دو فروند نفتکش که یکی از آنها متعلق به ژاپن است، در لحظاتی که نخست وزیر این کشور در حال دیدار با آیتالله «علی خامنه‌ای» در تهران بود، در نزدیکی آب‌های ایران در دریای عمان هدف حمله قرار گرفتند. ایالات متحده امریکا با ارجاع موضوع به جلسه غیررسمی شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایران را عامل این حمله معرفی کرده است. ستاد مرکزی فرماندهی ارتش امریکا نیز با انتشار ویدیویی، ادعا می‌کند قایقهای ایرانی در حال جدا کردن یک مین عمل نکرده از بدنه یکی از کشتی‌ها هستند.
ایران این حادثه را «مشکوک» توصیف کرده و خواستار روشن شدن حقایق درباره حمله به این دو نفتکش است. جمهوری اسلامی به دلیل این که بارها در زمان تحریمهای نفتی امریکا علیه ایران، امنیت نفتکشها را قابل تهدید و تنگه هرمز را قابل انسداد دانسته بود، اکنون در مظان اتهام اصلی است. این دومین باری است که نفتکشها در دریای عمان طی یک ماه گذشته هدف حمله قرار میگیرند. بار گذشته هم امریکا، ایران را متهم به آن حملات کرده بود.
در صورتی که ایالات متحده به هر طریقی بتواند اعضای شورای امنیت را مجاب به این کند که ایران عامل حمله به نفتکشها بوده است، این موضوع ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار میگیرد که به «تهدید صلح» و «امنیت جهانی» می‌پردازد.
ماده هفتم منشور ملل متحد اقداماتی را برای حفظ صلح و امنیت جهانی پیش‌بینی کرده است شامل تحریمهای اقتصادی، برقراری ممنوعیتهایی از جمله پرواز هواپیماها و عبور و مرور کشتی‌ها در مناطق تعیین شده و حتی در مواردی که بیم اقدام غیرمنتظره و خطرناک وجود داشته باشد، حمله نظامی را مجاز دانسته است.
امریکا یک بار در زمان حکومت «صدام حسین» در عراق با ارایه شواهدی که بعد جعلی بودن آن محرز شد، عراق را به داشتن سلاح‌های کشتار جمعی متهم کرده بود و از این طریق، تلاش داشت تا با مجوز شورای امنیت سازمان ملل به این کشور حمله کند. غیرمنطقی به نظر می‌رسد ارکان جمهوری اسلامی ایران که زیر شدیدترین فشارهای امریکا قرار دارند، زمان ارایه پیام «دونالد ترامپ» به آیتالله خامنه‌ای، به نفت‌کش‌های ژاپنی حمله کرده باشند. از این جهت امریکا در همراه کردن اعضای شورای امنیت برای اقدام قهری در برابر ایران ممکن است که راه دشواری پیش رو داشته باشد.
احتمال این که این بار و با همین میزان شواهد و اسنادی که ایالات متحده ارایه می‌کند، اعضای شورای امنیت مجاب به تصویب قطعنامهای علیه ایران شوند، در حال حاضر زیاد نیست. در این صورت، یافتن این که مقصر حمله به نفتکشها در نزدیکی آب‌های ایران چه گروه یا کشوری بوده است، باید در یک فرآیند فنی و حقوقی بررسی شود.
در چنین پروندهای، باید عامل حمله، خسارتهای ناشی از آن و اثرات زیست محیطی آن معلوم شوند. سپس نحوه جبران خسارت وارد شده روشن و در صورتی که حمله قابل انتساب به کشور مشخصی باشد، طرف زیان دیده می‌تواند خواسته خود را از آن کشور مطرح کند.
مرجع اصلی بررسی این موضوع، «سازمان بین‌المللی دریانوردی» یا «آیمو»( (International Maritime Organization است. این نهاد در لندن مستقر است و یکی از وظایف اصلی آن، تحقیق در خصوص صدمات دریایی است. این سازمان یک کمیته مسایل حقوقی دارد که در اسفند ۱۳۴۵، پس از این که یک نفتکش لیبیایی در نزدیکی بریتانیا به صخره برخورد کرد و اولین فاجعه زیست محیطی دریایی را رقم زد، تشکیل شد.
بررسی سازمان بین‌المللی دریانوردی اگر تایید کند که کشوری در این حمله دخیل یا عامل آن بوده است، این موضوع می‌تواند باعث مسوولیت جدی حقوقی آن کشور شود. ممکن است عذرخواهی کشوری که به حمله متهم شده و نیز جبران خسارت و پرداخت غرامت به اختلاف پایان دهد. در غیر این صورت، کشوری که نفتکش آن در حمله خسارت دیده است، می‌تواند پرونده آن را به عنوان تهدید صلح و امنیت جهانی، به شورای امنیت ببرد و خواستار تنبیه آن کشور شود.
دو نفتکشی که در نزدیکی آب‌های ایران هدف حمله قرار گرفته‌اند، متعلق به ژاپن هستند. اما یکی با پرچم پاناما و دیگری با پرچم جزایر «مارشال» در حرکت بوده‌اند؛ یعنی اصطلاحا با پرچم مصلحتی کشوری به جز مالک نفتکشها دریانوردی می‌کردند.
کشورهای دارای پرچم مصلحتی که بیشتر از همه پاناما، لیبریا و جزایر مارشال هستند، مقررات مناسبتری از نظر مالیات، ایمنی دریانوردی و امکانات ایمنی مهیا می‌کنند. برای همین، حتی کشورهای پیشرفته‌ای هم‌چون ژاپن هم از این رویه بین‌المللی و رقابت تجاری استفاده و برخی از نفت‌کش‌های خود را با پرچم کشور دیگری راهی دریا می‌کنند.
برای پی‌گیری حقوقی موضوع حمله اخیر به دو نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز، اقدام احتمالی کشور مالک آن برای طرح موضوع در سازمان بین‌المللی دریانوردی کافی است. اما کشورهای صاحب پرچم، یعنی پاناما و جزایر مارشال هم دارای حقوقی هستند و باید در جریان بررسی‌های حقوقی قرار بگیرند. اگرچه تصمیم نهایی در این زمینه با کشور صاحب نفتکشها است.
تضمین آزادی و امنیت کشتی‌رانی تجاری در زمان صلح، یکی از تعهدات کشورهایی است که کشتی‌ها در زمان عبور از تنگه‌ها از آب‌های ساحلی آن عبور می‌کنند. در این موارد، حمله به کشتی‌ها، حمله مستقیم به منافع کشور صاحب کشتی و صاحب پرچم آن تلقی می‌شود.
در صورتی که یک درگیری روی دریا ادامه داشته باشد، کشتی هدف می‌تواند از نیروی نظامی کشورش درخواست کمک کند. در صورتی که چنین امکانی فورا وجود نداشته باشد، از طریق دولت خود می‌تواند خواستار دخالت نظامیان همپیمانش شود. درگیری نظامی بین نیروی دریایی ایران و امریکا در دهه ۶۰ خورشیدی برهمین اساس رخ داد.
در زمان جنگ، چنین ترتیباتی متفاوت می‌شوند و کشوری که کشتی‌ها از آب‌های آن عبور می‌کنند، می‌تواند کشتی‌ها را بازرسی و حتی در مواردی که کشتی مرتبط با دولتی باشد که با آن در جنگ است، از ادامه عبورش جلوگیری کند. در حال حاضر چنین وضعیتی در خلیج فارس وجود ندارد.
نتیجه حمله اخیر به دو نفتکش در دریای عمان هرچه که باشد، یک نکته قطعی است و این که بیمه نفت‌کش‌هایی که در منطقه خلیج فارس و دریای عمان تردد می‌کنند و حتی سایر شناورهای دیگر، اعم از کشتی‌های باری، ماهی‌گیری و گردش‌گری بالاتر خواهد رفت. فوری‌ترین اثر این وضعیت، افزایش مقطعی یا دایمی قیمت نفت خام و پس از آن گران شدن بهای بنزین است.
مطالب مرتبط:
صادق زیباکلام: این‌بار شورای امنیت علیه ایران قطع‌نامه صادر می‌کند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر