گزارش‌های متعددی در شبکه‌های اجتماعی درباره کمبود روغن نباتی در شهرهای مختلف ایران منتشر شده است. با این حال مسئولان به جای پاسخ درباره چرایی این موضوع دست به انکار می‌زنند. گزارش زیر روایت شهروندان و فروشندگان و کارکنان کارخانه‌های روغن نباتی از کمبود این کالای اساسی است.
***
«این روزها به ندرت فروشگاهی پیدا می‌کنید که روغن نباتی جزو اقلام موجود در قفسه‌هایش باشد. فرقی هم نمی‌کند که به بقالی سر کوچه سری زده باشید یا هایپرمارکت‌های بزرگ شهروند و رفاه.» این جملات تنها پیام دریافتی درباره کمبود روغن نباتی در ایران نیست، در چند روز گذشته پیام‌های مشابه زیادی در زمینه این موضوع دریافت کرده‌ایم.
خط تولید کارخانه‌های کوچک و بزرگ روغن به علت کمبود مواد اولیه متوقف شده‌اند و بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده روغن در ایران اعلام کرده است که به علت کمبود مواد اولیه، کار تولید را به مدت نه روز متوقف می‌کند.
کمبود عرضه روغن موجب رونق گرفتن بازار سیاه این محصول خوراکی شده و هر لیتر روغن با چندین برابر قیمت واقعی به فروش می‌رسد. در صورت موجود بودن روغن خوراکی، فروشنده مجاز است به هر خانواده فقط یک عدد روغن یک لیتری بفروشد.
با وجود گزارش‌های متعدد مردمی و هشدار رسانه‌ها و همچنین اعلام رسمی کارخانه‌های تولید روغن، مسئولان اما کمبود این محصول خوراکی را انکار می‌کنند.
اخیرا «یزدان سیف»، معاون وزیر و مدیرعامل «شرکت بازرگانی دولتی ایران»، گفته است که روغن به وفور در کشور موجود است و مردم می‌توانند این محصول را از فروشگاه‌های زنجیره‌ای تامین کنند.
او توضیح داده است: «با این که تمام نظام بین‌الملل برای دشوار ساختن امورات ایران بسیج شده‌اند، اما تا به امروز این امر به لطف خدا محقق نشده است.»
«مهناز خاموشی»، خانم خانه‌دار ساکن منطقه گوهردشت، روز گذشته به چند «فروشگاه شهروند» در منطقه مهرشهر ، مهرویلا و همچنین به «فروشگاه رفاه» منطقه عظیمیه مراجعه کرده است، اما تمام قفسه‌های روغن در این فروشگاه‌های زنجیره‌ای خالی بوده‌اند:
«به سوپرمارکت حوالی خانه که همیشه از آن‌جا خرید می‌کنم مراجعه کردم. فروشنده گفت اواخر شب و وقتی مشتری کمتری در فروشگاه است، مراجعه کنم تا برایم روغن تهیه کند. زمانی که مراجعه کردم روغن سه لیتری را که سابق بر این به مبلغ چهل هزار تومان خریداری می‌کردم، به مبلغ ۱۱۰ هزار تومان به من پیشنهاد داد.»
او می‌گوید از این که به توصیه همسایگانش در طول هفته‌های گذشته برای ذخیره روغن توجه نکرده، پشیمان است:
«آن‌ها گفتند سریع به بازار برو و چند کارتن روغن ذخیره کن. اما من به احتکار کالا در شرایط همه‌گیری بیماری معتقد نیستم، برای همین هم توجه نکردم. روز گذشته روغنم تمام شده بود و من از ابتدای خیابان اشتراکی تا انتهای این خیابان به بیش از بیست مغازه سر زدم. مغازه‌دارها به مشتری‌های سرگردان توصیه می‌کردند که روغن زیتون یا روغن کنجد بخرند. در نهایت در هایپرمارکتی به نام "نیل‌آی" که نبش گلستان بیست‌ودوم خیابان اشتراکی قرار دارد، روغن موجود بود. دو روغن کوچک یک لیتری برداشتم با قیمت هر کدام ۲۸ هزار تومان، اما وقتی به صندوق فروشگاه رسیدم، صندوق‌دار یکی از آن‌ها را گرفت و گفت شرمنده خانم! هر خانواده می‌تواند فقط یک روغن بخرد. خانم فرتوتی با عصا آمده بود و اصرار می‌کرد که به خاطر کرونا محدودیت رفت‌وآمد دارد و از خانه خارج نمی‌شود و اگر ممکن است چند عدد بخرد. با این همه اصرارش به جایی نرسید و مغازه‌دار زیر بار نرفت و گفت متاسفانه به ما دستور اکید داده شده است که به هر مشتری فقط یک عدد روغن یک لیتری بدهیم.»
«گروه صنعتی بهشهر» که بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن خوراکی در ایران است، علت توقف خط تولیدش را عدم تامین ارز مورد نیاز توسط بانک مرکزی و کمبود مواد اولیه وارداتی همچون روغن خام یا دانه‌های روغنی اعلام کرده است.
