معتادانگاری معترضان زندانی با قرص های اجباری؟

اخبار مربوط به رسوایی توزیع قرص های نامعلوم و آرام بخش و خوراندن آن ها به زندانیان در زندان ها کماکان توسط خانواده بازداشت شدگان در حال انتشار است.

«مهدی محمودیان»، فعال حقوق بشر و عضو انجمن دفاع از حقوق زندانیان روز گذشته به نقل از «کمیته پی گیری بازداشت های 96»، نوشته است از 400 نفر بازداشت شده در سه روز نخست درگیری های اعتراضی اخیر در کشور، نزدیک به 150 نفر درخواست داروهایی مرتبط با اعتیاد داشته اند که مسوولان زندان بدون نظرخواهی از پزشک زندان، صرفا با درخواست بازداشت شدگان، قرص متادون در اختیار آن ها قرار داده اند.

اما «نسرین ستوده»، وکیل و فعال حقوق بشر در مورد پروژه «معتادانگاری» معترضان با خوراندن قرص می گوید چند نفر از بازداشت شدگان از درون زندان با او تماس گرفته و گفته اند آن ها را با هماهنگی قبلی و یک برنامه طراحی شده، به اتاق هایی منتقل کرده اند که مسوولان قوه قضاییه در آن جا حضور داشته اند.
به گفته منابع آگاه خانم ستوده، از قبل از آن ها خواسته بودند در حضور مسووولان قضایی، درخواست قرص متادون کنند.

این وکیل دادگستری به «کمپین بین المللی حقوق بشر» گفته است با پدیده معتادانگاری بازداشت شدگان، نگران فروکاستن و بی اهمیت کردن مطالبات آن ها است.

«صبا آذرپیک»، روزنامه نگار در صفحه توییتر خود از شب هفتم خردادماه سال 1393 نوشته است؛ زمانی که با دست‏بند و پابند به در و دیوار سلول می زده است که چرا او را به «اوین» منتقل نمی کنند:«دو نفر زندان‏بان چونه ام رو گرفته بودند تا لیوان آبی که توش دو تا قرص انداخته بودند رو به زور بریزند تو دهنم. به سختی تف کردم. اما تا ساعت ها لب و دهنم سِر بود. آن ها می خواستند آرامم کنند اما کارشان خوراندن داروی تحمیلی بود.»

«محمد» از فعالان حقوق بشری است که ماه های متمادی در انفرادی بوده است. او هم به «ایران وایر» می گوید تجربه تجویز قرص های آرام بخش در بند 209 را در سال 87 داشته است. تعریف می کند که زندان‏بان چندین بار گفته یک قرص را بخورد ولی او مقاومت کرده است: «البته بعد از آن اصرار نکردند.»

محمد می گوید ماجرای توزیع راحت و آسان قرص های آرام بخش، موضوع تازه یا عجیبی نیست و تقریبا همه زندانی ها آن را تجربه کرده اند: «برای این که زندانی در سلول انفرادی بی تابی نکند، معمولا یک سری قرص آرام بخش به او تجویز می کنند. وقتی مامور بند به من گفت قرص هایت را آورده ام، گفتم چه قرصی؟ گفت دکتر تجویز کرده. گفتم چه طور دکتر تجویز کرده وقتی مرا اساسا معاینه نکرده؟ مقاومت کردم و نخوردم و بعد از آن هم مراقب بودم توی چای و غذایم حل نکنند و به خوردم بدهند. اما به هر حال تجربه خوراندن به زور نداشتم.»

به گفته این زندانی، وقتی افراد وارد انفرادی «دو الف» یا بند 209 می شوند، دکتر این بندها در بدو ورود، وضعیت سلامتی آن ها را چک می کند: «چک لیستی دارند تا اگر بعدها ادعایی کردی، با آن چک لیست مطابقت کنند. آرام بخش هم ابزاری برای کنترل زندانی است. در بندهای عمومی ترویج و استفاده مواد مخدر که اساسا در این سطح بدون هماهنگی مسوولان زندان نمی تواند دست به دست بشود، جدا از منافع مادی، یک انگیزه کنترلی دارد. اغلب زندانیان عادی مواد مخدر استفاده می کنند و آن ها هم چندان سخت گیری نمی کنند چون زندانی ها در آن شرایط آرام هستند، توی خلسه به سر می برند و امکان شورش و اعتراض‏شان به صفر می رسد.»

او مدعی است تجویز آرام بخش قوی در انفرادی برای بالا بردن تاب آوری زندانی است تا به علت آن شرایط بسیار سخت دست به خودکشی نزند.

موضوع توزیع بی رویه قرص های آرام بخش اتفاق تازه ای نیست و پیش از آن بارها زندانیان سیاسی در این مورد اعتراض کرده اند.

«مزدک علی نظری»، وبلاگ نویس زندانی حدود چهار سال پیش با انتشار گزارشی با نام مستعار برای وب سایت بخش فارسی شبکه بی بی سی، در این مورد به طور مبسوط نوشته بود .

او در این گزارش به شرایط یک زندانی به نام «علیرضا» اشاره کرده است که بعد از مدت ها، با مرخصی از زندان، نزد خانواده اش برگشته بود اما خانواده اش نگرانی تازه تری دارند؛ او حالا چشم هایی مات، دست هایی لرزان و روانی پریشان دارد: «وقتی برادرش علیرضا را دید، گفت این آدم است یا ربات؟ اما از روز دوم بود که تشنج و حال به‌هم خوردن‌هایش شروع شد. دست‌هایش شروع کردند به لرزیدن و گاهی تمام بدنش به شدت رعشه می‌گرفت. وقتی در زمستان ۱۳۹۰، علیرضا برای اجرای حکم شش سال حبس‌ خود به زندان اوین فراخوانده شد، جوان خوش‌اخلاق و سلامتی بود که هیچ بیماری خاصی نداشت. آن وقت‌ها هیچ دارویی نمی‌خورد چون دردی نداشت. ولی وقتی برگشت، مشت مشت قرص می‌خورد. علیرضا دیگر آن علیرضای خندان و سرحال قدیم نبود.»

دکتر «کامران ایازی» که زمانی به عنوان دندان پزشک زندانی، مورد اعتماد زندانیان بند سیاسی زندان «رجایی شهر» بوده است، در گفت وگو با «ایران وایر»، از تجویز بی رویه، دسترسی آسان و وفور داروهای اعصاب در بندهای سیاسی می گوید.
او معتقد است با در نظر گرفتن فشار روانی وارده به زندانیان، این توزیع بی رویه موجب رواج مصرف غیر اصولی و اعتیاد آور به این قبیل داروها می شود.

ایازی، دندان پزشکی که این روزها و پس از آزادی به موسیقی روی آورده است، به علت نوشتن مطالب انتقادی در وبلاگش، به 9 سال حبس محکوم شده بود. او می گوید شاهد خوراندن داروی اجباری به زندانی نبوده اما فراوانی این داروها به شکل بی رویه، زندانیان ناچار و محبوس را درگیر کرده است: «با این که شاهد نبودم به زور و علی‎رغم میل زندانیان سیاسی به آن ها قرصی بخورانند اما توزیع داروهای اعصاب به طور بی رویه و فراوان انجام می شد و به آسانی دردسترس زندانیان قرار می گرفت.»

با همه این ها، بازداشت شدگان این روزها از اجبارشان برای بلعیدن قرص­های بی نام و نشان رنگی هم می گویند؛ قرص هایی که حال شان را دگرگون می کند. البته روابط عمومی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور حرف های آن ها را تکذیب می کند؛ روایت هایی که از سوی تعداد زیادی از زندانیان و منابع مختلف کماکان بازگو می شوند.

مطالب مرتبط:

چرا به زندانیان سیاسی قرص می‌دهند؟