«مومو» چشم‌های برآمده‌ای دارد با موهای شلال سیاه که به پوست پیشانی بلندش چسبیده، دهانی گشاده تا بناگوش که به روشنی نمی‌توان فهمید دارد می‌خندد یا با تعجب وامانده‌اش می‌خواهد طرف مقابل را بترساند. می‌گویند خانم مومو نیمه‌شب وقتی شما خوابید ممکن است به کودک‌تان یک پیام اغواکننده بفرستد و برای دقایقی ذهنش را به کار بگیرد.
«سلام من مومو هستم. می‌خواهی با من بازی کنی؟ جواب ندادم. این بار به انگلیسی برایم نوشت: "دو یو وانت تو پلی ویت می؟" من جواب دادم املای کلمه "پلی" درست نیست. خنده ترسناکی فرستاد و باز هم تکرار کرد: "نگفتی که می‌خواهی تا بقیه خوابند با هم بازی کنیم؟" گفتم مادرم گفته تو یک هکر خطرناکی و من اجازه ندارم با تو حرف بزنم. جواب داد من هکر نیستم. من هم یکی مثل تو هستم که می‌خواهم کمی تفریح کنم و مردم را بترسانم و بعد این بار تصویر وحشتناک‌تر دیگری فرستاد. تصویر یک شبح با خنده‌های ترسناک. ترسیدم. قلبم شروع کرد به تپیدن و نفسم بالا نمی‌آمد. دکمه انتهای مکالمه را لمس کردم و ارتباطمان قطع شد. جیغ بلندی کشیدم و تلفنم را دور انداختم. مادرم بیدار شد و تلفن را خاموش کرد و من از آن شب و همه شب‌ها تا صبح بیدارم و منتظرم مومو برگردد.»
اینها را «دریا» دخترک ده ساله ساکن امانیه اهواز به «ایران‌وایر» می‌گوید، اما روشن نیست که آیا این موموی واقعی بوده که با دریا وارد مکالمه شده یا یک مزاحم؟ آیا اساسا چنین شخصیت و چالشی وجود خارجی دارد یا کار جوانانی است که برای تفریح و شادی از موضوع اخیر سوء استفاده کرده‌اند و با راه‌اندازی اکانت‌های ناشناس به زعم خودشان به قصد شوخی و تفریح اقدام به آزار کودکان می‌کنند؟
اخیرا با شکایت فردی که به «پلیس فتا» در مورد ایجاد مزاحمت برای فرزندش مراجعه کرده بود، جوانی که با همراهی پسرعمه و چند تن از دوستانش با انگیزه شوخی برای شماره‌های ناشناس ایجاد مزاحمت و وحشت می‌کرد دستگیر شد. این گروه شش نفره اذعان کردند که قصدشان صرفا شوخی با مردم و کاربران اجتماعی بوده است.
سرهنگ «علی محمد رجبی» ، رئیس مرکز تشخیص و پیش‌گیری جرایم سایبری پلیس فتا، نیز در گفتوگو با کانال «شبکه خبر» گفت مومو یک چالش نیست، بلکه آزار و اذیت گروه‌های هم‌سال است.
«ما تا روز گذشته در این مورد سه‌هزار تماس مردمی داشته‌ایم. بخش زیادی از این تماس‌ها و شکایت‌ها تبدیل به پرونده نمی‌شود و بخشی که تبدیل به پرونده شده‌اند ما را به این نتیجه رسانده‌اند که آن‌چه مطرح شده و آن‌چه ما در ایران شاهدش هستیم چیزی به نام چالش نیست، بلکه عمده آن ناشی از آزار و اذیت گروه‌های هم‌سال است. یک نمونه که پلیس فتا در هرمزگان شناسایی کرده‌اند هفت نفر دانش‌آموز هم‌کلاس دبیرستانی بوده‌اند که با هدایت یکی از خودشان، عکس پروفایل مومو را روی اکانت خودشان نصب کرده بودند و برای عده زیادی در هرمزگان و استان‌های جنوبی پیام می‌فرستاده‌اند.»
مومو از کجا آمده است؟
شخصیت مومو را نخستین بار در سال ۲۰۱۶ یک هنرمند ژاپنی به نام «کیزیکه آیسو» با الهام از یک داستان ترسناک قدیمی ژاپنی طراحی کرد و در نمایشگاه عروسک‌های توکیو به نمایش گذاشت. شخصیت اصلی افسانه مومو زنی به نام «مادر پرنده» بود که هنگام زایمان می‌میرد و روح او به هیبت زنی با موهای سیاه و سینه‌هایی نیمه برهنه و دست و پاهایی به شکل و شمایل پرندگان ظاهر می‌شود تا کودکان را بدزدد یا این که از آن‌ها که در مرگ نابه‌هنگامش مداخله داشته‌اند، انتقام بگیرد.
