داستان اسف بار حق پخش؛ صداوسیما پول دارد، اما نمی دهد

منصور رضوی، شهروند خبرنگار

روزگار این روزهای «مهدی تاج» چندان خوش نیست. تنها دل‎خوشی او طی تمام سه ماه اخیر، صعود تیم ملی بدون اما و اگر به جام جهانی بوده است. همین یکی را که جدا کنید، دیگر بعد از این صعود، رییس فدراسیون فوتبال کشور روز آرامی به خودش ندیده است؛ از دعواهای بی دلیل و دوباره «کارلوس کی روش»، سرمربی تیم ملی با مدیران زیرمجموعه اش گرفته تا دادن حکم به امین ترین مدیر و همراه زندگی اش، «محمدرضا ساکت»، برای آرام کردن اوضاع فدراسیون. بلوکه شدن پول های نقد فدراسیون فوتبال در امارات و سوییس را هم به دغدغه های او اضافه کنید.

این وجوه نقد به دلیل تحریم هایی که هنوز به صورت کامل برداشته نشده اند، از طریق سفارت های ایران در امارات و سوییس به صورت قطره ای به فدراسیون ایران می رسند اما جرایمی که فیفا برای فدراسیون فوتبال ایران تصویب می کند، بلافاصله از همان حساب های ارزی کسر می شوند. تیم ملی ایران از ابتدای رقابت های انتخابی جام جهانی روسیه تا امروز به صورت مکرر از سوی فیفا جریمه شده است.

بعد از بازی اول ایران مقابل قطر در ورزشگاه «آزادی» تهران، فدراسیون فوتبال ایران به دلیل رفتار بازیکنان و مربیان تیم ملی در دقایق پایانی مسابقه، به جریمه ای 40 هزار فرانکی محکوم شد. پس از آن، برای بازی با کره جنوبی در تهران و به دلیل برگزاری مراسم مذهبی به مناسبت شب تاسوعا در ورزشگاه آزادی، فیفا ایران را به پرداخت 45 هزار فرانک محکوم کرد.  
در فروردین ماه امسال، پس از بازی ایران مقابل چین در ورزشگاه آزادی نیز به خاطر استفاده هواداران ایران از مواد آتش‌زا در چندین مورد و هم‎چنین ازدحام بیش از حد در ورزشگاه آزادی، فدراسیون فوتبال ایران از سوی فیفا 50 هزار فرانک سوییس جریمه شد. حالا خبر رسیده که باز هم فدراسیون جهانی فوتبال در نامه ای خطاب به فدراسیون فوتبال، ایران را به دلیل استفاده نکردن از پرچم فیفا در روز بازی ایران مقابل ازبکستان (22 خردادماه)، 10 هزار فرانک جریمه کرده است. 
جمع و تفریق که بکنیم، می بینیم فدراسیون فوتبال ایران برای چهار بازی انتخابی خود در جام جهانی روسیه، در مجموع 145 هزار فرانک سوییس جریمه شده است. همه جرایم هم به صورت نقد از حساب فدراسیون فوتبال ایران کسر می شوند.

تیم «امید» ایران هم به شکل فاجعه باری از رسیدن به المپیک حذف شد. این تیم حتی برای اولین بار به جمع 16 تیم اول آسیا هم نرسید، چه رسد به نیمه نهایی که برای صعود به المپیک بجنگد. تاسف بار این که نام هایی مانند ویتنام، مالزی، عمان، تایلند، فلسطین و قطر را در سیاهه 16 تیم نهایی امیدهای آسیا می بینیم. 
مهدی تاج می خواست گناه فضاحت شکست امیدها را در فوتبال ایران تقسیم کند، بنابراین بازیکنان استقلال که همراه تیم امید به رقابت های انتخابی نرفته بودند را محروم کرد. استدلال او این بود که اساسا آن ها موظف به همراهی با تیم امید بوده اند. همین کفایت می کرد که آغاز لیگ برایش توام با یک دردسر جدید شود. باشگاه استقلال رسما می تواند از حکم های محرومیت «مهدی قائدی»، «امید نورافکن» و «سیدمجید حسینی»، سه بازیکن رده امیدهای استقلال به فدراسیون جهانی شکایت ببرد. 
«علیرضا منصوریان» در کنفرانس مطبوعاتی پس از بازی با «صنعت نفت»، این حکم ها را نشانه ای از «بی سوادی» و «دیکتاتوری» در فوتبال ایران دانست.

مهدی تاج مانند گربه ای به دنبال توپ کاموایی می دود. روزگار ناخوش او را صداوسیما کامل کرده است. با چالش حذف تکراری تیم امید، پرخاش منصوریان، جرایم فیفا، بی پولی های فدراسیون و بیانیه های کارلوس کی روش می توان ساخت اما با این پروژه جدید صداوسیما شاید نه.

بحث اول این است که کنفدراسیون فوتبال آسیا روز چهارشنبه 21 تیرماه در نامه ای رسمی به فدراسیون فوتبال ایران، خواستار مشخص شدن وضعیت مالی باشگاه های حاضر در لیگ قهرمانان آسیا، بررسی حرفه ای شدن و خصوصی سازی باشگاه های حرفه ای ایران و همین طور تعیین و ارایه مستندات حق پخش تلویزیونی شد. این آخری، پای فدراسیون فوتبال را هم به ماجرای نظارت کنفدراسیون فوتبال آسیا باز می کند.

براساس قوانین فدراسیون جهانی فوتبال و کنفدراسیون فوتبال آسیا، از سال 2010 تمامی فدراسیون ها موظف به عقد قراردادی مشخص با شبکه های تلویزیونی برای فروش تصاویر رقابت های خود شده اند.

اول بار «محسن صفایی فراهانی» برای احقاق حق فوتبال ایران مقابل صداوسیما قرار گرفت. رییس وقت فدراسیون فوتبال مقابل جریانی قرار گرفت که نه تنها برای پر کردن کنداکتورهای خود هزینه ای به فوتبال نمی داد که از فدراسیون و درآمد محدودش هم مبالغی مطالبه می کرد. سنت شکنی صفایی فراهانی با بردن طرح خود به مجلس در سال 1379 و تصویب آن، دعوای فدراسیون فوتبال و صداوسیما را به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشید.

او سال 80 به روزنامه «خبر ورزشی» گفت: «آقایان رفتند با صداوسیما معامله کردند، بعد آمدند در فدراسیون و هیات رییسه، طرح حق پخش تلویزیونی را لغو کردند.»

اشاره صفایی فراهانی از «آقایان»، مدیران وقت باشگاه های استقلال و پرسپولیس بود. «حسین کفعمی»، مدیرعامل وقت باشگاه «ذوب آهن» اصفهان و «سعید فائقی»، معاون اول وقت سازمان تربیت بدنی هم سال 81 نمونه همین اتهام را متوجه «علی فتح الله زاده» و «علی میرزایی»، مدیران وقت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس کردند.

سال 89، «علی کفاشیان»، رییس وقت فدراسیون فوتبال دعوا با سازمان صداوسیما را علنی کرد. او پیش از آغاز لیگ برتر گفت که درهای ورزشگاه را به روی دوربین های صداوسیما خواهد بست. برای این کار، موافقت و همراهی دولت «محمود احمدی نژاد» را هم به همراه داشت.

شهریورماه سال 89، مهدی تاج میهمان برنامه 90 شد و خبر از توافق اولیه میان سازمان صداوسیما، دولت و همین طور فدراسیون فوتبال برای پخش رقابت های لیگ برتر داد. همه چیز به نظر ایده آل می رسید. قیمت توافق، 23 میلیارد تومان برای یک سال پخش تمامی رقابت های فوتبال ایران بود.

به سال مورد نظر و البته قرارداد دقت کنیم؛ 23 میلیارد تومان فقط برای پخش زنده و ضبط رقابت های فوتبال ایران در یک فصل. حالا مهدی تاج در مردادماه سال 96 خورشیدی گفته است: «آن عدد 23 میلیارد در مقایسه با نیازهای فوتبال، زمانه‌اش به عهد باستان برمی‌گردد و صحبت امروز حق پخش تلویزیونی خیلی بالاتر از این رقم‌ها است.»

این فقط یک اعتراض ساده به رقم دریافتی فدراسیون فوتبال از سازمان صداوسیما نیست؛ فدراسیون با پدیده ای روبه‎رو شده است که طی سال های اخیر، با وجود قرارداد فی مابین، به تعهدات مالی خود عمل نمی کند؛ پدیده ای به نام «رسانه ملی».

آبان ماه سال 94 خورشیدی، علی کفاشیان بار دیگر تهدید کرد که درهای ورزشگاه های کشور را به روی صداوسیما خواهد بست. سه ماه قبل از آن، در مردادماه سال 94، شبکه «الجزیره» امارات برای پخش خرید امتیاز پخش بازی های لیگ برتر فوتبال ایران، پیشنهاد اولیه 180 میلیارد تومانی به فدراسیون ایران ارایه داد. اما مقامات امنیتی با فروش حق پخش فوتبال ایران به شبکه ماهواره ای مخالفت کردند. فدراسیون و باشگاه ها ماندند با 23 میلیارد تومان سازمان صداوسیما که البته پرداخت هم نمی شود.

پادرمیانی وزارت ورزش و جوانان برای آرام کردن فدراسیون فوتبال موقت بود چون فروردین ماه سال 95 فدراسیونِ تحت مدیریت علی کفاشیان در بیانیه ای تند و در عین حال لبریز از کنایه خطاب به سازمان صداوسیما، نوشت: «پیشنهاد می‌شود سازمان محترم صداوسیما برای فصل آتی با ساخت فیلم‌ها و سریال‌های مختلف، جذاب و پرطرف دار، فضاهای خالی ناشی از عدم پخش مسابقات فوتبال را پر کند.»

بیانیه فدراسیون فوتبال در پاسخ به ادعاهای «یدالله سیفی»، مدیرکل بازرگانی سازمان صداوسیما صادر شد. سیفی ابتدا در مصاحبه با «باشگاه خبرنگاران جوان» مدعی شده بود صداوسیما فقط در سال ۹۳، ۴۳ میلیارد تومان به فدراسیون فوتبال کمک کرده است و بعد در گفت‌وگو با روزنامه «جام جم»، خبر از کمک ۳۵ میلیارد تومانی این سازمان به باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس  داد. هر دو مورد از سوی فدراسیون و باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس تکذیب شدند تا فدراسیون در بیانیه‌ای تند، مقابل صداوسیما قرار بگیرد.  

فدراسیون فوتبال ایران با اسناد و مدارک ثابت کرد که حدفاصل سال های 1391 تا پایان سال 1394 صداوسیما فقط 42 میلیارد تومان به حساب فدراسیون و باشگاه ها ریخته است. نتیجه دعاوی میان فدراسیون و علی کفاشیان، ممنوع التصویر شدن رییس وقت فدراسیون بود. پس از آن، «محمود گودرزی»، وزیر وقت وزارت ورزش و جوانان خبر از توافق وزارت خانه با صداوسیما برای حق پخش تلویزیونی داد؛ توافقی که براساس قوانین فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا، ممنوع است. این نمونه بارزی از ورود سیاست و دخالت دولت در امور ورزشی فدراسیون ها و باشگاه ها بود.

کنفدراسیون فوتبال آسیا با مرور تقریبی همین اتفاقات، از فدراسیون فوتبال ایران خواسته است تکلیف حق پخش تلویزیونی فوتبال کشور را مشخص کند. روز بیستم تیرماه امسال «میزان» از توافق وزارت ورزش و جوانان با سازمان صداوسیما برای خرید 250 میلیارد تومانی رقابت های لیگ برتر خبر داد. این خبرگزاری مدعی شد که این رقم برای تمامی رقابت های ورزشی است، نه فوتبال. اما سازمان صداوسیما یک روز بعد اعلام کرد توافق 250 میلیاردی کذب محض است و حتی این سازمان پیشنهاد 180 میلیارد تومانی برای پوشش تصویری کل ورزش ایران را هم رد می کند.

صداوسیما براساس ادعای یدالله سیفی، مدیرعامل بازرگانی این سازمان در اردیبهشت ماه سال گذشته، 10 درصد از درآمد سامانه هواداری «3090» را دریافت کرده است. خبرگزاری میزان اردیبهشت‌ماه یک سال بعد درآمد یک ساله این سامانه را ۱۲۰ میلیارد تومان گزارش کرد. سایت «طرفداری» نیز فروردین سال قبل مجموع درآمد این سامانه را طی سال‌های ۹۴ و ۹۵ خورشیدی بیش از ۲۱۰ میلیارد تومان اعلام کرده است.  

این رقم منهای درآمدهای صداوسیما از آگهی هایی است که در برنامه های مختلف ورزشی، شامل پخش زنده بازی ها، برنامه 90 و بخش های مختلف خبری در شبکه های مختلف کسب می کند. رسانه ملی اما حاضر به پرداخت مطالبات فوتبال ایران نیست.

مهدی تاج سردرگم شده است. او نه شهامت علی کفاشیان را دارد که صداوسیما را تهدید به بستن درهای ورزشگاه کند و نه مانند محسن صفایی فراهانی، وقتی خود را در جنگ با تلویزیون ایران شکست خورده می بیند، استعفا می دهد. پس نهایت هنر رییس کنونی فدراسیون فوتبال ایران این است که روز شنبه به خبرگزاری «تسنیم» بگوید: «اگر حق پخش تلویزیونی برای فوتبال محقق نشود، تیم‌های تراکتورسازی، پرسپولیس و استقلال ‏که تا 31 ژانویه مهلت دارند، دچار مشکل خواهند شد و بعد از آن ها تیم‌های دیگر کشور نیز با مشکل مواجه خواهند شد.‏»

یعنی به صورت کامل اوضاع را بغرنج نشان داده اما کار خاصی نکرده است. فقط گفته که باشگاه های ایرانی اول از حضور در آسیا محروم می شوند و بعد هم امتیاز لیگ حرفه ای ایران سلب خواهد شد. صداوسیما چرا باید از این تهدید سست بلرزد؟