« ۸ تا خواهر و برادریم، ۴ نفر ما مدارک شناسایی دارند ۴ نفر ندارند، مادرم ایرانی و پدرم افغان است. طی ۱۲ سال که در رشته بسکتبال حضور دارم بالغ بر ۶۰ مسابقه شرکت کرده‌ام؛ لیگ دسته‌یک و دسته‌دو بسکتبال کشور و لیگ‌برتر بسکتبال کشور؛ ولی زمانی که برای بازی در تیم‌ملی دعوت شدم چون شناسنامه نداشتم، نتواستم بروم و محروم شدم.»
این حکایت جوان ۲۳ ساله بدون شناسنامه است که با نام «پ» در این گزارش معرفی می‌شود؛ بسکتبالیستی که در بیش از ۵۰ مسابقه داخلی شرکت کرده و به عنوان امید تیم‌های ورزشی سیستان و بلوچستان شناخته شده است، اما علی‌رغم دعوت شدن به تیم ملی بسکتبال ایران، چون شناسنامه ندارد ازاین امکان محروم شده است. حکایت او روایت محرومیت از حضور حرفه‌ای در دنیای ورزش برای کودکانی است که بی شناسنامه‌اند. کودکانی که در استان سیستان و بلوچستان از پدران غیر ایرانی ولی مادرانی ایرانی متولد شده‌اند؛ در رشته ورزشی خاصی زبان‌زد شده ولی از حضور در بازهای ملی منع شده‌اند. طبق آمارهای رسمی، کودکان بدون شناسنامه رقمی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را به خود اختصاص داده‌اند. ولی فعالان حقوق کودک می‌گویند جمعیت بی‌شناسنامه‌ها بیشتر ازاین است.
****
چرا بی‌شناسنامه‌ها نمی‌توانند قهرمان ورزشی شوند؟
رشته تخصصی او بسکتبال است، ۱۲ سال سابقه ورزش در رشته بسکتبال در استان سیستان و بلوچستان را دارد. «پ»، سال ۲۰۱۸ میلادی به تیم ملی دعوت شده است و این‌طور توضیح می‌دهد: «با این‌که انتخاب شده بودم قبل از آن‌هم سال ۲۰۱۶ در تیم ملی نوجوانان دعوت شده بودم، متاسفانه بازهم به دلیل نداشتن اوراق هویتی و شناسنامه نتوانستم بازی کنم. امسال یعنی ۱۴۰۱ و پارسال هم لیگ برتر پیشنهاد داشتم، ولی بازهم امکان بازی کردن برایم فراهم نشد.»
تاکید می‌کند طی سال‌ها بسیار زیاد ضربه خورده است: « به عنوان جوان ۲۳ ساله که یکی از افتخارآفرینان در رشته بسکتبال در استان سیستان و بلوچستان هستم متاسفانه از رفتن به تیم‌ملی منع شده‌ام. هر ۴ برادر دیگرم ورزشکار هستند، یکی در رشته دوچرخه سواری، دو نفر بوکس و یک نفر جیت کان دو کار بوده است.»
«جیت کان دو» یکی از سبک‌های مدرن هنرهای رزمی است که توسط «بروس‌لی»، رزمی‌کار و هنرپیشه معروف سینما پایه‌گذاری شد.
به گفته او هربار برای شرکت در مسابقات مجبور شده مبالغ زیادی هزینه کند تا بخواهد از یک شهر به شهر دیگری برود و می‌گوید:«کلی دوندگی کرده‌ام و بین ادارت رفتم و آمدم تا بتوانم مجوز بگیرم که فقط ۱۵ روز بتوانم از استان خارج شوم. چون از بلوچ‌ها برای خارج شدن از سیستان و بلوچستان مدارک شناسایی بسیار زیادی درخواست می‌کنند و سختگیری زیادی انجام می‌شود. ایست‌های بازرسی فراوانی وجود دارد.»
«پ» می‌گوید خواسته زیادی نیست از این کشور که برای ما که ورزشکار و قشر خاصی هستیم و برای استان افتخارآفرینی کردیم شناسنامه صادر کنند.
ادامه می‌دهد: «اولین نفری هستم که از استان سیستان و بلوچستان برای حضور در تیم‌ملی دعوت شده‌ام و اولین بسکتبالیستی هستم که در تاریخ استان سیستان و بلوچستان در لیگ برتر دعوت شدم. ولی نمی‌دانم چرا مدارک هویتی‌ام را نمی‌دهند که بتوانم در تیم ملی حضور داشته باشم.»
در میان ۸ خواهر و برادر «پ» ورزشکاران دیگری هم حضور دارند: «برادرم که در رشته دوچرخه سواری متبحر است به دلیل نداشتن شناسنامه نتوانست به مدارج بالایی دست پیدا کند.»
حکایت نوجوان بلوچ ۱۴ ساله‌‌ای را تعریف می‌کند که ورزش بوکس کار می‌کند، به اردوی تیم ملی دعوت شده ولی به دلیل نداشتن شناسنامه از شرکت در مسابقات محروم شده است.
چرا کودکان سیستان و بلوچستان شناسنامه دار نمی‌شوند؟
مدیر انجمن دیاران (مرجع مطالعات مهاجرت در ایران) سال گذشته در گفت‌و‌گو با روزنامه «همشهری» گفت: «در استان سیستان و بلوچستان ۵۵ هزار بی‌شناسنامه ساکن هستند.» و تاکید داشت: «در سیستان و بلوچستان نیازمند اراده فراتر در حد سران نظام هستیم تا قانون (اعطای شناسنامه) اجرا شود.»
جوان راوی این گزارش با نام «پ» می‌گوید: «به هر دری زدم جواب نگرفته‌ام. از ۱۶ سالگی پیگیر شناسنامه‌ام شدم گفتند برو ۱۸ ساله شدی بیا. تا الان که ۲۳ سال دارم هر هفته دو تا ۳ بار به اداره اتباع مراجعه می‌کنم و پیگیر شناسنامه‌ام هستم، ولی گیر کرده‌ام. نمی‌دانم چرا فقط مشکل برای ما اهالی سیستان و بلوچستان است.»
۲۲اردیبهشت۱۳۹۸، کلیات لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که پاییز ۱۳۹۷ از سوی دولت و در راستای رفع تبعیض در قانون تابعیت و انتقال تابعیت مادر ایرانی به فرزند ارائه شده بود، پس‌از تغییرات و اصلاحاتی در کمیسیون قضایی، در صحن مجلس مطرح و مصوب شد.
براساس این لایحه، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی می توانند به درخواست مادر ایرانی خود به تابعیت ایرانی درآیند. فرزندان مزبور در صورت عدم تقاضای مادر می‌توانند پس از رسیدن به سن هجده سالگی تقاضای تابعیت کنند که در صورت فقدان مشکل امنیتی(به تشخیص و اعلام وزارت اطلاعات) به تابعیت ایرانی پذیرفته می شوند.
روند اعطای شناسنامه طی ۳ سال طی شده از تصویب این قانون بسیار کند بوده است.
کودکان بدون شناسنامه نه تنها از حضور در میادین مهم ورزشی محروم شده‌اند، بلکه همچون سایر شهروند ایرانی نمی‌توانند در دانشگاه ثبت‌نام کنند و همیشه مثل یک خارجی با آن‌ها رفتار می‌شود؛ هرچند در ایران به دنیا آمده و پای خود را از ایران بیرون نگذاشته باشند.
«خلیل» هم یکی دیگر از بی‌شناسنامه‌های ساکن شهرستان سرباز در استان سیستان و بلوچستان می‌گوید: «اصرار عجیبی برای اعطا نشدن شناسنامه به کودکان بلوچ متولد از پدران غیر ایرانی وجود دارد.» او هم به دلیل نداشتن شناسنامه به جای مدرسه، به مدرسه دینی رفته و حافظ کل قرآن است ولی همیشه آرزو داشته پزشک شود تا خانواده‌اش به جای رفتن به پاکستان برای درمان در شهر خودشان بمانند.
بی‌شناسنامه‌ها، نه از حق تحصیل به روال معمول سایر شهروندان برخوردارند و نه از سایر حقوق افراد عادی جامعه. «پ» می‌گوید: «خیلی جاها لنگ مدارک می‌زنیم. در این سن و سال نتواستم گواهینامه بگیرم، نتوانستم خیلی معمولی جایی ثبت نام کنیم، شغل آزاد داریم چون امکان این که کارمند جایی شویم را هم نداریم.»
به گزارش رسانه‌های داخلی ایران بی‌شناسنامه بودن در شماری از مناطق استان سیستان و بلوچستان موروثی است. یعنی از پدر به فرزند می‌رسد و چون روند اعطای شناسنامه سخت بوده کسی پیگیر آن نشده است.
ورزشکار جوانی که او را در این گزارش «پ» خطاب می‌کنیم، یکی از بزرگترین مشکلات خود را ساکن بودن در منطقه سیستان و بلوچستان می‌داند، انگار قانون نانوشته‌ای است که به کودکان و مردم بی شناسنامه این منطقه مدارک هویتی تعلق نمی‌گیرد. او می‌گوید: «اگر شهر دیگری ساکن بودم شاید تا الان مدارکم را گرفته بودم. در تماس با سازمان اتباع در شهرهای دیگر متوجه شدم تعداد زیادی موفق به دریافت شناسنامه شده‌اند. تمام شهرهای استان سیستان و بلوچستان این مشکل را دارند. در حالی که سایر شهرها این مشکل را ندارند. حتی کرمان که نزدیک زاهدان است نیز چنین مشکلی ندارد.»
بر اساس گزارش رسانه‌های داخل ایران بیشترین افراد بدون شناسنامه در استان سیستان و بلوچستان ساکن هستند. سیستان و بلوچستان، تهران، خراسان، قم، گلستان در رتبه اول تا پنجم بی‌شناسنامه‌ها قرار دارند.
چرا فقط ۴ فرزند خانواده رسمی و سه‌جلد دار هستند؟
می‌گوید فقط ۴ فرزند اول خانواده او مدارک شناسایی دارند و توضیح می‌دهد مشکل مداراک شناسایی آن‌ها از سال ۱۳۶۸ شروع شد و به برخی دو تابعیتی‌ها شناسنامه تعلق نگرفت. تا پیش‌از آن شرایط کمی راحت تر بوده است.
«فرزین کدخدایی»، فعال بلوچ در این رابطه توضیح می‌دهد: «بسیاری از خانواده‌ها چنین مشکلی دارند. صرفا به این دلیل هم نیست که سختگیری برای اعطای شناسنامه از سال ۱۳۶۸ آغاز شده است. چون سختگیری‌ها پایه قانونی نداشته و بسیار سلیقه‌ای بوده است. به خیلی موارد بستگی دارد از جمله تیمی که در اداره تابعیت کار می‌کند، کارمندی که مسوول این کار است.»
«پ» اضافه می‌کند: «شنیده‌ام در باقی شهرها غیر از استان سیستان و بلوچستان شماری از مردم بی‌شناسنامه مدارک هویتی خود را گرفته‌اند ولی استان سیستان و بلوچستان هیچ مدرکی به کسی نداده است. حتی با متقاضیان مصاحبه هم انجام نشده است.»
او در حال حاضر دانشجوی رشته معماری دانشگاه آزاد است. این‌طورمی‌گوید که در دانشگاه سراسری قبول شده است ولی چون شهروند ایرانی محسوب نمی‌شود باید شهریه پرداخت کند، بنابراین دانشگاه آزاد را برای ادامه تحصیل انتخاب کرده است.
می‌گوید: «برای مدارک تحصیل‌ام خیلی جاها به مشکل برخورد کردیم در دوران ابتدایی هم من دو تا سه ماه از مدرسه عقب می‌افتادم، بعداز سه ماه یا لایحه‌ای تصویب می کردند یا می‌توانستم نامه‌ای از اداره اتباع بگیرم که به درس‌ام ادامه بدهم. سوال من این است که چرا نیمی از ۸ فرزند خانواده ما باید شناسنامه داشته باشند و نیمی نداشته باشند. هر ۸ نفر ما در ایران به دنیا آمده و مدارک همین‌جا را گرفته‌ایم و هیچ رفت وآمدی به افغانستان نداشته‌ایم. همه اعضای خانواده ما در ایران ساکن هستند. پدر من هم بیش از ۴۵ سال است که اقامت ایران را دارد و به افغانستان هیچ رفت و آمدی نداشته است. ولی به ما اقامت ایران را نمی‌دهند در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا بعد از گذشت حتی ۵ سال اقامت دائم آن کشور داده می‌شود و شهروند عادی می‌شوند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر