موضوع تحریم اندیشکده امریکایی و رییس آن از سوی ایران چه قدر جدی است؟

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار یک اندیشکده امریکایی را به همراه مدیر آن تحت تحریم‌های داخلی خود قرار داده است.

«بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها» و «مارک دوبوویتس»، مدیر این اندیشکده از سوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران متهم شده‌‌اند که آگاهانه و عامدانه از طریق اقداماتی از قبیل تولید و انتشار دروغ، تشویق، مشورت، لابی‎گری و کارزار تبلیغاتی منفی، به نحوی موثر در طراحی، اعمال و تشدید اثرات تحریم‌های امریکا علیه ایران مشارکت داشته‌اند.

وزارت امور خارجه ایران تحریم این اندیشکده و مدیر آن را بر مبنای «قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی امریکا در منطقه» به اجرا گذاشته است. این قانون که مرداد سال ۱۳۹۶ در ایران به تصویب رسیده، تحریم‌هایی را علیه «اشخاص امریکایی» پیش‌بینی کرده است که از دید جمهوری اسلامی ایران، مقررات بین‎المللی را نادیده می‌گیرند و حقوق مردم منطقه، مسلمانان و سیاه پوستان امریکا را نقض می‌کنند.

وزارت امور خارجه اعلام کرده است: «در هماهنگی‌های صورت گرفته با مراجع ذی‎ربط، بدینوسیله این بنیاد و "مارک دوبوویتس"، مدیر آن را در فهرست تحریمی موضوع قانون مذکور قرار می‌دهد و لذا نام‌بردگان مشمول آثار قانونی مواد ۶ تا ۸ قانون موصوف خواهند بود.»

 

این تحریم چه معنایی دارد؟

قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی امریکا، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را در دو بخش موظف کرده است افراد امریکایی را تحریم کند؛ بخش اول مربوط به امریکایی‌هایی است که مطابق تعاریف این قانون، در «فعالیت تروریستی» علیه جمهوری اسلامی ایران نقش دارند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این بخش باید با همکاری نیروی «قدس» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دفاع، وزارت اطلاعات و بانک مرکزی جمهوری اسلامی، اشخاص امریکایی را شناسایی کند.

در بخش دوم، وزارت امور خارجه باید امریکایی‌ها را که با تعریف این قانون، ناقضان حقوق بشر هستند و از جمله فرامین رییس جمهوری امریکا درباره مهاجران و مسلمانان را اجرا می‌کنند یا علیه سیاه پوستان اقدامی انجام می‌دهند، با همکاری وزارت اطلاعات و ستاد حقوق بشر قوه قضاییه شناسایی و سپس تحریم کند.

وزارت خارجه ایران گفته است که بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها و مارک دوبوویتس مشمول تحریم هر دو این موارد، یعنی «حمایت امریکا از تروریسم» و «نقض حقوق بشر توسط امریکا» شده‏اند.

تحریم از سوی ایران چه اثری دارد؟

در صورتی که جمهوری اسلامی ایران نهاد امریکایی یا فردی از اتباع این کشور را تحت قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی امریکا در منطقه تحریم کند، سه پیامد هم‌زمان برای آن پیش‌بینی شده که از مقررات تحریم در امریکا الگوبرداری شده است. اگر موضوع تحریم، فرد باشد، صدور ویزا یا روادید جمهوری اسلامی ایران برای او ممنوع می‌شود.
بر خلاف ایالات متحده امریکا که هیچ گونه اجازه‌‌ای برای ارایه خدمات کنسولی و صدور ویزا در خاک جمهوری اسلامی نیافته، دفتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در امریکا که در سفارت پاکستان در واشنگتن مستقر است، برای شهروندان امریکاییِ متقاضی سفر به ایران، از داخل خاک ایالات متحده برای ورود به ایران ویزا صادر می‌کند.

دومین پیامد این است که اموال فرد یا نهاد تحریم شده در قلمرو جمهوری اسلامی ایران از سوی قوه قضاییه توقیف خواهد شد. سومین پیامد، موظف شدن وزارت اقتصاد ایران برای متوقف و مسدود کردن حساب‌های بانکی و مبادلات مالی این فرد یا نهاد است.

به دلیل این که قوانین ایالات متحده، امریکایی‌ها را از حضور تجاری و بازرگانی در ایران منع کرده و به دلیل قطع ۴۰ ساله روابط، امکان حمایت کنسولی از شهروندان امریکایی در ایران وجود ندارد، تعداد امریکایی‌هایی که دارای اموال، دارایی و حساب‌های بانکی در ایران باشند، اگر وجود داشته باشد، بسیار بسیار ناچیز است. با این همه، امکان صدور روادید سفر به ایران برای افراد غیردولتی امریکایی وجود داشته است.

بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها، اندیشکده دولتی امریکایی نیست و رییس آن کارمند دولت ایالات متحده محسوب نمی‌شود. اما با این تحریم، جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد دیگر به مارک دوبوویتس روادید سفر ندهد؛ هرچند با توجه به رویکرد او به حکومت ایران، احتمالا برای سفر هم از قبل انگیزه‌ای نداشته است.

آیا تحریم اندیشکده امریکایی آثار غیرتحریمی خواهد داشت؟

پس از اعمال تحریم از سوی جمهوری اسلامی ایران، این بنیاد حکومت ایران را نظامی خواند که «ملت بزرگ ایران» را برای چهار دهه به اسارت گرفته است:«هم‎چنان به سرکوب ظالمانه مردم ایران ادامه می‌دهد، اموال آن‎ها را غارت می‌کند و در خاورمیانه بحران و ناامنی ایجاد می‌کند. این بنیاد قرار گرفتن در هر فهرستی از سوی رژیم ایران را افتخاری برای خود می‌بیند و در انتظار روزی است که امریکا و دیگر کشورهای جهان شاهد ایرانی آزاد و دموکراتیک باشند.»

بنیاد دفاع از دمکراسی ماموریت اصلی خود را تحقیق و ارایه خدمات تحقیقی در زمینه امنیت امریکا و مسایل خارجی این کشور اعلام کرده است اما منتقدان سرسختی دارد که نیت نهایی آن را «جنگ طلبی» می‌دانند.

این بنیاد پس از تحریمش از سوی ایران، گفته است: «در حالی که ایران چنین تحقیقاتی را در داخل کشور ممنوع کرده است، می‌خواهد همین کار را در خارج از ایران هم انجام دهد.»

تحریم بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها و رییس آن، مارک دوبوویتس، بیش از هرچیز نمادین و فاقد آثار واقعی است و از اولین تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای اقدام متقابل در برابر تحریم‌های متنوع و سنگین ایالات متحده محسوب می‌شود. اما در اعلامیه تحریم این بنیاد و رییس آن که از سوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران صادر شده است، سایرهمکاران ایرانی و غیرایرانی که «هم‌دست» این بنیاد خوانده شده، تهدید شده‌‌اند که از سوی سایر نهادها و دستگاه‌های اجرایی، قضایی یا امنیتی جمهوری اسلامی تعقیب یا مجازات می‌شوند.

مشخص نیست اگر وزارت امور خارجه ایران از مشخصات این افراد اطلاع داشته، چرا آن‌ها را در فهرست تحریم قرار نداده و چرا این فرصت را برای خود قائل نشده است که در صورت تکمیل اطلاعات خود در آینده، این افراد را تحریم کند.

بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با لحنی که از دستگاه دیپلماسی انتظار نمی‌رود، راهی برای نهادهای امنیتی باز کرده است که بر اساس آن، این بار افرادی با اتهام «هم‌دستی» با بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها، می‌توانند قربانی اقدامات خودسرانه در داخل ایران قرار گیرند.

تحریم شدگان و دولت امریکا چه فکر می‌کنند؟

«عباس موسوی»، سخن‎گوی وزارت امور خارجه ایران گفته است تحریم اندیشکده امریکایی این پیام را می‌دهد: «جمهوری اسلامی مصمم به حمایت از شهروندان خود در برابر ایران ستیزان است و این اشخاص و کسانی که با آن‎ها همکاری کنند، باید بدانند که دشمنی آن‎ها با مردم و ایران و ایرانیان، فراموش نشده و بدون هزینه نخواهد بود.»

مارک دوبوویتس، رییس بنیاد دفاع از دمکراسی‎ها که هر دو تحت تحریم ایران قرار گرفته‎اند، در توییتر خود این اظهارات را نشانه‎ای از تهدید شدن خودش و دوستان ایرانی و غیرایرانی از سوی جمهوری اسلامی ایران خوانده و نوشته است: «فکر می‎کنید "اقدامات قانونی" توسط "نهادهای امنیتی" برای "پی‎گیری یا مجازات" بنیاد و همکاران ما یعنی چه؟ فکر می‎کنید این بدان معنا است که نیروی قدس سپاه و وزارت اطلاعات ایران از ما شکایت می‎کنند؟»

او به ایران وایر گفته است «بیانیه وزارت خارجه ایران حاکی از آن است که آنها بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها و من را فقط در فهرست تحریم قرار نداده‌‌اند بلکه در فهرست اهداف گذاشته اند. آنها این کار را بعد از مشورت با نیروی قدس سپاه پاسداران که نیروی تروریستی برون مرزی ایران است انجام دادند که مسئول ترور و تروریسم در سراسر جهان است». 

مدیر بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها گفته «به همین ترتیب وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی که از این اقدامات تروریستی حمایت و بعضا آنها را عملی می‌کند و همچنین قوه قضاییه، وزارت دفاع و بانک مرکزی در این باره مسئول و پاسخگو هستند».

سخن‎گوی وزارت خارجه امریکا هم گفته است ایالات متحده تهدیدات امریکا از سوی ایران را جدی می‌گیرد: «ما مصمم هستیم تا ایران را برای به خطر انداختن جان شهروندان امریکایی‌، مستقیم یا غیر مستقیم مسوول بدانیم.»