳ با هم یا یکی از آن‌ها به تنهایی، خاصیتی پیش‌گیرنده در ابتلا به بیماری‌های خودایمنی دارد و شانس بروز علایم این بیماری‌ها را به‌ویژه در سنین پیری، به طرز چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
«اسکلروز متعدد»، «آرتروز روماتوئید»، «دیابت نوع یک» و ده‌ها اختلال دیگر، نمونه‌هایی از بیماری‌های خودایمنی هستند که در آن‌ها، سیستم دفاعی بدن به بافت‌های خودی آسیب رسانده و به تخریب بافت‌های مختلف بدن، رشد بیش از حد یکی از اندام‌ها و حتی تغییر کاربری یکی از ارگان‌های بدن می‌انجامند. روش درمان هر یک از این اختلالات متفاوت است و این که بیماری در چه حدی پیشرفت داشته، می‌تواند در تعیین استراتژی درمان موثر باشد.
اما دانشمندان می‌گویند روش پیش‌گیری از بروز علایم بیماری‌های خودایمنی احتمالا بسیار ساده‌تر است و مصرف دو قرص مکمل در روز می‌تواند تا حد قابل قبولی از بروز علایم ناخوشایند برخی از انواع بیماری‌های خودایمنی بکاهد.
تحقیقات پیش از این هم نشان داده بودند که بین مصرف ویتامین د و اسید چرب امگا۳، رابطه‌ای وجود دارد. اما این که این دو مکمل غذایی در یک دوره بالینی روی افراد بالای ۵۰ سال که در معرض بالاترین میزان خطر برای بروز علایم بیماری‌های خودایمنی هستند آزمایش شود، موضوع جدیدی است.
نتایج تحقیق مد نظر این گزارش که به تازگی در «کنفرانس هم‌اندیشی۲۰۲۱ کالج امریکایی روماتولوژی» ارایه شده، اولین کارآزمایی کنترل شده تصادفی بزرگ و در سطح ملی در امریکا است که ارزش ویتامین د، اسید چرب امگا۳ یا هر دو مکمل را در پیش‌گیری از بیماری‌های خودایمنی مورد بررسی قرار می‌دهد.
محققان این پژوهش می‌گویند افرادی که پا به سن گذاشته‌اند، اگر برای مدت پنج سال ویتامین د و مکمل امگا۳ مصرف کنند، خطر بروز بیماری‌های خودایمنی برای آن‌ها بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.
نقش ویتامین د و امگا۳ در بدن حیاتی است
دکتر «کارن کاستنبادر»، مدیر برنامه «لوپوس» بیمارستان «بریگهام» و بیمارستان زنان بوستون در ایالت ماساچوست امریکا حین ارایه نتایج این پژوهش در نشست هم‌اندیشی کالج امریکایی روماتولوژی که اخیرا به صورت مجازی برگزار شده، گفته است: «هنگامی که بدن انسان در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، ویتامین د تولید می‌کند. ولی با نور خورشید کمتر، بدن ممکن است به طور طبیعی و به اندازه کافی ویتامین د تولید نکند.»
او هم‌چنین ادامه داده است: «تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین د با طیف وسیعی از بیماری مرتبط است؛ از جمله در مشاهدات اکولوژیکی گذشته، نشان داده شده است که بیماری التهابی روده، اسکلروزیس متعدد و دیابت نوع یک در عرض‌های جغرافیایی شمالی، جایی که سطح ویتامین د خون پایین‌تر است، شیوع بیشتری دارند.»
دکتر کاستنبادر افزوده است: «برعکس، پژوهش پیشین ما روی پرستاران نشان داده بود که میزان بالای ویتامین د موجود در پلاسمای خون و هم قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش بالا در مناطق مسکونی، با کاهش خطر ابتلا به آرتروز روماتوئید مرتبط است.»
این محقق هم‌چنین در مورد اسیدهای چرب امگا۳ گفته است: «در مطالعات مشاهده‌ای گذشته، خطر ابتلا به آرتروز روماتوئید کمتر در افرادی که مصرف ماهی‌های چرب آن‌ها بیشتر بوده، مشاهده شده است.»
او ادامه داده است: «در مطالعات مختلفی نشان داده شده است که هر چه نسبت اسید چرب امگا۳ به کل چربی‌های موجود در غشای (گلبول قرمز) بیشتر باشد، شیوع آرتروز روماتوئيد کمتر است. هم‌چنین بالا بودن امگا۳ با کاهش آرتروز التهابی در افراد سالم نیز مرتبط است.»
تحقیق جدید چه می‌گوید؟
تیم دکتر کاستنبادر ۲۵ هزار و ۸۷۱ فرد بالای ۱۸ سال را به کار گرفت تا تاثیر ویتامین د و امگا۳ روی میزان خطر بیماری‌های خودایمنی را بسنجند. همه مردانی که در این مطالعه میدانی شرکت کرده بودند، بالای ۵۰ سال داشتند و سن زنان هم همگی بالای ۵۵ سال بود. متوسط سن تمام افراد البته ۶۷ سال بود.
محققان این پژوهش، مشارکت‌کنندگان را در چهار گروه تقسیم بندی کردند و برای مدتی بیش از پنج سال، به آن‌ها یکی از ترکیبات زیر را دادند تا به صورت روزانه مصرف کنند:
۱- دارونمای امگا۳ و ویتامین د
۲- دارونمای امگا۳ و دو هزار واحد بین‌المللی از ویتامین د
۳- یک میلی‌گرم امگا۳ و دارونمای ویتامین د
۴- یک میلی‌گرم امگا۳ و دو هزار واحد بین‌المللی ویتامین د
در مدت نوامبر ۲۰۱۱ تا دسامبر ۲۰۱۷ که این تحقيق در حال انجام بود، مشارکت کنندگانی که پزشک برای آن‌ها تشخیص بیماری خودایمنی داده بود، آن را به تیم تحقیقاتی اطلاع می‌دادند.
در تحلیل نهایی مشخص شد که بروز بیماری خودایمنی برای شرکت‌کنندگانی که مکمل‌های ویتامین د، اسید چرب امگا۳ یا هر دو را مصرف می‌کردند، در مقایسه با افرادی که فقط دارونما مصرف کرده بودند، ۲۵ تا ۳۰ درصد کمتر بود.
آن گونه که دکتر «جوآن منسون»، از نویسندگان این تحقیق به «نیوز‌مدیکال تودی» گفته است، اثر مکمل ویتامین د و امگا۳ پس از دو سال مصرف، قوی‌تر ظاهر می‌شود.
او هم‌چنین گفته است: «هر دو ویتامین د و اسیدهای چرب امگا۳ دریایی دارای خواص تعدیل کننده ایمنی و ضد التهابی هستند. بنابراین، یافته‌های ما مبنی بر این که مکمل‌های ویتامین د، چه به تنهایی و چه در ترکیب با امگا۳ دریایی، خطر ابتلا به اختلالات خود ایمنی را کاهش می‌دهند، از نظر بیولوژیکی قابل قبول است و نیاز به مطالعه بیشتر دارد. یافته‌های ما هیجان‌انگیز هستند زیرا هیچ درمان پیش‌گیرانه دیگری برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌های جدی وجود ندارد.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر