«علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، در یک سال گذشته در برهه‌های مختلف درباره اعتراضات ۱۴۰۱ سخن گفته و به نسبت فضای اعتراضات، دستور سرکوب شدید و به تعبیر خودش «گذاشتن آهن داغ بر زخم» را داده، یا در جهت تلطیف فضا سخن گفته است.
در نهایت اما سیاست او در مواجهه با معترضان به نسبت گذشته هیچ تغییری نکرده، هرچند در مواردی، از روش‌های متفاوتی استفاده کرده است.
صدور دستور «عفو» گسترده و یکجا را، شاید بتوان یکی از تفاوت‌های رویکرد او با اعتراضات گذشته دانست؛ هرچند که در عمل مشخص نیست که تا چه حد این «عفو» در عمل اجرا شده است.
یکی از تفاوت‌های مواجهه او با اعتراضات سال گذشته، واکنش دیرهنگام به آن‌ها و پرهیز از برانگیختن احساسات حامیانش و به کار نبردن عباراتی چون اشاره به «جسم ناقص» و تعابیر مشابهی بود، که پیش‌از این، به‌کرات به کار برده است.
برخلاف اعتراضات دیگر که سرکوب اصلی معترضان پس از سخنان رهبر جمهوری اسلامی شروع می‌شد، این بار او در میانه سرکوب‌ها و زمانی که تصور می‌کرد بخشی اصلی سرکوب به نتیجه رسیده است، سخنرانی کرد.
رهبر جمهوری اسلامی که در یک سال گذشته بارها درباره اعتراضات ۱۴۰۱ صحبت کرده، در سالگرد اعتراضات، در جمع گروهی دستچین شده از مردم سیستان‌و‌بلوچستان سخن گفت، تا به‌زعم خود، پرونده اعتراضات را ببندد، چراکه اعتراضات در این استان در یک سال گذشته ادامه پیدا کرده است، او اما درباره اتفاقات این استان و جمعه خونین زاهدان سخن نگفت و به‌نوعی از کنار همه این ماجراها گذشت. خامنه‌ای حتی درباره «مولوی عبدالحمید» نیز نفیا و اثباتا سخن نگفت. چرا که هر سخنی، می‌توانست تاییدی ضمنی بر خبرها درباره دستور او برای «بی‌آبرو» کردن این روحانی شاخص اهل سنت باشد.
***
سخنرانی‌های اولیه؛ مجوز امنیتی کردن فضا
رهبر جمهوری اسلامی در اولین واکنش صریح خود به اعتراضات در ۱۱مهر۱۴۰۱، از نیروی انتظامی و بسیج دفاع کرد و گفت که به آنان «ظلم» شده است. او همچنین به چهره‌های سیاسی داخل که درباره کشته‌شدن «مهسا امینی» بیانیه داده بودند، تاخت.
خامنه‌ای در این سخنرانی، حساسیت خود به بستن خیابان‌ها را نیز نشان داد. موضوعی که به‌نوعی می‌تواند در اعدام «محسن شکاری» دخیل بوده باشد.
رهبر جمهوری اسلامی، ۲۰مهر، در دومین سخنرانی خود پس‌از اعتراضات مجوز امنیتی شدن فضا و برخورد شدید با معترضان را صادر کرد و گفت: «اینکه برخی می‌گویند فضا را امنیتی نکنید، بله ما هم موافق هستیم و تا آنجایی که ممکن است، فضا نباید امنیتی شود؛ اما کار فرهنگی جای خود و کار قضایی و امنیتی هم در جای خود.»
هرچند او در گذشته نیز در موارد متعددی مجوز امنیتی کردن فضا را صادر کرده بود، اما از به کار بردن عبارت فضای امنیتی اجتناب کرده است.
یکی از تفاوت‌های اعتراضات ۱۴۰۱ با اعتراضات گذشته، حضور پررنگ دانش‌آموزان بود. از‌این‌رو، خامنه‌ای در ۱۱آبان۱۴۰۱ نیز به اعتراضات دانش‌آموزان واکنش نشان داد و در خیابان‌ها گفت که «این‌ها بچه‌های خودمان هستند و ما با این‌ها بحثی نداریم،چون به‌دلیل برخی هیجان‌ها و احساسات و برخی بی‌دقتی‌ها در مسائل وارد میدان شدند، اما مهم، صحنه‌گردانان اصلی هستند که با نقشه و برنامه وارد شدند.»
رهبر جمهوری اسلامی شدیدترین سخنان خود را در دیدار با مردم اصفهان بیان کرد و معترضان را «چهار نفر آدم شریر یا فریب‌خورده» دانست و تاکید کرد «بدون شک، این بساطِ شرارت جمع خواهد شد.»
خامنه‌ای در این سخنرانی گفت: «کسانی که کاسب را تهدید کنند یا ماشین‌سوار را تهدید کند که باید بوق بزنی، باید به اندازه گناه خود باید مجازات شوند.»
او بخش مفصلی از سخنانش را به مجازات معترضان اختصاص داد و گفت «قوه‌‌قضاییه با قدرت، بحمدالله سرپا و زنده و پرانگیزه هم هست باید این‌ها را مجازات کند.»
رهبر جمهوری اسلامی همچنین گفت «قدیم‌ها زخم‌هایی را که خوب نمی‌شد، داغ می‌کردند. یک آهنی را می‌گذاشتند در آتش، سرخ که شد، بگذارند روی زخم که خوب بشود.» اولین اعدام معترضان بازداشت شده، به فاصله کوتاهی از این سخنرانی صورت گرفت.
سیستان‌و‌بلوچستان و اعزام هیات
جمعه خونین زاهدان وضعیت متفاوتی را پدید آورد و باعث شد که اعتراضات در این استان بیش‌از همه مناطق دوام داشته باشد. رهبر جمهوری اسلامی اما در یک سال گذشته برای ساکت کردن معترضان در ایران، هم زبان تهدید را به کار گرفت و هم زبان تطمیع را.
او هیاتی را به زاهدان اعزام کرد که این هیات، پیشنهاد «آزادی دستگیرشدگانی که جرم سنگین و موثری مرتکب نشده بودند»، «برخورد قاطع و بدون تسامح با خاطیان»، «رسیدگی به وضعیت آسیب‌دیدگان» و «اعطای عنوان شهید به جان‌باختگان بی‌گناه پس‌از رسیدگی بنیاد شهید به پرونده‌های تشکیل شده» را پیشنهاد کردند.
در کنار اعزام هیات و دیگر اقدامات برای تلطیف فضا اما، نزدیکان مولوی عبدالحمید و تعدادی از روحانیون اهل سنت برای فشار به او بازداشت شدند.
پس ز هک بولتن محرمانه خبرگزاری «فارس»،مشخص شد که جمع‌بندی شورای عالی امنیت ملی و نیروی انتظامی، دستگیری مولوی عبدالحمید بود، اما خامنه‌ای گفته که او نباید بازداشت شود، بلکه باید بی‌آبرو شود.
در این بولتن، تاکید شده که «تدبیر بر این است که به تدریج توانایی مولوی عبدالحمید سلب شود.»
بازگشت به موضع درباره حجاب
رهبر جمهوری اسلامی، روز گذشته ۱۴دی۱۴۰۱، برای عده‌ای از زنان که از سوی وبسایت او بانوان فرهیخته و مادران برگزیده معرفی شده‌بودند سخنرانی کرد و هرچند به اقتضای فضای جلسه، لحنی نرم داشت.
او گفت که «کسانی که حجاب را به‌طور کامل رعایت نمی‌کنند، نباید به بی‌دینی و ضدانقلابی متهم کرد.» خامنه‌ای در نهایت وعده‌ای برای تغییرات جدی حتی در حوزه حجاب نداد، و تنها سعی کرد با سخنانی کلی، فضای اعتراضات را تلطیف کند.
او اما حدود چهار ماه بعد، در ۱۵فروردین، «کشف حجاب» را «حرام شرعی و سیاسی» خوانده و گفت «دستگاه‌های جاسوسی دشمن، دنبال این قضیه هستند.»
رهبر جمهوری اسلامی در عین حال گفته بود «دشمن با نقشه و برنامه وارد این کار شده، ما هم باید با برنامه و نقشه وارد بشویم؛ کارهای بی‌قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد.»
این سخنان در فضای مجازی و رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای داشت و برخی از روحانیون به ادعای خامنه‌ای، درباره «حرام شرعی و سیاسی» بودن کشف حجاب پاسخ دادند.
از جمله «حسین یوسفی اشکوری» که به‌دلیل سخنانش درباره حجاب در دهه ۸۰ به اعدام محکوم شده بود و این حکم بعدا به زندان تبدیل شد، تاکید کرد که ازنظر فقهی نمی‌شود عدم رعایت حجاب یا بی‌حجابی را حرام سیاسی خواند.
او در مصاحبه با «ایران‌وایر» گفت: «در طول دوران جمهوری اسلامی هیچ‌چیز سرجای خودش نیست. حاکمان برای پیشبرد اهداف سیاسی، حکومتی و جناحی خود چنان گشاده دستانه از اصطلاحات قرآنی و فقهی استفاده ابزاری کرده و می‌کنند، که دیگر همه‌چیز فاقد معنای مقرر خود شده است؛ از‌جمله اصطلاح قرآنی محاربه و حجاب شرعی اجباری به هر معنایی که مراد شوند، هیچ‌یک ربطی ماهوی به حکومت و نظام سیاسی ندارند.»
جهاد «باتومی» و رسانه‌ای
تاکید رهبر جمهوری اسلامی در روز دوشنبه ۱۹دی۱۴۰۱، تاکید بر «رسانه» و «جهاد تبیین» بود، هرچند که هم‌چنان بر برخورد شدید با معترضان نیز تاکید کرد.
علی خامنه‌ای اعلام کرد که مقابله با «پروپاگاندای دشمن» با «باتوم» ممکن نیست و باید موضوع جهاد تبیین را دنبال کرد.
او با اشاره به فضای مجازی و رسانه‌ها گفت در اعتراضات اخیر هم «دست دشمن خارجی» عیان بود: «تا گفته می‌شود دخالت دشمن خارجی، عده‌ای آن را انکار می‌کنند و می‌گویند این حوادث تقصیر شما است، صحیح نیست.»
یکی از نکات خاص سخنان خامنه‌ای اما آنجا بود که هدف از اعتراضات را ضربه زدن به «نقاط قوت» جمهوری اسلامی و به‌خصوص دولت رئیسی خواند.
او گفت: «نقاط قوت را می‌خواستند متوقف کنند. ما مشکل اقتصادی داریم، مشکل معیشتی مردم را داریم؛ شکی نیست؛ آیا مشکل اقتصادی با آتش زدن سطل آشغال حل می‌شود؟ با آمدن و اغتشاش کردن در خیابان حل می‌شود؟»
رهبر جمهوری اسلامی در ۲۶بهمن نیز گفت: «گاهی هم می‌گویند جمهوری اسلامی به بن‌بست رسیده، اگر این ادعا درست است، کسی که به بن‌بست رسیده خودش از پا می‌افتد و به زمین می‌خورد، پس چرا این همه برای به زمین زدن او هزینه می‌کنید؟»
مسموم سازی دانش‌آموزان، اتفاقی بود که به‌نوعی به سرکوب اعتراضات نسبت داده می‌شد. خامنه‌ای ۱۵اسفند در‌این‌باره گفت: «این موضوع یک جنایت بزرگ و غیرقابل اغماض است و اگر کسانی در این ماجرا دست داشته باشند، باید عوامل و مسببین آن به اشد مجازات برسند.»
در اردیبهشت اما، بار دیگر به اعتراضات و مدارس پرداخت و گفت: «فتنه‌ها و اغتشاش‌ها و مانند این‌ها[ به حضور در مدارس] ضربه می‌زند؛ یعنی این‌ها با این ناامنی‌هایی که در خیابان و از این قبیل درست می‌کنند، یکی از ضرباتی که به کشور می‌زنند، همین است که مدرسه‌ها را ناامن می‌کنند.»
اعتراضات در سخنرانی نوروزی
رهبر جمهوری اسلامی در پیام نوروزی خود، اشاره جدی به اعتراضات نکرد و سال ۱۴۰۱ را همچون همه سال‌های بعد از انقلاب اسلامی، همراه با عوارض گوناگون تلخ و شیرین دانست.
او اما در سخنرانی در حرم امام رضا، بار دیگر اعتراضات را به کشورهای غربی نسبت داد و گفت که «اما در میدان، درست برعکس این هدف تحقق یافت و جمهوری اسلامی بر این توطئه جهانی پیروز شد و نشان داد قوی و مستحکم است.»
خامنه‌ای در سخنرانی‌های خود به چهره‌های سیاسی داخلی نیز که با ادبیات درون حکومتی درباره اعتراضات موضع گرفته بودند نیز تاخت. یکی از واکنش‌های جدی او، رد موضوع رفراندوم بود.
رهبر جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه۲۹فروردین، در ملاقات با شماری از دانشجویان گفت: «مسائل گوناگون کشور مگر قابل رفراندوم است؟ کجای دنیا این کار را می‌کنند؟ مگر همه مردم که باید در رفراندوم شرکت کنند؟ امکان تحلیل آن مساله را دارند؟ این چه حرفی است؟»
این بخش از سخنان خامنه‌ای که مگر همه مردم امکان تحلیل مسائل را دارند، بازتاب منفی گسترده‌ای داشت، به گونه‌ای که رسانه‌های حکومت در پی رفع‌و‌رجوع و توجیه آن برآمدند.
در این میان از جمله «فائزه هاشمی»، در نامه ای از زندان به سخنان خامنه ای پاسخ داد.
سخنرانی ۱۴خرداد نیز یکی سخنرانی‌های خامنه‌ای محسوب می‌شود و پیش‌از اعتراضات، سخنرانی او درباره بازگشت نظام سلطنتی خبرساز شده بود.
او در ۱۴خرداد۱۴۰۲، ضمن تاکید دوباره بر نقش کشورهای غربی، معترضان را «ترکیبی از معدودی مغرض و تعداد بیشتری افراد غافل و احساساتی و کم‌عمق، و جمعی هم از اراذل‌و‌اوباش» خواند.
آخرین سخنرانی خامنه‌ای پیش از سالگرد شروع اعتراضات، در جمع گروهی از مردم سیستان‌و‌بلوچستان بود. نهادهای مختلف در این استان از ماه‌ها قبل برای پر رونق شدن این نشست تلاش کردند، اما نتوانستند چهره‌های شاخص اهل سنت را راضی به حضور در این مراسم کنند.
خامنه‌ای نیز از کنار اعتراضات سیستان‌و‌بلوچستان در یک سال گذشته و اتفاقاتی چون جمعه خونین زاهدان عبور کرد و تنها موضوع قومیت‌ها و مذهب را،یکی از نقاطی خواند که آمریکا قصد تحریک آن را دارد.
او زنان را یکی از دیگر نقاط بحران‌ساز خواند که آمریکا قصد تحریک آن را دارد و برای رد آن افزود که «شتر در خواب بیند پنبه‌دانه.»
این سخنرانی ازنظر رهبر جمهوری اسلامی، به‌نوعی پایانی بر اعتراضات سال ۱۴۰۱ تلقی می‌شد، اما خود خامنه‌ای به نیروهای سپاه پاسداران اعلام کرده که اتفاقات این‌چنینی که او آن را ادامه اقدامات دشمنان خوانده ادامه خواهد یافت.
رهبر جمهوری اسلامی اگرچه در فضای عمومی مانند گذشته اعتراضات را تحقیر کرده و دستور سرکوب معترضان را داده، اما به‌نوعی در حوزه‌های اقتصادی احساس خطر کرده و به مقامات مجوز نوعی از نرمش قهرمانانه را داده است. نرمشی که ازنظر او می‌تواند وضعیت اقتصادی را تا حدودی بهبود بخشیده، و امکان پیوستن گروه‌های جدید به معترضان را کمتر کند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر