چند ساعت پیش از حمله موشکی ایران به "دیرالزور" در شرق سوریه بود که آیت‌الله خامنه‌ای در جمع «خانواده‌های شهدای مرزبانی و مدافع حرم» گفت: «همه بدانند جمهوری اسلامی مستحکم و با اقتدار کامل ایستاده و دشمنان نمی‌توانند به ملت ایران سیلی بزنند، بلکه ملت به آن‌ها سیلی خواهد زد.» سپس بیانیه سپاه پاسداران منتشر شد که مقر فرماندهی و مراکز پشتیبانی و عملیاتی داعش در این استان مورد هدف حمله موشکی قرار گرفته است.
از زمان جنگ ایران و عراق، این نخستین بار است که ایران با استفاده از موشک‌های میان‌برد زمین به زمین، به کشور دیگری حمله می‌کند. موشک‌هایی که به گفته خبرگزاری تسنیم - نزدیک به سپاه - تماما به اهداف مورد نظر جمهوری اسلامی اصابت کرده است. خبرگزاری فارس نیز توضیح داده که دست کم یکی از این موشک‌ها از نوع ذوالفقار با برد ۷۰۰ کیلومتر بوده، یعنی همان موشک‌هایی که باعث تحریم‌های آمریکا علیه ایران و خصوصا مصوبه اخیر سنای آمریکا در اعمال تحریم‌ها بوده است.
حمله موشکی ایران به خاک سوریه و بنا به گفته سپاه مواضع داعش، دوازده روز بعد از حمله تروریستی در ایران اتفاق افتاده است. برخی از مقامات جمهوری اسلامی حمله ایران را انتقام یا اقدامی تلافی‌جویانه مقابل داعش دانسته‌اند و همان‌طور که سپاه توضیح داده، پیامی «هشدارآمیز» به حامیان بین‌المللی و منطقه‌ای «تروریست‌ها» بوده است. اما علاالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس این حمله را «پاسخ کوبنده‌ای» به مصوبه اخیر سنای آمریکا در اعمال تحریم‌ها علیه ایران دانسته که نشان می‌دهد این تحریم‌ها از سوی آمریکا «آب در هاون کوبیدن» است.
با وجود این همزمانی‌ها، مهرزاد بروجردی، استاد علوم سیاسی دانشگاه سیراکیوز معتقد است جمهوری اسلامی از قبل می‌دانسته به خاطر فعالیت‌های موشکی‌اش به هر شکل محکوم خواهد شد؛ مهم ارسال پیام سیاسی به کشورهای منطقه و داعش است که نخواهند در ایران ماجراجویی کنند.
به باور بروجردی این حمله در وهله اول نشان می‌دهد که نقش ایران در جنگ سوریه عمیق‌تر شده: «تا قبل از این حمله گفته می‌شد که دخالت در سوریه فرستادن داوطلبان مدافع حرم، پول و مشاور نظامی است تا تروریست‌ها به ایران نیایند اما الان استدلال‌شان تغییر کرده، چون تروریست‌ها داخل ایران آمده‌اند.»
در صورتی‌که حمله موشکی ایران در پاسخ به عملیات تروریستی ایران بوده باشد؛ در کنار پیامد منفی آن یعنی از بین رفتن ادعای جزیره ثبات منطقه بودن، منفعت‌هایی هم در پی داشته است. آن‌طور که بروجردی می‌گوید: «از جهت داخلی، افکار عمومی در ایران با این حمله تحت شعاع بحث حکومت قرار گرفته و مبارزه با داعش برای تامین امنیت با توجه به نگرانی مردم، از محبوبیت خاصی برخوردار شده و از جنبه خارجی استدلال ایران عوض می‌شود. اگر تا به حال حضور در سوریه برای دفاع بوده، حالا مجبورند تهاجمی‌تر رفتار کنند. با توجه به حضور تمام قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مثل آمریکا، روسیه، ترکیه و عربستان عجیب نیست اگر ایران هم بخواهد آلودگی‌اش به جنگ داخلی سوریه بیشتر از قبل باشد.»
با وجود این، حدود سه سال از ظهور و حضور داعش در منطقه می‌گذرد اما این رویارویی هم‌اکنون اتفاق افتاده است. حمله تروریستی در تهران می‌تواند بهانه‌ای باشد برای این رویارویی مستقیم با داعش و قدرت‌نمایی منطقه‌ای با ارسال پیام‌هایی سیاسی: «اگر ایران می‌خواست صرفا حمله نظامی کند، شهر موصل عراق سه سال می‌شود که در اختیار داعش است. زنگ خطر باید سال‌ها پیش برای ایران به صدا درمی‌آمد. خصوصا که نیروی انسانی ایران در عراق قابل توجه است. برای همین پیام ایران از این حمله سیاسی است تا بگوید زدی ضربتی، ضربتی نوش کن. اما جوابی برای این سوال نداریم که آیا رهبران سپاه که از سیلی بزرگتری صحبت می کنند، قرار است به حمله خود ادامه دهند؟ با فرستادن کماندو برای کشتن رهبران داعش؟ یا بمباران هوایی؟ آیا می‌خواهند با روسیه اقدام مشترکی انجام دهند یا با همین موشک‌ها به شهرهای دیگر حمله کنند؟».
دیگر اهدافی که حمله ایران می‌تواند در پی داشته باشد، به عقیده بروجردی ارسال پیام سیاسی به عربستان است که اگر نزاع‌های مختلف را با ایران در منطقه کش بدهید، ایران چنین قابلیت‌هایی در پاسخگویی دارد. از سوی دیگر این مساله در دولت دوم روحانی هم می‌تواند حائز اهمیت باشد: «حمایت تمامی مقامات ایران از این حمله نظامی از این جهت قابل درک است که سوار بر احساسات ناسیونالیستی ایرانیان هستند. وضعیتی که سیاست خارجی ایران را در ارتباط با کشورهای منطقه سخت‌تر می‌کند و چالش‌های بیشتری در انتظار ظریف خواهد بود. اگر موشک‌ها به درستی به اهداف اصابت کرده باشد، نگرانی‌ها در منطقه چند برابر خواهد شد.»
این نگرانی می‌تواند شامل حال عربستان و اسراییل شود. استفاده از موشک‌های میان‌برد و «موفقیت‌آمیز» خواندن آن، یعنی تهدیدی علیه این دو کشور که بزرگ‌ترین هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا هستند. آن‌ها می‌توانند اعمال تحریم‌های بیشتری علیه ایران را مطالبه کنند: «برای همین این حمله پاسخی به عربستان است خصوصا وقتی شاهزاده این کشور گفت جنگ را به زمین ایران می‌بریم. حالا ایران و عربستان هم نه، پاسخ می‌تواند در یمن داده شود یا جاهای دیگری که مورد مناقشه میان ایران و عربستان است. ریاض حتما این پیام را دریافت کرده است.»
در عین‌حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل به حمله موشکی ایران چنین واکنش نشان داده است: «هر حرکت ایران را زیر نظر داریم. فقط یک پیام برای ایران دارم: اسراییل را تهدید نکنید.» همچنین تنها چند ساعت پیش از حمله موشکی ایران، آمریکا در جنوب غربی "رقه" جنگنده سوری را مورد هدف قرار داد که فاصله آن از محل حمله ایران ۱۹۰ کیلومتر بوده است. از همین روی، روسیه به عنوان یکی از هم‌پیمان ایران در منطقه، اعلام کرد از این به بعد هر شی پرنده‌ای را در هوای سوریه هدف قرار می‌دهد و توافق‌نامه امنیت پرواز را با آمریکا به حالت تعلیق درآورد.
نگاهی به نقشه جغرافیایی منطقه هم نشان می‌دهد که مورد هدف قرار دادن "دیرالزور"، پیشروی ایران را در خاک سوریه به همراه داشته است. مرز شرقی سوریه با عراق در اختیار حشد شعبی، یعنی بسیج نیروهای مردمی عراق که تحت حمایت ایران هستند، قرار دارد. بخش قابل توجهی از خط ساحلی این کشور در غرب با دریای مدیترانه نیز در اختیار روسیه، هم‌پیمانانش و همچنین حزب‌الله و ارتش لبنان است. در نتیجه تنها مرز جنوبی باقی می‌ماند؛ یعنی مرز اردن، هم‌پیمان آمریکا با سوریه.
پیش‌تر مشخص شده بود که اتاق عملیات آمریکا در نزدیکی این مرز در اردن قرار دارد؛ یعنی اطراف مثلث استراتژیک اردن، عراق و سوریه. قبل‌تر هم آمریکا چندین هواپیما و جنگنده را در هوای این منطقه مورد هدف قرار داده بود. برای همین تحلیل‌های دیگر می‌گوید ایران در حال گسترش نفوذ خود در سوریه است تا بتواند به نزدیکی مرزهای جنوبی برسد و راهی از عراق تا لبنان بگشاید که از جنوب سوریه می‌گذرد. یعنی جنوب "دیرالزور" که غرب "درعا" قرار دارد. "درعا" مدت‌هاست که از سوی ارتش سوریه مورد حمله قرار می‌گیرد. بلندایی در جنوب سوریه که تسلط بر آن می‌تواند گستره جغرافیایی بزرگی را تحت پوشش قرار دهد.
همزمانی حمله آمریکا به جنگنده سوری و حمله ایران به "دیر الزور" تقابل این دو کشور را در کنترل و نفوذ بیشتر در خاک سوریه به همراه دارد. اگرچه بروجردی معتقد است آمریکا در موقعیت بدی قرار دارد که نمی‌تواند حمله ایران را محکوم کند، چون پیش‌تر خودش به تلافی حمله کرده است: «با توجه به تاکید ترامپ بر مبارزه با داعش نمی‌تواند قدرت ایران را در ضربه زدن به این گروه تروریستی نادیده بگیرند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر