حکایت کشته شدن دانشجویان دانشگاهی در دل کوه

ونوس امیدوار؛ شهروندخبرنگار

بیمارستان «امام خمینی» تهران این روزها یکی از پرترددترین جاهایی است که مسوولان نظام به آن سر می زنند. به هیچ کس اجازه ورود به بخش مراقبت های ویژه داده نمی شود. ماموران حراست بیمارستان جلوی راهروی ورود به این قسمت ایستاده اند و به جز افراد نزدیک و خانواده مصدومان، کسی اجازه ندارد وارد سالن منتهی به آی سی یو شود. در میانه سکوت حاکم بر این بخش، صدای آه و ناله و گریه به گوش می رسد؛ صدای التماس مادران و پدران به پزشکانی که هر چند گاهی وارد بخش می شوند و آخرین وضعیت بیماران را دنبال می کنند.
فرزندان آن‌ها سوار اتوبوس مرگ «واحد علوم و تحقیقات» دانشگاه آزاد اسلامی بودند؛ اتوبوسی که حوالی ظهر سه شنبه چهارم دی ماه در مسیر منتهی به این واحد آموزش عالی در منطقه حصارک پونک ترمز برید و واژگون شد. در این حادثه، ۱۰نفر کشته و چندین دانشجو مصدوم شدند. 

بروز سوانح و حوادثی از این دست در گوشه و کنار کشور موضوعی غریبی نیست. بارها و بارها شاهد واژگون شدن اتوبوس حامل دانش آموزان و یا دانشجویان به مناطق جنگی تحت عنوان «راهیان نور» بوده ایم. اما این بار حادثه در واحد علوم تحقیقات، گل سر سبد دانشگاه آزاد که در جایگاه یازدهم دانشگاه های کشور قرار دارد، رخ داده است؛ همان جایی که در ساختمان مرکزی آن، دفتر رییس دانشگاه آزاد قرار دارد.

«احمد خرم»، وزیر سابق راه و ترابری در دولت اول «محمدخاتمی»، پس از این حادثه در انتقاد به مکان یابی این واحد دانشگاهی به خبرگزاری «ایسنا» گفت: «زمین دانشگاه علوم تحقیقات را خارج از ضوابط قانونی، در ارتفاع ۱۸۰۰ متری، قلدرمآبانه تصرف کردند و ساختند و به این قلدری هم افتخار می‌کردند.»

«آقایی»، کارشناس ساختمان در این رابطه می گوید: «بالارفتن دیوارهای ساختمان ها در فضاها و اماکن خارج از استاندارد به کمک رانت های دولتی و نیز ایمن نبودن مجتمع ها موضوع تازه ای نیست. فروش تراکم و طبقات در مناطق کم تراکم شهرها، ساخت و ساز از بستر دریای خزر تا مجتمع های "مسکن مهر" در مناطق دورافتاده و فاقد امکانات اولیه زندگی و احداث دانشگاه در دل کوه های شمال غرب (حصارک) تهران، آن هم در ارتفاع ۱۸۰۰متری در سراشیبی تند و برف گیر، همه و همه نشان از امکان دور زدن قوانین و مقررات برای افراد رده بالا بدون ترس از دستگاه های نظارتی دارند.»

در دهه ۶۰، هم زمان با ریاست جمهوری «علی خامنه ای» و سپس در دوره «اکبر هاشمی رفسنجانی»، مجوزهای ساخت این دانشگاه علی رغم تناقض با دستورالعمل ها و آیین نامه های ساخت و ساز در همان زمان، توسط هیات امنای دانشگاه آزاد کسب و ساخت آن در سال ۱۳۶۷آغاز شد.

اداره دانشگاه آزاد تا دو سال پیش در دست نزدیکان هاشمی رفسنجانی بود اما ثروت انباشته شده در این مرکز دانشگاهی، حاکمیت را بر آن داشت تا دانشگاه آزاد را هم به مراکز تحت مدیریت نزدیکان رهبری تبدیل کند تا امکان بهره برداری بیش تر از آن با نظارت کم تر وجود داشته باشد. دانشگاهی با بیش از ۲۵۰میلیارد دلار ثروت(به گفته ولایتی در خردادماه سال ۱۳۹۶)، ۴۰۰ واحد دانشگاهی و ۵/۱ میلیون دانشجو در سراسر کشور چیزی نبود که بتوان به سادگی از آن گذشت.

به انتهای خیابان پونک، یعنی «چهاردیواری» که برسی، در سمت چپ، بولوار «سیمون بولیوار» شروع می شود که تا رسیدن به ساختمان های اصلی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد، چند هزار متری فاصله دارد. اما تابلوها و ساختمان های سبز رنگ آن از همان فاصله هم نمایان هستند. بولوار سیمون بولیوار که به انتها می رسد، وارد محوطه چندین هزار هکتاری دانشگاه می شوی. برای رسیدن به دانشکده ها و ساختمان های اداری آن باید چندین بار سربالایی هایی با شیب تند و بدون سرعت گیر را پیاده طی کنی و یا منتظر اتوبوس های سرویس های دانشگاه بمانی تا از این ساختمان به آن ساختمان بروی. یکی از همین اتوبوس ها چند روز پیش عامل مرگ ۱۰ نفر و زخمی شدن ۲۷ دیگر شد.

اگرچه فرسوده بودن اتوبوس های مسیر تردد بزرگ ترین واحد دانشگاهی کشور بارها و بارها به گوش مسوولان رسیده است اما آن ها بی اعتنا به این موضوع، حل این مشکل را به گذشت زمان سپرده بودند. ویدیوهایی در شبکه‌های مجازی منتشر شده اند که نشان می‌دهند دانشجویان در ۱۶ آذر ماه امسال هم این درخواست را تکرار کرده و از مسوولان دانشگاه ‌خواسته اند این اتوبوس‌های فرسوده را تعویض کنند.

حادثه که اتفاق افتاد، مثل همه اتفاق های مشابه، ابتدا راننده که خود هم قربانی این ماجرا شده است را مقصر اعلام کردند. اما زنده ماندن تعدادی از سرنشینان اتوبوس و انتشار مشاهداتشان در لحظات قبل از وقوع ماجرا، موجب شد مسوولان نتوانند آن طور که دل شان می خواهد، از زیر بار مسوولیت شانه خالی کنند و مجبور به پذیرش سوء مدیریت خود، آن هم به شکل سکوت شدند.

طی دو دهه گذشته، سه حادثه مشابه در دانشگاه آزاد نجف آباد، ورامین و واحد علوم و تحقیقات فارس هم موجب مرگ ۱۰ نفر و مجروح شدن ۶۰ نفر شده است اما هیچ کدام آن ها زنگ خطر را برای مدیران و روسای دانشگاه آزاد به صدا در نیاورده اند.

پس از روی کار آمدن تیم جدید به ریاست «علی اکبر ولایتی»، گوشه و کنار صحبت هایی از سوء مدیریت روسا و مدیران قبلی دانشگاه آزاد و تخلفات مالی به میان آمد و حرف از آن شد که تا احقاق حق دانشجویان، اساتید و خانواده ها، مساله پی گیری خواهد شد.
خرداد پارسال، ولایتی که به تازگی بر صندلی ریاست هیات امنا و هیات موسس دانشگاه آزاد تکیه زده بود، یکی از دغدغه های خود و رهبری را حسابرسی ۳۵ ساله از این دانشگاه اعلام کرد و افزود: «دانشگاه آزاد به مدیری نیاز دارد که در جهت خواسته های هیات امنا و هم چنین خواسته های راهبردی نظام که رهبر ترسیم کرده اند، حرکت کند.»

 او از انتشار گزارش حسابرسی دانشگاه تا پایان سال ۱۳۹۶ خبر داد؛ گزارشی که هنوز هم اعلام نشده است.

«محمد مهدی طهرانچی»، رییس دانشگاه آزاد اسلامی نیز آذر ماه سال ۱۳۹۶، در یکی از جلسات هیات امنا گفته بود: «هیات امنا نسبت به حقوق دانشگاه و دانشجویان بسیار حساس است و تا پی گیری در محاکم قضایی علاوه بر هیات های تخلفات دانشگاه برای بازگشت خسارات وارده، مطلب را دنبال خواهد کرد.»

حالا این دو مسوول در جایگاهی قرار دارند که باید پاسخ گوی دانشجویان معترض و خانواده های دانشجویان کشته شده و یا مصدومانی باشد که برخی از آن ها شاید مجبور باشند سالیان سال و یا حتی تا آخر عمر بر روی صندلی چرخ دار بنشینند و یا آسیب های ناشی از آن حادثه را تحمل کنند.

سابقه حوادث مشابه نشان داده است که همواره آن چه از آن به عنوان «آبرو و حیثیت» مدیران ارشد یاد می شود، از هر احقاق حقی ارجح تر است و معمولا مدیران میانی و رده پایین هستند که در این شرایط عزل و یا محاکمه می شوند.

در این حادثه نیز تا حالا معاون دانشجویی و مدیرکل دانشجویی به اتفاق سرپرست معاونت اداری و مالی، مدیر کل اداری و مسوول ترابری واحد علوم و تحقیقات که کارفرما و ناظر قرارداد برون سپاری ترابری اتوبوس های دانشجویی بودند، از کار بر کنار شده اند.

دانشجویان واحد علوم و تحقیقات روز شنبه بعد از چهار روز تعطیلی، به دانشگاه بازگشته بودند تا در یک حرکت اعتراضی، خواستار برکناری ولایتی، رییس هیات امنا، طهرانچی، رییس دانشگاه آزاد و «رضا مسعودی»، رییس واحد علوم و تحقیقات و نیز ایمن سازی مسیر تردد و ناوگان حمل و نقل دانشگاه شوند. در این اعتراض ها که دو روز در محل واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد ادامه داشت، دانشجویان با سر دادن شعارهایی از قبیل «دانشجو می میرد، ذلت نمی پذیرد»، «ولایتی، استعفا استعفا» و «ولایتی اسوه بی لیاقتی»، خشم و اعتراض خود را نشان دادند.

اگرچه دانشجویان در این دو روز بر ادامه حرکت اعتراضی خود تا برکناری مسببان اصلی حادثه که به گفته آن ها، رییس هیات امنا و رییس دانشگاه آزاد هستند، تاکید کردند اما از روز دوشنبه دهم دی ماه به دلیل حضور گسترده ماموران حراست در گوشه و کنار محدوده بیرونی و درونی دانشگاه و لباس شخصی ها در محله های اطراف آن و نیز کنترل شدید ورود و خروج دانشجویان در گیت ورودی، هیچ تجمعی در محدوده واحد علوم و تحقیقات شکل نگرفت و وضعیت رفت و آمدها نسبتا عادی شد.

روز دهم دی ماه اما دانشجویان دانشگاه تهران هم در واکنش به واژگون شدن اتوبوس دانشگاه واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد دست به تجمع اعتراضی زدند. بر اساس فیلم‌های منتشر شده، یگان ضد شورش در خیابان «انقلاب» و مقابل دانشگاه، سعی داشتند دانشجویان و مردمی را که با آن‌ها همراهی می‌کردند، متفرق کنند. دانشجویان شعارهایی مثل «رو به میهن، پشت به دشمن» و«مسوول بی‌کفایت، استعفا استعفا» سر داده‌اند.

حالا اما باید دید آیا این بار هم با گذشت زمان و فروکش کردن خشم معترضان، مسوولان دوباره به حاشیه امن خود پناه می برند یا خیر.

 

 

مطالب مرتبط:

چطور از مقصران حادثه اتوبوس مرگ دانشگاه علوم و تحقیقات شکایت کنیم؟