عروسک آیسو بعد از آن به شدت با توجه همگانی مواجه شد و تصاویر و ماسک‌هایش به عنوان نماد وحشت، برای ترساندن کودکان مورد سوء استفاده قرار گرفت و حتی روزگار خالقش را با تهدید و ارسال پیام‌های ترسناک به سیاهی کشاند.
اما اخیرا نام این شخصیت ژاپنی با یک اکانت ناشناس در اپلیکیشن واتس‌آپ یا سایر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ایرانی گره خورده است؛ اپلیکیشنی که کودکان را دعوت به گفت‌وگوهای ترسناک یا رفتارهای خشونت‌آمیز و در مواردی حتی تشویق به خودکشی می‌کند. از آن جایی که مخاطب این اکانت ناشناس غالبا کودک بوده‌اند، به نظر می‌رسد پشت آن گروه یا فردی قرار دارد که با شناسایی شماره تلفن کودکانی که از اپلیکیشن واتس‌آپ برای شرکت در کلاس‌های آنلاین شرکت می‌کنند، آن‌ها را به چالش‌های خطرناک دعوت می‌کند.
پیش از اینها البته گذر چالش مومو به سایر کشورهای جهان از جمله کشورهای آمریکای جنوبی، روسیه، آلمان و انگلستان نیز خورده بود. تا آن‌جا که آیسو در گفتوگو با رسانه‌ها گفت نسبت به آن‌چه در حال رخ دادن برای کودکان جهان است، احساس مسئولیت می‌کند و به همین دلیل هم عروسکش را نابود کرده است.
مومو زمانی باعث واهمه والدین ایرانی شد که یک خبرنگار محلی ساکن اهواز در صفحه توییترش درگذشت ناگهانی «مانی پورحامدی»، کودک یازده ساله اهوازی، را به وحشت ناشی از مکالمه آنلاین با اکانت ناشناس مومو ربط داد و بعد از آن بود که رسانه‌ها نوشتند که مانی پورحامدی چند روز پیش از مرگ اسرارآمیزش در استوری واتس‌آپ نوشته بود «کرونا بس نبود، مومو هم اضافه شد، هر چی می‌کشیم از دست این ژاپنی‌هاست.»
او روز بعد در قالب یک ویدیو در استوری دیگری خطاب به مخاطبانش گفت: «سلام بچه‌ها، من تا اطلاع ثانوی به تماس‌های شما جواب نمی‌دهم. نگید مانی جواب بده، کار مهمی دارم، یا وُیس بفرست یا پیام بفرست. من به هیچ عنوان دیگر نه تماس تصویری و نه تماس صوتی را جواب نمی‌دهم. به خاطر شایعاتی که خیلی زیاد شده، آخر سکته می‌کنم.»
گفته شده است که مانی پورحامدی چند ساعت بعد از انتشار این ویدیو به علت سکته قلبی درگذشته است.
علی‌رغم قوت گرفتن این شایعه و با تایید کودکانی که ادعا می‌کنند مستقیما با مومو وارد گفتوگو شده‌اند، «رامین پاشایی»، معاون اجتماعی و ارتباطات پلیس فتا، در گفتوگو با «خبر آنلاین» گفت که ارتباط مرگ این کودک به دلیل چالش مومو تایید نشده است و هیچ‌گونه شواهدی دال بر این که این چالش در کشور در حال انجام است یا مدرکی دال بر این که کسی قادر باشد از طریق تماس تلفنی یا پیام در شبکه‌های اجتماعی به اطلاعات تلفن دیگری دسترسی داشته باشد، وجود ندارد.»
با این‌‌همه چالش مومو بسیاری از والدین را درگیر خود کرده است. پسر دوازده ساله «فرشته ایازی» که خودش نیز معلم یکی از مدارس متوسطه اول شهر کرج است، بعد از این ماجراها حاضر نیست شب‌ها در اتاقش بخوابد. فرشته می‌گوید: «مجبورش هم که بکنی تا دم صبح چندین بار با فریاد و جیغ و داد بیدار می‌شود.»
او می‌گوید چه این چالش واقعی باشد یا نباشد تاثیر نامطلوبش قابل انکار نیست.
به گفته او:«ویدیوهای ترسناکی از طرف دوستان و همکلاسی‌های آریا برایش فرستاده شده‌اند و من از خودم سوال می‌کنم آن‌ها هم لابد از جایی دریافت کرده‌اند. این ویدیوها واقعا از کجا آمده؟ آیا پلیس نمی‌تواند ردیابی کند؟ فضای ویدیوها واقعی و ترسناک و طراحی‌شده‌اند و من تصور نمی‌کنم از دست چند نوجوان کم‌تجربه بربیاید. به حدی که من به عنوان یک فرد بزرگسال از دیدنش وحشت می‌کنم.»
فرشته ایازی می‌افزاید: «روز گذشته بین دو نفر از والدین که جلوی در ورودی مدرسه با هم قرار گذاشته بودند تا در مورد مشکلات اخیر بچه‌ها حرف بزنند کتک‌کاری شد. یکی از بچه‌ها برای آن یکی ویدیوهای مومو را فرستاده بود و والد مقابل هم عصبانی بود. مستخدم مدرسه و حتی مدیر مدرسه وارد جریان شدند و مداخله کردند تا توانستند آن‌ها را از هم جدا کنند. بخشی از توصیه‌های من معلم در طول روز به دانش‌آموزانم در مورد چالش موموست. به بچه‌ها توصیه می‌کنم که به هیچ وجه به هیچ اکانت ناشناسی جواب ندهند و تاکید می‌کنم که اگر فرد ناشناسی با آن‌ها تماس گرفت بلافاصله با والدین‌شان در میان بگذارند.»
فرشته ایازی ویدیوهای ارسالی از سوی دوستان پسرش را پاک کرده است، اما می‌گوید تصویر شخصی با ماسک مومو و یک لباس سفید بلند را نشان می‌داد که به دوربین خیره شده است و یک چاقو در دست دارد. او رو به دوربین می‌گوید اگر با من بازی نکنی تو را می‌کشم و چاقو را به سمت دوربین تکان می‌دهد. فضای اطراف شبح چنان تاثیرگذار و ترسناک است که بی‌تردید من بزرگسال هم از خیالش نمی‌توانم بخوابم. به هر حال می‌توانید تصور کنید یک کودک ده یا یازده ساله چه تاثیر ناخوشایندی از چنین ویدیوهایی در ذهنش باقی خواهد ماند.
«نیما ستارزاده»، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی ساکن ایران، می‌گوید مراقبت از کودکان در مقابل خطراتی که در فضای مجازی می‌تواند متوجه آن‌ها باشد مهم‌ترین وظیفه یک والد است.
«گفته می‌شود که مومو از کودکان شما درخواست می‌کند همه کارهایی را که می‌خواهد مو به مو انجام بدهید و شما را تهدید می‌کند که اگر این کار را نکنید تمام اطلاعات تلفن شما را تخلیه خواهد کرد و به شما یا به عزیزان‌تان آسیب خواهد زد. همه این موارد با آموزش صحیح به کودک قابل کنترل است. وظیفه شما این است که شبکه‌های مورد استفاده کودکان‌تان را تبدیل به یک فضای ایمن کنید. تنظیمات لازم را به کار ببرید تا ورود هر گونه عنصر مزاحمی را به فضای امن کودکان محدود کنید. برای او ساعت‌های مشخصی برای ورود به اینترنت تعیین کنید و ترجیحا نزدیک کودک‌تان باشید و برای هر نوع برنامه مخربی یک کلید یا پسورد تعبیه کنید.»
به گفته ستارزاده باید به زبان ساده به کودک آموزش بدهید که وارد گفتوگو با افراد غریبه نشود، اما همه این آموزش و توصیه‌ها باید با مراقبت باشد که مبادا کودک را هراس‌زده کنیم و بترسانیم.
«به جای ترساندن کودکان، به زبان ساده و در شرایط آرام به او آموزش دهید. از او بخواهید که بدون هماهنگی و مراقبت شما با یک فرد غریبه وارد گفتوگو نشود یا احیانا تصویر خصوصی و اطلاعات شخصی‌اش را به کسی ارسال نکند.»
چالش مومو یادآور چالش «نهنگ آبی» است که چهار سال پیش از کشور روسیه به سراسر جهان منتشر شد؛ چالشی که در آن یک اکانت ناشناس با نوجوانانی که درگیر این چالش شده بودند، تماس می‌گرفت، بر آن‌ها تسلط می‌یافت و از آن‌ها می‌خواست چندین مرحله خطرناک چالش را اجرا کنند، مراحلی که در نهایت به خودکشی یا فرو انداختن خود از بلندی منتهی می‌شدند.
مطالب مرتبط:
نهنگ آبی به اصفهان رسید/ خودکشی دو دختران جوان در بازی آنلاین
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر