یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر ویروس کرونا افراد دارای معلولیت هستند. کسانی که به‌دلیل ضعف، کم‌توانی یا ناتوانی به مشکلات حرکتی و فیزیکی یا ذهنی دچارند. این دسته از افراد به دلیل شرایط خاص خود به طور مداوم وسایل و ابزارهای پیرامون خود را لمس می‌کنند. کسانی که دارای معلولیت‌های ذهنی هستند توانایی رعایت نکات بهداشتی را ندارند و به مراقبت ویژه، آموزش و اطلاع‌رسانی بصورت مستمر و مداوم نیازمندند اما صداوسیما، رسانه‌های رسمی داخلی و خبرگزاری‌ها تا چه اندازه در امر آموزش دادن به این افراد موفق بودهاند؟
***
ناشنوایان؛ فراموش‌شدگانی که قربانی دادند
«من از آمار سایر افراد دارای معلولیت که مبتلا یا قربانی کرونا بودهاند اطلاع ندارم. تخصص من ناشنوایان است. در مورد ناشنوایان مبتلا یا قربانی آمار رسمی و اختصاصی ثبت نشده اما براساس اطلاعاتی که از شبکه دوستان و آشنایان به دست ما رسیده، تاکنون دو مبتلای منجر به فوت زن و مرد در تهران و یک نفر مبتلا در اهواز، دو نفر در کرج و دو نفر در تهران تحت درمان و قرنطینه خانگی را اطلاع دارم.»
این بخشی از گفته‌های « رویا» زن جوانی است که در زمینه آموزش به ناشنوایان در ایران فعالیت می‌کند. او که بدلیل احتمال ممانعت از ادامه فعالیتش در گفتگو با ایران‌وایر از نام مستعار استفاده می‌کند به همراه یک گروه داوطلب برای ارتقا سطح آموزش افراد ناشنوا و رفع کاستی‌ها در زمینه آگاهی‌بخشی به این گروه، محتوای آموزشی تولید و در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.
این فعال مدنی با توجه به ضعف آموزش در زمینه مراقبت‌های بهداشتی، قرنطینه خانگی و سایر نیازمندی‌هایی که ناشنوایان به دلیل بی‌توجهی ارگان‌های رسمی از آن محروم شده‌اند ویدیوهایی با استفاده از زبان اشاره و زیرنویس تهیه و تولید می‌کنند.
به گفته رویا از زمان شیوع ویروس کرونا هیچ آموزش مناسبی برای ناشنوایان پیش‌بینی نشده بود و هنوز هم نشده: «افراد معدودی از میان ناشنوایان و مترجمان، به صورت خودجوش اقدام به انتشار اطلاعات مربوط به حوزه سلامت و خبری در فضای مجازی کرده‌اند. نگرانی ما از بابت عدم دسترسی همه ناشنوایان به فضای مجازی است. رسانه مرجع بخش بزرگی از مردم ایران همچنان صداوسیماست. سازمان‌های ذی‌ربط مثل صداوسیما و بهزیستی بودجه و منابع لازم برای تهیه محتوای آموزشی مناسب برای همه گروه‌ها را دارند اما کم‌کاری صورت می‌گیرد. همین الان آسیب بزرگی دارد به بچه‌های دانش‌آموز و دانشجوی ناشنوا در سراسر کشور وارد می‌شود. مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل است و آنها باید از طریق آموزش‌های تصویری آنلاین یا شبکه آموزش سراسری درس بخوانند اما نمی‌شود چون برنامه‌ها نه زیرنویس شده و نه مترجم زبان اشاره دارند»
به باور این فعال مدنی مترجم‌هایی که در برخی برنامه‌های صداوسیما برای برگرداندن اخبار و برنامه‌ها به زبان اشاره به کار گرفته می‌شوند به هیچ وجه برای جامعه ناشنوایان کارآمد نیستند: «فعالیت مترجمان در چند شبکه محدود در تلویزیون وجود دارد، اما متاسفانه این مترجمان شاغل در صداوسیما غیرحرفه‌ای بوده و تنها اشاره‌گر هستند نه مترجم زبان اشاره. اشاره‌های آنها برای عموم جامعه ناشنوا مورد تایید نیست.»
رویا می‌گوید گروه‌های فعال در زمینه حقوق ناشنوایان بارها نسبت به این امر اعتراض کرده و نامه‌نگاری و مکاتبه کرده‌اند اما صداوسیما تغییری در روند کار خود نداده است: «همین امر باعث محرومیت دسترسی جامعه ناشنوا به اخبار فوری و آموزش‌های لازم شده است و این تنها خاص این روزها و شیوع ویروس کرونا نیست. حتی زیرنویس هم می‌تواند کمک زیادی بکند اما در بسیاری از کانال‌ها و برنامه‌ها همان هم وجود ندارد.»
رویا و گروه داوطلب همراه و همکار او در زمینه احقاق حقوق ناشنوایان، به دسترسی کامل و برابری در دستیابی به اخبار و اطلاعات معتقدند و به نابرابری موجود در این زمینه بخصوص در وضعیت بحرانی کنونی اعتراض دارند. آنها می‌گویند عدم دسترسی به اخبار صداوسیما ناشنوایان را به خطر می‌اندازد: «با توجه به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت دسترسی ما به بسیاری از حقوق ضعیف است، نه مترجم حرفه‌ای داریم نه زیرنویس، نه دسترسی به آموزش داریم نه خدمات و اطلاعات سلامت درحالی‌که مطابق ماده ۹ و ۲۴ این کنوانسیون لازم است آموزش‌ها برعهده یک فرد ناشنوا باشد و خود فرد ناشنوا به جامعه ناشنوایان آموزش بدهد.»
رویا با ابراز تاسف از عملکرد ضعیف دولت در خصوص آموزش به گروه‌های مختلف دارای معلولیت می‌گوید: «با توجه به اینکه ایران به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت ملحق شده و قوانین آن را تصویب کرده است انتظار ما این بود که در راستای اجرایی شدن مواد مربوط به تامین خدمات مترجمی و ایجاد دسترسی در زمینه‌های مختلف آموزشی و بهداشتی اقداماتی بکند که متاسفانه در این وضعیت بحرانی، عدم دسترسی به اخبار صداوسیما می‌تواند جان افراد دارای معلولیت از جمله ناشنوایان را به خطر بیندازد. همچنین سازمان بهزیستی به عنوان متولی امور ناشنوایان، در این زمینه با مددجویان ناشنوای خود تماسی نداشته تا امورات ناشنوا را پیگیری کند.»
ناشنوایان بدون اطلاعات در مورد ویروس کرونا و مسائل مربوط به آن، هر ر‌وز را در خانه هایشان سپری کرده و به ناچار از منابع غیرمعتبر اطلاعات اشتباه و ناکافی کسب می‌کنند، این امر منجر به نگرانی‌های زیاد برای فعالان این حوزه شده است. رویا می‌گوید: «آنها به‌موقع از ظهور قوانین جدید مربوط به شکستن زنجیره انتقال باخبر نمی‌شوند. کانال ارتباطی در امور کاری با شنوایان به شکل تصویری یا نوشتاری در اختیار خانواده‌ها نیست. عدم دسترسی ناشنوایان به مراکز پزشکی به جهت تماس با فوریت های پزشکی معضل بزرگی است.»
او در محتوای تولید شده برای ناشنوایان نکات مهمی از قبیل ضدعفونی کردن سمعک و باتری آن، رعایت فاصله از افراد به وقت لب‌خوانی و گفتگو، پانسمان سریع و کامل گوش‌ها پس از جراحت، استفاده از مسیریاب‌های هوشمند به جای پرسیدن آدرس و خرید از فروشگاه‌هایی که برچسب خرید دارند ونیازی به پرسیدن قیمت نیست، برای کاهش دادن ارتباط انسانی، گنجانده است اما این اندازه به هیچ‌وجه کافی نیست.
برخی از فعالان حقوق ناشنوایان نیز با راه‌اندازی یک کمپین به عملکرد صداوسیما اعتراض کرده و در بخشی از بیانیه خود نوشته‌اند: «رسانه ملی در راستای دعوت به #خانه_ماندن برنامه‌های مختلف شادی‌بخش برای سرگرم کردن مردم ایران(مثل برنامه‌های گفت‌وگو و سریال‌هایش) را برای خانواده‌های #ناشنوا مناسب‌سازی نکرده است انگار مهم نباشد که ما هم سرگرم باشیم یا انگاری ما ۵ درصد جامعه ایران جزئی از مخاطبان رسانه ملی نیستیم.»
افراد دارای معلولیت‌های جسمی؛ تمام سال در قرنطینه
«به حال ما خیلی فرقی ندارد. زیرساخت‌های شهری حداقل برای من که ساکن شهرستانم آنقدر نامناسب هستند که به شما بگویم زندگی‌ام این روزها با روزهای قبل تفاوت چندانی ندارد. البته منظورم از نظر بیرون رفتن یا حضور در اجتماع است. توی این شهر آنقدر موانع برای خروج من و امثال من از منزل وجود دارد که ترجیح می‌دهیم جز به ضرورت از خانه خارج نشویم.»
این‌ها را «عباد» می‌گوید. مرد جوان اهل اهواز که در سن ۱۰ سالگی در پی یک تب شدید و تشنج ناشی از آن دچار عارضه نخاعی شده و از آن زمان به بعد با ویلچر حرکت می‌کند. او به ایران‌وایر می‌گوید آنچه این‌روزها بیش از قبل آزارش می‌دهد وابستگی‌اش برای انجام امور شخصی به دیگران بیشتر از قبل است: « فرق زندگی این روزهایم با قبلا این است که استرس مرگ به آن اضافه شده است. قبلا اگر دست می‌گرفتم به لبه جایی برای عبور، اگر از کسی کمک می‌گرفتم فقط خجالت بود که اذیتم می‌کرد. اینکه برای کسی دارم ایجاد مزاحمت می‌کنم. حالا اضطراب و عذاب وجدان هم اضافه شده. هرچند خیلی‌ها اصلا ریسک نمی‌کنند که بخواهند کمک کنند ولی آن‌هایی هم که کمک می‌کنند با ترس است. حق هم دارند.»
او می‌گوید هیچ نوع آموزشی به افراد دارای معلولیت از سوی بهزیستی یا صداوسیمای خوزستان ارائه نشده است: «تهیه بروشوری که توصیه‌های محافظتی برای افراد دارای معلولیت را گوشزد کند مگر چقدر وقت و هزینه می‌گرفت؟ خیلی از کسانی که معلولیت دارند دسترسی به شبکه‌های اجتماعی ندارند. در همین منطقه‌ای که ما زندگی می‌کنیم منبع اغلب مردم برای پیگیری خبر رادیو و تلویزیون است. حتی یک برنامه تهیه نشد که نکات اضافی که افراد دارای مشکلات جسمی و حرکتی باید رعایت کنند را گوشزد کند. تا جایی که می‌دانم ویروس کرونا روی سطوح فلزی و آلومینیومی بیشتر می‌ماند ما هم که با ولیچر یا عصا هستیم. ضدعفونی کردن ویلچر و عصا باید مدام انجام شود. من کمک دارم ولی کسی که ندارد چه‌کار باید بکند؟ حداقل در اهواز اصلا جایی و مرجعی برای کمک گرفتن معرفی نشده است.»
متخصصان این حوزه برای افراد دارای معلولیت‌های جسمی و حرکتی چه توصیه‌هایی دارند؟
یک مددکار اجتماعی ساکن ایران در گفتگو با ایران‌وایر به افراد دارای معلولیت بخصوص کسانی که دچار ضایعات نخاعی، فلج مغزی و یا ام‌اس هستند توصیه می‌کند که اگر ناچار به تردد و خروج از منزل هستند به هیچ‌وجه لوازم کمک حرکتی خود را به اشتراک نگذارند، حتما از دستکش استفاده کنند و محلول ضدعفونی کننده به همراه داشته باشند. بعد از بازگشت به محل زندگی و پیش از ورود با کمک یک همراه ویلچر و عصای خود را کاملا ضدعفونی کنند یا برای مدت زمان بیش از ٨ ساعت در اتاق یا محلی که تردد و رفت‌و آمدی ندارد قرار دهند چون ویروس کرونا روی سطوح فلزی تا ٨ ساعت فعال است. او همچنین به بیمارانی که دچار مشکل صرع هستند توصیه می‌کند برای مصرف داروهای خود در این دوران حتما با پزشک خود مشورت کنند چرا که داروهای این بیماری موجب کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون و کاهش ایمنی بدن می‌شوند.
این مددکار اجتماعی همچنین در خصوص افراد نابینا توصیه اکید می‌کند که این افراد در صورت اجبار به خروج از خانه از جهت‌یابی کردن بوسیله دست‌ها و لمس اشیا بپرهیزند، حتما عینک آفتابی به چشم بزنند. عصا و عینک خود را بصورت مرتب ضدعفونی کنند. به تغییر صدای اطرافیان خود حساس باشند تا اگر در میان اطرافیانشان کسی مبتلا به ویروس باشد، به سرعت شناسایی شود و در صورت خروج از منزل به تنهایی، از اپلیکیشن‌های راهنمای گویا به جای صحبت با افراد برای یافتن محل‌های مورد نظرشان استفاده کنند.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر