زندگی مجازی قربانیان سقوط (بخش اول)؛ خاموشی چند ذهن درخشان

در آستانه دومین سالگرد  قربانیان پرواز پی اس ۷۵۲ ، هواپیمای اوکراینی که  روز ۱۸ دی ۱۳۹۸ با شلیک موشک‌های سپاه  ساقط شد، «ایران وایر» گزارش‌هایی را که دو سال پیش و همزمان با این واقعه دلخراش  درباره زندگی مجازی سرنشینان این پرواز نوشته شده بود، باز نشر می‌کند.
***

«من پیش‌بینی کرده بودم دم پروازم جنگ بشه. آقا خوبی بدی دیدید حلال کنید.»
این آخرین توییت «سروش» یکی از کاربران توییتر است؛ کاربری که بعد از سقوط هواپیمای مسافربری «بویینگ» مدل ۷۳۷، متعلق به خطوط هوایی اوکراین، نامش در فهرست قربانیان منتشر شد.

سروش با نام واقعی «مجتبی عباس‌نژاد»، دانشجوی دکترای دانشگاه «یواف‌تی» کانادا بود؛ یکی از دانشگاه‌های معتبر جهان. او سوار هواپیما شد تا به تورنتو برگردد اما هرگز فکر نمی‌کرد هواپیما در همان نزدیکی سقوط کند.

روز ۲۱ دسامبر ۲۰۱۹، وقتی این دانشجوی مقیم کانادا می‌خواست برای تعطیلات به ایران بازگردد، در توییترش نوشته بود: «فردا دارم میرم ایران و از شدت هیجان خواب به چشمم نمیاد.»

چند روز بعد موسسه سینمایی «اوج» در فرودگاه امام ویدیویی ضبط می‌کرد که بخشی از آن توسط کاربری که در آن‌جا حضور داشت، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد؛ کلیپی که در آن زنان و مردان جوانی از طیف‌های مختلف، باحجاب و بی حجاب، با چمدان‌های قرمز دست می‌زدند و ترانه‌ای به نام «آهای ایران»، کاری از «غلامرضا صنعتگر» را می‌خواندند که در ترجیع بندش تکرار می‌شود: «آهای ایران، آهای خونه، دلم می‌گه و می‌لرزه، برم هر جای این دنیا، به دلتنگیش نمی‌ارزه.»

سروش در واکنش به این کلیپ، در حساب کاربری توییترش نوشته بود: «روزی که از ایران رفتم، یه قطره اشک هم نریختم. استرس داشتم ولی دلتنگی نه. بعد از مادرم انگار ریشه‌ام به همه جا قطع شده. کلا جایی رو خونه نمی‌دونم که دلم بخواد واسش تنگ بشه. اهواز و تهران و تورنتو به یه اندازه واسم غریبن.»

بسیاری از کاربران بعد از سقوط هواپیما، زیر این توییت پیامی با این مضمون نوشته‌اند که خوب است که مادرت نیست تا این فقدان عظیم را تحمل کند.

سروش اصالتا خوزستانی و اهل اهواز بود. پس از مهاجرت هم همواره به زادگاهش توجه داشت و درمورد مسایل آن واکنش نشان می‌داد. در آخرین اظهار نظرش پس از بارندگی‌های ماه گذشته در خوزستان که منجر به آب گرفتگی معابر شهر اهواز و خانه‌های شهروندان شده بود، ویدیویی به اشتراک گذاشت و نوشت: «‌نمیدونم چند ساله که فاضلاب اهواز مشکل داره ولی یادمه دوران دبستان(۱۵-۲۰ سال پیش)هروقت بارون میومد یا مدارس تعطیل میشدن، یا باید تا اونجا شنا میکردیم. واسم سواله۱۵ -۲۰ سال زمان کمی واسه حل این مشکله؟ سیستم فاضلاب یه شهر اینقدر پیچیده است که بعد از ۱۵-۲۰ سال هنوز نمیتونن درستش کنن؟»

این دانشجو تنها ذهن جوان و درخشان خاموش شده این پرواز نبود. «آرش پورضرابی»، برنده المپیاد جهانی کامپیوتر و فارغ‌التحصیل دانشگاه «آلبرتا» در کانادا، به همراه همسرش «پونه گرجی» که او هم از همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بود، از دیگر مسافران  این پرواز بودند.  

آرش و پونه چهار روز قبل مراسم عقد و ازدواج خود را جشن گرفته و عازم کانادا بودند.

یکی از معلمان پونه در صفحه فیس‌بوک خود برای او نوشته است:«پونه عزیزمان (یکی از شاگردان خوب ایران زمین در مدرسه فرزانگان ۱) در سانحه هواپیما به پرواز ابدی رفت. با دلی غمگین و زبانی بریده و به کنجی نشسته صم و بکم، فقط شعر حافظ در ذهنم مرور می‌شود :
دلا دیدی که آن فرزانه فرزند
چه دید اندر خم این طاق رنگین
به جای لوح سیمین در کنارش
فلک بر سر نهادش لوح سنگین»

آرش و پونه با امید به آینده، برای همراهی و هم‌سقفی به ایران سفر کردند تا نزدیکان و عزیزان‌شان را در شادمانی این اتفاق شریک کنند. یکی از نزدیکان آرش پورضرابی در روز ازدواج آن‌ها، تصویری از عروس و داماد به اشتراک گذاشته و نوشته است: «بیاید با قشنگ‌ترین عروس و دوماد دنیا آشنا بشید. ایشون که توی عکس می‌بینید، وقتی راهنمایی بودم، دبیرستان بود. تا من دبیرستانی شدم رفت دانشگاه. تا رفتم دانشگاه، اپلای کرد و رفت. خلاصه که همیشه خیلی دور بوده ولی همیشه نزدیک‌ترین بوده به من. من قلبم از شدت ذوق داشت از جا در میومد تو این روز. شما نه تنها دوست داشتنی‌ترین زوجی هستین که تو دنیا دیدم. بلکه قشنگترین و بهترین آدمهای زندگی منید.»

«امیر اشرفی امیرآبادی» و «فاطمه»، همسرش هم از مسافران پرواز کی‌یف اوکراین بودند. امیرفارغ‌التحصیل کارشناس ارشد مهندسی مکانیک از «دانشگاه صنعتی‌شریف» بود و به تازگی از دانشگاهی در زوریخ برای مقطع بالاتر پذیرش گرفته بود.
تصویر پروفایل فاطمه، دست‌های گره خورده آن‌ها به عشق هم است با حلقه‌های ظریف ازدواج بر انگشتان دست چپ و پس زمینه آسمان و شکوفه‌های بهاری.

یکی از دوستانش می‌گوید: «امیر در اینستاگرامش پست خداحافظی هم گذاشته بود.»

نام «پدرام موسوی» و همسرش «مژگان دانشمند»، دو استاد شناخته شده ایرانی که در دانشگاه آلبرتا کانادا مشغول به تدریس بودند، به همراه دو دختر خردسال‌شان، «دریا» و «درینا» هم در میان مسافران جان‌باخته در این پرواز است.  

پدرام موسوی استاد رشته مهندسی مکانیک و مژگان، استاد رشته مهندسی برق در دانشگاه بود.

«غنیمت اژدری»، یک چهره شناخته شده دیگر در فضای مجازی است که مسافر هواپیمای بویینگ ۷۳۷ سقوط کرده در حوالی تهران بود. این فعال محیط زیستی که به گواه دوستان و نزدیکانش، به دور از حاشیه، مدت‌ها در شهرستان کارهای فرهنگی و محیط‌زیستی می‌کرده است.
غنیمت اژدری به تازگی در مقطع دکترای محیط‌زیست در یکی از دانشگاه‌های کانادا مشغول به تحصیل شده بود.

غنیمت اژدری برای برگزاری مراسم نامزدی خود، از فرصت تعطیلات سال نو میلادی استفاده کرده و به ایران آمده بود. او که با موسسه «سنستا»، (موسسه توسعه پایدار و محیط زیست) همکاری می‌کرد، به روایت «مژگان جمشیدی»، از خبرنگاران حوزه محیط‌زیست، از ارزشمندترین فعالان این حوزه بوده است. او سال‌ها روی موضوع کنوانسیون جهانی حفظ تنوع زیستی و اهداف «آیچی» در موسسه سنستا کار و تحقیق کرده بود.

این فعال محیط‌زیستی هم‌چنین سال‌ها برای حقوق ايلات و عشاير در مناطق مختلف ایران تلاش می‌کرد.

اکانت شخصی غنیمت اژدری در توییتر پر است از ویدیوها، عکس‌ها و گزارش‌ فعالیت‌هایش در زمینه‌های مختلف محیط‌زیستی. در یکی از این ویدیوها، او در کنفرانس تنوع زیستی در سال ۲۰۲۰ می‌گوید حفاظت از تنوع زیستی باید به شکلی عادلانه و با شناخت کامل انجام شود. او در این کنفرانس با نگاهی سرشار از شور و امید و صدایی قدرتمند و محکم از اهدافش حرف می‌زند.

«سامان رسول‌پور»، از خبرنگاران ساکن بریتانیا، از حضور یک زوج جوان دیگر با مدرک دکترا در این پرواز خبر می‌دهد. او در حساب کاربری توییترش با انتشار تصویری از این زوج نوشته است: «خانواده دوست عزیزم آروین این عکس را برایم فرستادند. آروین مرتب و همسرش آیدا فرزانه، هر دو سنندجی که در حادثه سقوط هواپیما جان باختند.

حساب شخصی آیدا فرزانه هم سرشار است از تصاویر عاشقانه با همسرش. آن‌ها سال ۲۰۱۳ ازدواج کرده و در تمامی مسیر علمی و شخصی خود، با عشق در کنار هم پیش رفته بودند.

به گزارش کانال تلگرامی دانشگاه صنعتی شریف، دست‌کم ۱۳ تن از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه که پس از اتمام تحصیلات خود در ایران در دانشگاه‌های کانادا مشغول به تحصیل یا تدریس بوده‌اند، مسافر این پرواز بودند. چندتن از کاربران توییتر اشاره کرده‌اند که اغلب دانشجویان به دلیل این که این خط هوایی نسبت به سایر خطوط هوایی بین‌المللی قیمت کمتری داشته و ارزان‌تر است، معمولا برای سفرهای خود به ایران از آن استفاده می‌کردند. کاربران دیگری هم به تفکیک کشته‌شدگان پرواز به نخبگان و غیره واکنش نشان داده‌اند. «ایران‌وایر» در گزارش‌های بعدی، به روایت زندگی مجازی مسافران دیگر این هواپیما خواهد پرداخت. چراغ صفحات مجازی آن‌ها خاموش شده و قرار است تا ابد خاموش بماند اما عکس‌ها و نوشته‌هایی که روزگاری برای فراموش نکردن خاطره‌ای به اشتراک گذاشته‌اند، باقی مانده‌اند.

مطالب مرتبط:
لحظه سقوط هواپیمای MH17 در اکراین
روایت مهربانی مردم پادنا و سی سخت در ماجرای سقوط هواپیما
مسئولیت حقوقی سقوط هواپیما و کشته شدن مردم با کیست؟