گزارش دیروز مرکز آمار ایران حکایت از آن دارد که نرخ تورم نقطهای در خرداد ۹۸ به ۵۰ درصد و نرخ تورم یک ساله به حدود ۳۸ درصد رسیده است. داده‌های این گزارش نشان می‌دهد که تورم نقطهای مواد غذایی ۷۵ و تورم دوازده ماهه خوراکی‌ها بیش از ۵۶درصد است.
مقایسه این اعداد و ارقام نشان می‌دهد میزان تورم نقطهای به نسبت اردیبهشت ماه پیش حدود ۲درصد کاهش داشته، اما نرخ تورم یک ساله، یک ماهه ۴درصد افزایش یافته است.
اما معنی این چیست؟
مهار بحران یا نمایش عمق فاجعه
به بیان ساده کاهش تورم نقطهای نشان می‌دهد شتاب افزایش قیمت‌ها کمی کمتر شده، اما از آن سو تورم یک ساله عمق فاجعه و بلایی را که در یک سال گذشته روی سر مردم فرود آمده را به تصویر می‌کشد.
به بیان ساده‌تر، سطح عمومی قیمت‌ها در خرداد امسال، یک و نیم برابر و قیمت مواد غذایی ۱.۷۵ برابر خرداد پارسال است. اما اگر به جای مقایسه خردا امسال و پارسال یک روند یک ساله را در نظر بگیریم و متوسط قیمت‌ها در یک سال را مبنای محاسبه قرار دهیم، میزان تورم کلی ۳۸ درصد و تورم مواد غذایی ۵۶ درصد به دست می‌آید. به معنی که متوسط قیمت سبد خانوار در فاصله خرداد امسال تا پارسال، ۳۸ درصد بیشتر خرداد ۹۶ تا خرداد ۹۷ است.
با این حساب حتی اگر افزایش قیمت‌ها همین امروز هم متوقف شود، اگر شیب تورم نقطه به نقطه کمتر می‌شود، اما روند افزایش نرخ تورم تا ماه‌های آینده ادامه خواهد داشت، تا آنجا که به نظر تقریبا تردیدی نیست که بزرگ‌ترین عدد تاریخ ۶۰ ساله تورم در سال ۹۸ ثبت شود.
پنج سناریو تا ۱۴۰۰
برای اینکه روی هوا حرف نزده باشیم پنج سناریو را با پنج فرض تخیلی، خوشبینانه، متوسط، بدبینانه و نگران‌کننده آماده کردیم تا ببینیم در پایان سال ۹۸ و همین طور در ابتدای سال ۱۴۰۰ چه عددی به عنوان نرخ نهایی تورم به ثبت می‌رسد.
البته این فرض‌ها خود در چارچوب یک فرض کلی تعریف شده‌اند؛ و آن اینکه قرار نیست اقتصاد ایران در دو سال آینده به چاه ابرتورم سقوط کند. اگرچه با توجه به عمق ناپایداری‌ها هیچ اتفاقی غیرممکن نیست، اما اگر شیرازه کار تا آنجا از دست برود که کشور در دور باطل چاپ پول در حجم بسیار زیاد و قحطی کالا و خدمات و در نتیجه ابرتورم قرار بگیرد، دیگر موضوع از چارچوب تورم و بحران اقتصادی فراتر رفته و به یک هرج و مرج تمام عیار بدل خواهد شد. در آن صورت زمینه تحلیل به کلی متفاوت از این گزارش است.
سناریوی اول، فرض تخیلی: اگرچه غیرممکن است، اما اگر فرض کنیم روند افزایش قیمت‌ها از همین الان متوقف شود و قیمت‌ها از الان به بعد ثابت بماند، نرخ تورم سالانه در پایان سال ۹۸ به ۲۷درصد می‌رسد. این عدد دقیقا مشابه نرخ تورم در پایان سال ۹۷ است.
سناریوی دوم؛ فرض خوشبینانه: در فرض خوشبینانه کردیم سطح قیمت‌ها با الگوی خرداد ماه افزایش پیدا کند و شاخص قیمت‌ها تا سال ۱۴۰۰ ماهی ۰.۸ درصد زیاد شود. در سال‌های ۹۵ و ۹۶ که تورم در ایران تک‌رقمی بود، متوسط تورم ماهانه بین ۰.۶ تا ۰.۷ درصد بود. اگرچه با توجه به شرایط کلی اقتصادی و ناپایداری‌های سیاسی و اجتماعی بعید است تورم ماهانه زیر یک درصد دوباره اتفاق بیفتد، اما اگر فرض کنیم یه یکباره ثبات و پایداری به ایران بازگردد، باز هم نرخ تورم در پایان سال جاری به ۳۱ درصد و در آستانه سال ۱۴۰۰ به ۱۰درصد می‌رسد. با این حساب می‌توان می‌توان گفت در بهترین فرض ممکن نزدیک دو سال زمان لازم است تا تورم به وضعیت دو سال پیش بازگردد.
سناریوی سوم؛ فرض متوسط: فرض کنیم بحران تورمی مهار شده و چنانکه آمارهای سه ماه اخیر نشان می‌دهد، شتاب افزایش قیمت‌ها کمی کاهش پیدا کرده است. میانگین تورم ماهانه در سه ماه گذشته ۲.۲درصد بوده است. اگر این روند تا سال ۱۴۰۰ ادامه داشته باشد، یعنی تورم ماهانه از ۲.۲ درصد بیشتر نشود، نرخ تورم در پایان امسال به ۳۸ درصد می‌رسد. در تاریخچه تورم این عدد، بعد از تورم سال ۷۴ دومین رکورد تورم در ۷۰ سال گذشته است. با این حساب نرخ تورم در آغاز سال ۱۴۰۰ هم حدود ۳۰درصد خواهد شد. تازه این در شرایطی است که اتفاق خاصی رخ ندهد و دولت ایران بتواند تورم را در حد معقول و قابل انتظاری مهار کند، وگرنه سناریوهای وحشتناک‌تری هم وجود دارد که نشان می‌دهند آینده تورمی ایران می‌تواند از این هم سیاه‌تر باشد.
سناریوی چهارم؛ فرض بدبینانه: بعضی معتقدند قیمت‌ها در ایران به سقف خود رسیده‌اند و نظام عرضه و تقاضا دیگر کشش افزایش قیمت بیش از این را ندارد، مگر اینکه شیرازه اقتصاد به کل از هم بپاشد و اقتصاد ایران در ورطه ابر تورم بیفتد که حسابش از پیش‌بینی‌ها و سناریونویسی‌ها جدا است.
اما اگر در همین چارچوب فکری فرض کنیم سطح افزایش قیمت‌ها در حد میانگین سال ۱۳۹۷ باشد، یعنی متوسط سبد خانوار ماهانه ۳.۵درصد گران‌تر شود، در این صورت نرخ تورم در پایان سال ۹۸ به ۴۵ درصد و در پایان سال ۹۹ یا آغاز ۱۴۰۰ به ۵۰ درصد می‌رسد. این یعنی تورم ۵۰ درصدی نه‌تنها دور نیست، بلکه از آنچه فکر می‌کنیم به ما نزدیک‌تر است.
۵- سناریویی پنجم؛ فرض نگران‌کننده: و در آخرین فرض اگر تصور کنیم بحران به گونه‌ای پیش رود که اگر الگوی افزایش قیمت‌ها مانند تابستان و پاییز سال ۹۷ باشد، ایران به زودی رکورد تورم سالانه ۶۰ درصد را هم پشت سر خواهد گذاشت. اگر فرض کنیم متوسط افزایش قیمت‌ها در دو سال آینده ماهی ۴.۲درصد (میانگین تابستان و پاییز ۹۷) باشد، عدد تورم در آغاز سال ۹۹ به ۵۰ و در آغاز سال ۱۴۰۰ به ۶۳ درصد می‌رسد.
نمودار بالا سیر تحولات نرخ تورم دوازده ماهه را از فروردین ۱۳۹۷ تا ابتدای ۱۴۰۰، بر اساس پنج سناریوی طراحی شده در این گزارش نشان می‌دهد. نکته تامل برانگیز آن که نزدیک‌ترین مسیر پیش‌رو بر اساس تحولات یک سال اخیر، سناریوهای چهارم و پنجم، یعنی فرض‌های بدبینانه و نگران‌کننده است.
با این همه متغیرهای زیادی در اقتصاد، و بیش از آن در حوزه سیاست داخلی و خارجی کشور وجود دارد که می‌تواند روی تغییرات تورمی در آینده تاثیر بگذارد.
باید منتظر بمانیم و ببینیم چه تحولاتی در انتظار ایران و اقتصاد ایران است.
مطالب مرتبط:
تورم فروردین ۹۸؛ آیا غول اَبَر تورم در حال بیدار شدن است؟
تحلیل تورم اردیبهشت ۹۸؛ آیا امیدی به مهار بحران است؟
پرونده تورم ۱۳۹۷ بسته شد/ رکوردهای احمدی‌نژاد چگونه شکسته شدند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر