ویدیویی که اخیرا توسط رسانه «حال‌وش» که اخبار مربوط به سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد، منتشر شده است، وضعیت بغرنج کودکان را به خوبی نمایش می‌دهد؛ کودکی حدود هشت ساله برای رسیدن به مدرسه باید با استفاده از دو طناب نازک عرض یک رودخانه را رد کند.
«ایران‌وایر» در یک سال گذشته گزارشهای زیادی از شرایط سخت کودکان در سراسر ایران نوشته است؛ کودکان جا مانده از تحصیل، کودکانی که در راه رفتن به مدرسه انواع خطر را از سر می‌گذرانند و کودکانی که در کپر و چادر یا کلاس‌های درس فاقد استاندارد درس می‌خوانند.
ما در گزارشهای مختلف از سرنوشت کودکانی که به خاطر شرایط سخت محل سکونت و یا وضعیت دردناک خانوادگی عطای تحصیل را به لقایش می‌بخشند، نوشته‌ایم؛ از کودکان کار و کودکانی که راهی بهزیستی و مراکز شبه خانواده می‌شوند و تجربیات تلخ از شکنجه جسمی تا تعرض و تجاوز جنسی را از سر می‌گذرانند.
«ایران‌وایر» در یک سال گذشته از خانواده‌هایی که دارای کودکانی با شرایط خاص هستند، نوشته است؛ از رنج ناآگاهی جامعه درباره کودکان دارای اوتیسم. ما از کودکانی با والد زندانی حرف زده‌ایم و از نوجوانان معترضی که انواع خشونت از بازجویی تا بازداشت، تهدید، توهین و زندان را تجربه کرده‌اند، گفته‌ایم. این گزارش، یک جمع‌بندی درباره همه آن چیزی است که در این یک‌سال گفته‌ایم. دل‌مان می‌خواست از کودکان شاد، مرفه، سرزنده و سالم، از مدارسی با استانداردهای بالا و جهانی و از دسترسی بچه‌‌‌ها به امکانات مختلف و رفاه جامعه بنویسیم. متاسفیم که این طور نبود و گزارش‌های‌مان تلخ و گزنده بودند. به امید روزی که بتوانیم از کودکانی بنویسیم که رفاه آن‌ها با بچه‌های کشورهای توسعه‌یافته برابری کند؛ از جامعه‌ای سلامت با کودکانی شاد.
****
بر اساس مستندات شهروندخبرنگاران و فعالان حقوق کودک، مصاحبه با قربانیان، شاهدان و کارشناسان، «ایران‌وایر» از دی ماه ۱۴۰۱ تا فروردین ماه ۱۴۰۲ بیش از ۲۰۰ گزارش درباره حقوق کودکان منتشر کرده که نشان می‌دهد جمهوری اسلامی بسیاری از مفاد کنوانسیون حقوق کودک را زیر پا گذاشته است. بیش از ۶۰ درصد از این گزارش‌ها مربوط به ناتوانی جمهوری اسلامی از حفاظت کودکان در برابر انواع آسیب‌ها هستند که وضعیت بیش از ۱۴ هزار و ۵۰۰ کودک را تحت تاثیر قرار داده‌اند. ۱۳درصد از این گزارش‌ها از دسترسی ناعادلانه کودکان به آموزش خبر داده‌اند که نزدیک به چهار میلیون کودک در ایران را تحت تاثیر قرار داده‌اند. شش درصد از گزارش‌ها شامل کودکانی می‌شوند که به دلیل تجمع در مدرسه و اعتراض به حجاب اجباری، مورد بازخواست قرار گرفته‌اند. موارد دیگری مانند قتل، دستگیری، مسمومیت در مدرسه و سایر اشکال ارعاب تاثیر منفی زیادی بر کودکان داشته‌اند. هفت مورد دیگر از این گزارش‌ها به آزادی بیان کودکان، سه مورد به سوء استفاده جنسی از آن‌ها و دو مورد مربوط به نقض حقوق شهروندی است که زندگی بیش از ۴۰ تا ۹۰ هزار کودک را تحت تاثیر قرار داده است.
بارزترین موضوع‌ها در گزارشهای «ایران‌وایر»، مربوط به کشته یا زخمی شدن کودکان در جریان اعتراض‌ها، حمله‌های شیمیایی به مدارس و تلاش برای ارعاب کودکان در مدارس با توسل به نیروهای امنیتی، معلمان بسیجی و نمایش فیلم‌های پورن بوده‌اند.
از اقدامات غیرقانونی که در جریان اعتراضات و پس از آن در مدارس رخ داد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: بازرسی کیف دانش‌آموزان، اخراج از مدرسه به دلیل سردادن شعارهای اعتراضی در تجمعات داخل مدرسه، محرومیت از تحصیل به دلیل سوابق سیاسی یکی از اعضای خانواده، ربایش و گروگان گرفتن کودکان خانواده‌های سیاسی، به‌ویژه کودکان مناطق کُردنشین، یورش نظامیان یا افراد لباس شخصی به داخل مدارس و تهدید دانش‌آموزان، انتقال کودکان دانش‌آموز به مراکز بازداشت غیرقانونی در قالب گروه‌های پر جمعیت، زندانی کردن دانش‌آموزان زیر ۱۸ سال در کنار زندانیان با جرم‌های سنگین و افراد بالای ۱۸ سال و بازجویی‌های غیرقانونی و بدون حضور متخصص و افراد روان‌کاو.
استفاده بی‌سابقه از کودک سربازان در اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» که منجر به آسیب دیدن و جراحات جدی در میان آن‌ها شد نیز از مصادیق نقض پیمان‌نامه حقوق کودک به شمار می‌رود که ایران هم آن را امضا کرده است.
سال تحصیلی جدید زیر چکمه نیروهای امنیتی
سال تحصیلی در سال ۱۴۰۲ در حالی آغاز شد که سال پیش از آن حدود ۷۰ کودک در جریان اعتراض‌ها توسط نیروهای امنیتی کشته شده و بیش از پنج هزار دانش‌آموز در سال تحصیلی ۱۴۰۱ مورد حمله شیمیایی قرار گرفته بودند.
گزارشهای «ایران‌وایر» نشان می‌دهند جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از امضا کنندگان کنوانسیون حقوق کودک که در قبال اقدام‌ها علیه کودکان مسوولیت دارد، دادرسی عادلانه انجام نداده است.
مسمومیت زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران یک حمله سیستماتیک عمدی و دنباله‌دار بود که طی آن دانش‌آموزان تعداد زیادی از مدارس کشور به شیوه‌ای مشکوک مسموم شدند.
این حملات از ۹ آذر ۱۴۰۱ در یک دبیرستان دخترانه در قم آغاز شدند. این اتفاق از آن‌جا نشات گرفته بود که دانش‌آموزان، به‌ویژه در مدارس دخترانه بیشترین مبارزه را با رژیم سرکوب در جنبش زن، زندگی، آزادی انجام دادند.
گستره این حملات منحصر به قم نبود و دامنه آن به شهرهای دیگری در سراسر ایران، از جمله بروجرد، ساری، اردبیل، تهران، فردیس، خوزستان، کرمانشاه، نیشابور و مشهد نیز کشیده شد. اکثر این دانش‌آموزان، دختر بودند. در موارد انگشت‌شماری، مسمومیت در مدارس پسرانه نیز گزارش شد.
نمایش فیلم پورن در برخی مدارس دخترانه ایران
اسفند ۱۴۰۱ اطلاعاتی مبنی بر نمایش فیلم «پورن» و رابطه جنسی بین انسان با حیوان در برخی مدارس دخترانه در تهران و بندر ماهشهر که توسط نیروهای امنیتی انجام شده بود، به دست «ایران‌وایر» رسید. طبق صحبت‌هایی که با برخی دانش‌آموزان و والدین آن‌ها شده، در شماری از مدارس دخترانه مقطع متوسطه و دبیرستان که در جنبش زن، زندگی، آزادی حضور فعال داشتند، نمایش فیلم‌های پورن و نامناسب برای دختران زیر ۱۸ سال با محتوای جنسی برای سرکوب بیشتر و رعب و وحشت انجام شده بود.
برخی از نیروهای امنیتی با عنوان ماموران سپاه پاسداران و بسیج با مجوز وزارت آموزش‌و‌پرورش به مدارس دخترانه در مناطق چهار و پنج تهران و یک مدرسه دخترانه دوره متوسطه دوم به نام شاهد «ریحانه‌النبی» در بندر ماهشهر استان خوزستان مراجعه و با تهدید و هشدار، برای دختران دانش‌آموز مقطع دبیرستان فیلم پورن و رابطه جنسی میان انسان و حیوان پخش کرده بودند.
توضیح آن‌ها به دانش‌آموزان این بوده است: «خواسته معترضان به این نقطه می‌انجامد.» خانواده‌ها و دانش‌آموزان در شوک بودند. برخی از دانش‌آموزان دبیرستان شاهد ریحانه‌النبی به‌دلیل شوک عصبی به بیمارستان منتقل شدند. برخی خانواده‌ها نیز با شکایت به مراجع قضایی، پی‌گیر وضعیت دختران خود بودند که نتیجه‌ای در پی نداشت.
تکیه بسیجی و طلبه بر صندلی معلمان
براساس اطلاعاتی که ابتدای سال تحصیلی ۱۴۰۲ به «ایران‌وایر» رسید، کادر برخی مدارس دخترانه، از جمله مدیر، معاونان و حتی نگهبان مدرسه تغییر کرده بود و افرادی از حوزه‌های علمیه و بسیج به‌عنوان مدیر، معاونان و نگهبان یا همان «بابای مدرسه» جایگزین کادر قدیمی شده بودند.
به گفته یک منبع آگاه از تهران، کادر مدیریت مدارس «شهیدان جوادنیا» و «هاجر» در منطقه هفت و مدرسه «شهدای رسانه» در منطقه شش تهران با شروع سال تحصیلی شاهد این تغییرات بوده‌اند. والدین یک دانش‌آموز می‌گویند تابستان و در روز ثبت‌نام، کادر قدیمی مدرسه که همگی زنانی خوش‌لباس و مرتب بودند، حضور داشتند ولی روز اول مدرسه همه تغییر کرده بودند و زنانی از حوزه و بسیج به‌عنوان کادر جدید مدرسه معرفی شدند.
انتقام‌جویی حکومت از کودکان بلوچ
مدارس ایران بعد از جنبش اعتراضی زن، زندگی، آزادی، دیگر مکانی امن برای تحصیل کودکان نبودند. دامنه سرکوب معترضان به مدارس کشیده شد و محل وقوع حوادث علیه کودکان، از جمله بازداشت، تهدید و محرومیت از تحصیل برای آن‌ها در مدارس بود.
محرومیت از تحصیل و داشتن اوراق هویتی همچون شناسنامه برای شماری از کودکان ایرانی بعد از جنبش اعتراضی «مهسا (ژينا) امینی» رخ داد. خلاف آن‌چه دولت جمهوری اسلامی تلاش داشته است عملکرد خود در سالهای گذشته در خصوص تسهیل در اعطای شناسنامه را تبلیغ کند ولی گزارشهای «ایران‌وایر» با رد این ادعا، افزایش روند عدم صدور شناسنامه را نشان می‌دهند. این رویکرد حکومت، مبتنی بر انتقام‌جویی از مردم به دلیل نقش سیستان و بلوچستان در اعتراضات سراسری رخ داد.
طبق اخبار رسیده به «ایران‌وایر»، به‌نظر می‌رسد روند اعطای شناسنامه به مردم بلوچ به‌دلیل حضور آن‌ها در تجمع‌های اعتراضی جمعه‌ها متوقف شده است.
«شیراحمد شیرانی»، فعال حقوق بلوچ با تایید این خبر گفت: «بسیاری از شهروندان مراحل اولیه دریافت شناسنامه را طی کرده‌اند ولی بعد از ماجرای جمعه خونین زاهدان، اعطای شناسنامه را برای آن‌ها متوقف کرده‌اند. مساله سیاسی و مذهبی بر این مساله سایه افکنده است.»
افزایش نرخ خودکشی و خودزنی میان کودکان
خودکشی و افسردگی نوجوانان در ایران بحران خزنده جدید در کشور است. «ایران‌وایر» با برخی معلمان در ایران صحبت کرد که گفتند دانش‌آموزان ناامید از بهبود شرایط در ایران اقدام به خودکشی می‌کنند.
بنابر گزارشهای رسمی و غیررسمی، آمار افسردگی و اقدام به خودکشی در میان نوجوانان در کشور به‌شکل نگران کننده‌ای بالا رفته است.
یک روان‌درمان‌گر متخصص کودکان و نوجوانان به «ایران‌وایر» گفته طی یک سال گذشته، با افراد زیر ۱۸ سال بسیاری برخورد داشته است که اقدام به خودزنی یا خودکشی ناموفق کرده‌اند.
کودک آزاری کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست
طبق گفته مقام‌های دولتی ایران، براساس تازه‌ترین آمار، حدود ۱۰ هزار کودک فاقد سرپرست موثر در مراکز نگه‌داری از کودکان بهزیستی حضور دارند.
به گفته مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک،حدود ۶۴۰ مرکز نگه‌داری کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست در سطح کشور زیرنظر دادگستری وجود دارد.
دی ماه ۱۴۰۲، «ایران‌وایر» به اطلاعاتی در مورد یکی از مراکز نگه‌داری پسران در تهران به نام «بشیر هدایت‌الهی» در منطقه «نیاوران» تهران دست پیدا کرد؛ مکانی که به آن‌ها می‌گویند شما فرزندان «امام خامنه‌ای» هستید و در عین حال که از آن‌ها نیروی سرکوب‌گر تربیت می‌کنند، مورد بدترین نوع شکنجه‌ها در کودکی قرار می‌دهند. برخی بدسرپرست هستند و شماری بی‌سرپرست. برخی از آن‌ها کودکان متولد در زندان هستند، برخی فرزندان بی‌‌سرپست زندانیان و افراد اعدام شده. کودکانی که مادران تک سرپرست به‌دلیل فقر آن‌ها را رها کرده‌اند و بچه‌هایی که هرگز نمی‌فهمند مادر و پدر آن‌ها چه کسی است. همگی آن‌ها زیر مجموعه کودکان بهزیستی قرار می‌گیرند.
هریک از کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی سرگذشت تلخ خود را دارند. آن‌ها نه از خانواده در امان مانده‌اند و نه سازمان بهزیستی به‌درستی از آن‌ها نگه‌داری و مراقبت کرده است.
حق تحصیل کودکان در سایه فقر
از دیگر موارد نقض شده در مورد حقوق کودکان در ایران، مهیا نبودن امکان تحصیل است که منجر به موارد زیادی از ترک تحصیل آن‌ها شده است. مرکز آمار ایران به تازگی اعلام کرده است سال تحصیلی گذشته ۹۳۰ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل کرده‌اند.
بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، در مقاطع تحصیلی مختلف، ۹۲۹ هزار و ۷۹۸ نفر از تحصیل بازمانده‌اند. در سال تحصیلی گذشته، بیشترین تعداد بازماندگی از تحصیل بین ۱۵ تا ۱۷ ساله‌ها بوده است. این گزارش بیان‌گر این است که روند افزایشی آمار بازماندگان از تحصیل در ایران ادامه دارد.
یکی از مواردی که بر ترک تحصیل کودکان تاثیر داشته، عامل فقر بوده است؛ چالشی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز به آن اشاره کرده است.
وضعیت بحرانی کودکان کار، افزایش نرخ خودکشی در میان کودکان و نوجوانان، قتل‌های ناموسی، عدم تدارک تنوع فرهنگی در مدارس برای انعکاس ترکیب فرهنگی جوامع و توقف صدور گواهی تولد کودکان ایرانی از جمله مواردی بوده که در یک سال گذشته مورد بررسی «ایران‌وایر» قرار گرفته‌اند.
شرایط سخت مادران سرپرست خانواده، کمبود امکانات برای کودکان دارای معلولیت و نیاز خاص و همچنین مساله غیرانسانی مجازات اعدام برای کودکان نیز مورد بررسی شده‌اند.
جمهوری اسلامی از محافظت کودکان ناتوان است
جمهوری اسلامی در پنجمین و ششمین گزارش ادواری کنوانسیون حقوق کودک منتشر شده در اکتبر ۲۰۲۳، مطابق بند ۴۶ این گزارش، خود را ملزم به پاسخگویی و جلوگیری از آزار و اذیت کودکان بر اساس جنسیت عنوان کرده است. در صورتی که در سال گذشته، حملات شیمیایی به مدارس دخترانه در ایران نشان دهنده آزار و اذیت سیستماتیک بیشتر دختران دانش‌آموز بودند.
بندهای ۱۰۸ و ۱۱۰ این گزارش با عنوان «جنایات برابر با جنایت علیه بشریت»، دولت را ملزم به رعایت حقوق کودکان کرده، در حالی که در جریان جنبش اعتراضی مهسا امینی، بازداشت گسترده، ربایش، قتل و استفاده از کودک سرباز از سوی حکومت ایران رخ داده‌اند.
در بند ۱۰۷ گزارش کنوانسیون حقوق کودک منتشر شده توسط جمهوری اسلامی، جلوگیری از تبعیض نهادینه به عنوان یکی از مفاد الزام‌آور دیده شده است. این در حالی است که دست‌کم در یک سال گذشته، وضعیت کودکان در مناطق محروم نگه داشته شده ایران هیچ‌گونه بهبودی نداشته است و کودکان در سیستان و بلوچستان با تبعیض نهادینه شده در خصوص دسترسی به آموزش، بهداشت و درمان مواجه هستند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر