چرا روایت‌های خودکشی کاووس سیدامامی معتبر نیست؟

در سه روز گذشته، رسانه های اصولگرا و نمایندگان مجلس تلاش هماهنگ شده ای برای اثبات خودکشی کاووس سید امامی در زندان صورت داده اند. 

کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست ۴ بهمن بازداشت شد و ۱۹ بهمن به خانواده اش خبر دادند که در زندان خودکشی کرده است. خانواده او اعلام کرده اند که خودکشی را باور نمی کنند. بسیاری از افرادی که از سیدامامی شناخت داشته اند نیز همین حرف را زده اند.

نخستین گزارش ها را در این زمینه خبرگزاری فارس منتشر کرد. کاووس سیدامامی در زمان بازداشت در اختیار سازمان اطلاعات سپاه بوده و اغلب این اخبار بعد از جلسه ماموران سازمان اطلاعات سپاه با نمایندگان مجلس منتشر شده است.

فارس ۲۲ بهمن۹۶ نوشت کاووس سیدامامی «در مواجهه با بازجویان پرونده از بالا بودن حجم اطلاعات بازجویان از پرونده‌اش شوک‌زده و بهت‌زده شده و در لحظاتی دور از چشم زندان‌بانان دست به خودکشی زده است ... البته آنچه مشخص است این است که این فرد در سلول محل نگهداری خود را به دار آویخته است.»

یک روز بعد علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس با استناد به جلسه ای که با ماموران سازمان اطلاعات سپاه داشته اند و فیلمی که دیده اند، گفت: «در فیلم مذکور هم نشان می‌دهد که کاووس سیدامامی پیراهن خود را در آورده و برای خودکشی آماده می‌شود.» نفر بعدی محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید در مجلس بود: «این فیلم در اتاقی بود که ایشان(سیدامامی) نگهداری می‌شد و گفتند چون استاد دانشگاه بود سوئیت خوبی در اختیارش قرار دادند. در این فیلم ایشان با پرتاب یک شیء تلاش داشت لامپ را بشکند و پیراهنش را درآورد و تلاش کرد از آن به عنوان ابزاری برای دار زدن خود استفاده کند.»

احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیات رئيسه مجلس هم با اشاره به تماشای این فیلم، گفته است: «کاووس سیدامامی با حالت کاملا مضطرب بود و بعد از چند بار قدم زدن در سلول پیراهن خود را بیرون آورد و پس از اینکه پیراهن خود را به حالت طناب دور گردن خود بست و آن را چند بار گره زد و کشید. پس از آن کاووس سید امامی به داخل سرویس بهداشتی می‌رود اگر چه زمان ورود او به این بخش در فیلم مشخص است اما از آنجایی که طبق قوانین زندان‌ها در داخل سرویس‌های بهداشتی دوربین کار گذاشته نمی‌شود، اقداماتی که در این مکان وی مرتکب شده در فیلم نیست. سیدامامی مجدد از سرویس بهداشتی خارج می‌شود و وسیله‌ای را که در دست داشت چند بار به طرف سقف پرتاب می‌کند تا شاید لامپ یا دوربین را بشکند و فیلمش برداشته نشود. پس از این رفتار پیراهن را از گردن خود باز کرد پتوی خود را به گونه‌ای روی تخت گذاشت که گویا کسی روی تخت خوابیده و مجدد به داخل سرویس بهداشتی می‌رود. طبق توضیحاتی که مامورین به ما دادند وی پس از ورود دوباره به سرویس بهداشتی خود را حلق‌آویز می‌کند.»

علی مطهری هم از نمایندگانی است که در جلسه بوده و فیلم را دیده: « در اين فيلم لحظه خودکشي مشهود نيست؛ اما حدود هفت، هشت دقيقه ايشان (سيد‌امامي) مشغول اقداماتي است که نشان مي‌دهد احتمالا قصد خودکشي دارد. در اينجا کوتاهي اپراتور روشن است که متوجه اين اتفاق نشده؛ در‌حالي‌که بايد زودتر متوجه مي‌شده و از اين اتفاق جلوگيري مي‌کرده. به نظر مي‌رسد در اين زمينه کوتاهي شده و خودشان هم قبول دارند».

سيدحسين نقوي‌حسيني، سخنگوي کميسيون امنيت ملي مجلس اما ماجرا را اینطور توضیح داده: «وی در فیلم تخت خود را به‌گونه‌ای با بالش و پتو آماده می‌کند که همه فکر کنند کسی روی تخت خوابیده است و مأموران وقتی اتاق وی را بررسی می‌کنند فکر می‌کنند وی در حال استراحت است. سیدامامی پیراهن خود را به‌صورت حلقه آماده می‌کند و خودکشی را صورت می‌دهد.»

کاظم جلالی، رئيس مرکز پژوهش‌هاي مجلس که فیلم را دیده می گوید: « ايشان چند بار سعي کردند لامپ بالاي سرخودشان را بشکنند.بعيد مي‌دانم نور اذيتشان کرده باشد؛ چون اگر چنين چيزي بود، در زماني که بودند، بايد چنين شکايتي مي‌کردند. آنچه در تصوير ديده مي‌شود، به‌نوعي تلاشي است براي شکستن آن لامپي که در آنجا است. ما نمي‌توانيم نيت‌خواني کنيم که ايشان مي‌خواسته بعد چه کند. ايشان بعد از آن لباس خود را از تن درمي‌آورند و يک‌ بار هم مثلا آن را به‌ گردن خودشان مي‌بندند؛ آن چيزي که توضيح دادند، اين است که ايشان پتوي خودشان را به حالتي درست کرده ‌بودند که گويي کسي [زير آن] خوابيده ‌است؛ اما اين را ما در تصوير نديديم و توضيح آنها بود. وقتي خواستند ايشان را براي صبحانه يا چيز ديگري بيدار کنند، مي‌بينند ايشان بلند نمي‌شوند. در را باز مي‌کنند و وارد دستشويي مي‌شوند و مشاهده مي‌کنند ايشان خودشان را در دستشويي حلق‌آويز کرده‌اند. تصویر دستشویی را نداریم.»

محمدعلی وکیلی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی اما به سایت عصر ایران گفته است: « آن مقداری که ما از فیلمی که موجود بود دیدیم، گویا آقای سیدامامی از جلسه‌ای برگشته بود. پریشان خاطر بود و تلاش می کرد که لامپ سقف را بشکند و بعد از شکستن لامپ نیز پیراهنش را از تنش درآورد و به گردنش گره زد. چون در محوطه سلول دوربین وجود داشت کارهای که وی انجام می داد پیدا بود ولی وقتی از محوطه سلول خارج شد و دستشویی رفت دیگر دوربین نبود. برداشت دوستان اطلاعات سپاه این بود که وی با شکستن لامپ می‌خواست رگش را بزند و با گره زدن پیراهن بر گردنش می خواست خودش را بکشد ... ما حتی فیلم مربوط به سینا قنبری را نیز که دیدیم وقتی وی به سراغ دستشویی می رود چون در دستشویی‌های زندان دوربین نیست لذا از لحظه خودکشی وی فیلمی نبود و در مورد سید امامی نیز اینگونه بود که وقتی وی دستشویی می رود فیلمی نیست.»

اما جمع بندی روایت ها

۱) مشخص است که برخی روایت ها در فیلم وجود ندارند. مثلا اینکه می گویند سیدامامی در فیلم جای خودش بالش و پتو گذاشته و مامور متوجه نشده، در فیلم نیست. روایت ماموران سپاه است. همچنین اینکه می گویند مامور صبحانه برده تا او را بیدار کند هم در فیلم وجود ندارد، اینها حرف هایی است که ماموران اطلاعات سپاه به نمایندگان مجلس گفته اند.

۲) اما نمایندگان مجلس اغلب گفته اند با توجه به فیلمی که دیده اند، مشخص است که سیدامامی اقداماتی انجام می داده که می توانسته مقدمه خودکشی باشد. به گفته علی مطهری این کارها هفت تا هشت دقیقه طول کشیده و یک مامور امنیتی به نمایندگان گفته که تلاش برای شکستن لامپ احتمالا برای این بوده که می خواسته رگ خودش را با بریده های لامپ بزند و یا اینکه از صحنه خودکشی فیلم برداری نشود. آیا در طول این هفت هشت دقیقه، که چنین احتمالاتی مطرح بوده، ماموران نمی توانسته اند گزارش بدهند و یا چک کنند؟ پاسخ شان ساده است. می گویند اوپراتور اینجا کوتاهی کرده است. با این حال نقوی حسینی گفته «مأموران وقتی اتاق وی را بررسی می‌کنند، فکر می‌کنند وی در حال استراحت است». چطور اوپراتور کوتاهی کرده ولی ماموران اتاق وی را بررسی کرده اند. فیلم این بررسی کردن کجاست؟ این بررسی قبل از تلاش های سیدامامی برای خودکشی بوده یا بعد از آن؟

۳- نکته دیگر اینکه بر اساس این روایت ها، ماموری که فردا صبح برای او صبحانه برده دیده که صبحانه را بر نمی دارد و بعد چک کرده دیده که سیدامامی در تخت خواب نیست، دستشویی را نگاه کرده و دیده آنجا خودش را دار زده است. فیلم این بخش کجاست؟ یعنی فیلم این بخش که مامور می رود و این صحنه ها را می بیند، کجاست؟ آیا هنگامی که مامور دیده سیدامامی خودش را در دستشویی به دار آویخته، از او عکس و فیلم نگرفته اند؟ نمی شود از محلی که در دستشویی می توان خود را دار زد، تصویری منتشر کرد؟ دقیقا پرسش اینجاست که او در دستشویی از چه تکیه گاهی برای دار زدن خود استفاده کرده است؟

۴- در روزهای اخیر احتمالا به صورت اتفاقی دو خودکشی در زندان رخ داده که هر دو در دستشویی بوده و می گویند چون طبق آیین نامه در دستشویی دوربین نداریم، تصویری از آن موجود نیست. با توجه به اینکه ادعا می شد سینا قنبری در دستشویی خودکشی کرده و این خبر مدتی قبل از بازداشت کاووس سیدامامی بوده، آیا نباید ماموران امنیتی تغییراتی در محیط نگهداری زندانیان به ویژه زندانیانی که به تعبیر آنها جاسوس و یا حاوی اطلاعات بسیار مهمی هستند، ایجاد می کردند؟ یا اینکه چون ماموران از این خلا قانونی اطلاع دارند، دستشویی جای خوبی برای تعریف کردن پروژه خودکشی است؟

۵- بسیاری از زندانیان در روزهای اخیر توضیح داده اند در زندان مراقبت های زیادی صورت گرفته که ابزار خودکشی در دسترس زندانی نباشد. یک روزنامه نگار زندانی نوشته که حتی شلواری که به او داده اند، کش نداشته و یا در دستشویی شیلنگ نبوده و این موارد عامدانه بوده و می خواسته اند ابزار خودکشی در دسترس زندانیان نباشد. با این توصیف چرا فردی مانند کاووس سیدامامی که به تعبیر ماموران امنیتی و رسانه های اصولگرا اطلاعات مهمی داشته و به سازمان های جاسوسی آمریکا و انگلیس داده، ابزار خودکشی در دسترسش بوده است؟

این چند سوال با توجه به اظهارات مطرح شده در روزهای اخیر پیش آمده و قطعا سوال های دیگری هم مطرح است. مجموعه این سوال ها اما به راحتی نشان می دهد که ما در حال حاضر با یک روایت شفاف و دقیق درباره خودکشی کاووس سیدامامی مواجه نیستیم. فعلا یک فیلم در دسترس است که با توضیحات نمایندگان سپاه قاطی می شود و به اطلاع مخاطبان می رسد. با وجود همین اطلاعات اندک هم مشخص است که رسانه های اصولگرا با هماهنگی و همکاری نمایندگان مجلس در تلاش هستند یک سناریوی مشخص را به مخاطبان القا کنند تا ضریب بالایی از اطمینان به خودکشی حاصل شود. اگر آنها موفق شوند این ضریب بالای اطمینان با اصل داستان خودکشی را رقم بزنند، دیگر وارد شدن به جزییات خیلی دردسر ندارد، چون می توان برای هرکدام توجیهی تراشید.

مطالب  مرتبط:

مرگ مشکوک استاد دانشگاه امام صادق در زندان اوین

جزییات تازه درباره پرونده بازداشت فعالان محیط زیست