کارخانه «روغن نباتی قو»، «روغن نباتی غنچه» و کارخانه «روغن نباتی جهان» بخشی از تولیدکنندگان عمده روغن در ایران بوده‌اند که در طول چند سال اخیر به علت مشکلات مالی به کلی تعطیل شده و از چرخه تولید خارج شده‌اند.
اما چرا کارخانه‌های روغن یکی پس از دیگری از گردونه تولید خارج می‌شوند؟ یکی از کارشناسان بخش فروش و خدمات مشتریان گروه صنعتی بهشهر که مایل به ذکر نامش نیست به «ایران‌وایر» می‌گوید در طول دو ماه گذشته بارها بخش دولتی وعده داده است که برای تامین مواد اولیه تلاش می‌کند، اما علی‌رغم وعده‌های داده‌شده، مشکل به قوت خودش باقی مانده است.
او توضیح می‌دهد که تا پیش از این‌ها برندهایی همچون «گلنار»، «بهار» و «شاه‌پسند» توسط این گروه صنعتی تولید می‌شده‌اند و هم‌اکنون روغن «لادن»، «نسترن» و «بهار» از سوی آن‌ها راهی بازار می‌شود.
این کارشناس بخش فروش گروه صنعتی بهشهر مهم‌ترین مشکل کارخانه‌های روغن‌کشی را واگذاری ارز می‌داند: «کارخانه‌های روغن‌کشی در ایران در زمینه تولید روغن به واردات دانه سویا یا روغن خام احتیاج دارند. اگر یکی از این دو مواد اولیه با کمبود مواجه شود، طبیعی است که خط تولید روغن با توقف همراه می‌شود. همان طور که ما از ماه‌های گذشته بارها ناچار به تعدیل نیروی کارگر شده‌ایم.»
اظهارات مردم عادی در رسانه‌های اجتماعی موید این بحران است. کاربری به نام «مجتبی ابوالحسنی» زیر یک پست اینستاگرامی در صفحه «رادیو زمانه» در اپلیکیشن اینستاگرام در مورد کمبود روغن نوشته است: «من خودم در شهرک صنعتی بهشهر کار می‌کردم و الآن مدت چهار ماه است که بی‌کارم.»
گران‌فروشی و عدم ثبات قیمت‌ها بخش دیگر مشکلات ناشی از کمبود عرضه روغن است. «مینا» روز گذشته وقتی برای خرید روغن به چند فروشگاه متفاوت مراجعه کرده است، با افزایش صد یا دویست درصدی قیمت این محصول اساسی رو به رو شده است: «هیچ‌کدام از قوطی‌های روغن برچسب قیمت نداشتند و با تیغ یا یک وسیله تیز قیمت‌ها را تراشیده بودند. اصلا کی وقت می‌کنند قیمت همه قوطی‌ها را بتراشند؟»
«کیهان عزت‌زاده»، از بنکداران عمده مواد غذایی ساکن خوزستان، که سهامدار یکی از شرکت‌های بزرگ واردکننده کالا در یکی از بنادر ایران نیز است و با واردکنندگان کالا در بنادر روابط تجاری دارد، به ایران‌وایر می‌گوید در طول چند ماه گذشته به علت عدم تخصیص ارز مورد نیاز، یا ورود کشتی‌های حامل روغن خام و تصفیه‌نشده و همچنین دانه‌های روغنی متوقف شده یا اگر هم بارشان تخلیه شده باشد، در گمرک دپو شده است.
به نظر می‌رسد اظهارات کیهان عزت‌زاده دور از واقعیت نیست، چرا که دبیر «انجمن صنفی صنایع روغن» نیز سوم آبان ماه ۱۳۹۹ از دپوی بیش از ۶۰ هزار تن روغن خام در گمرکات ایران خبر داده بود. این محموله‌ها به علت نداشتن ارز قابل انتقال در گمرک متوقف مانده‌اند و تلاش‌های فراوانی که انجام شده، منجر به حل معضل روغن نشده است.
کیهان عزت‌زاده می‌گوید صنعت روغن‌سازی فقط در روزهای توافق برجام بود که نفسی به گشادگی کشیده است:
«بعد از پذیرش برجام تحریم دانه‌های روغنی برداشته شد و واردات دانه‌هایی که قابلیت فناوری برای تولید روغن دارند، مثل دانه روغنی سویا، طی یک دوره چند ساله رونق گرفت. در این دوره خاص شرکت‌هایی مثل شرکت آقای "مدلل" که انحصار بازار دانه‌های روغنی و خوراک طیور را در اختیار دارد یا "شرکت روغن‌کشی خرمشهر" که یکی از شرکت‌های وابسته به "مجموعه اتکا"، وابسته به وزارت دفاع، است یا "شرکت شکر نوین خلیج فارس" که متعلق به برادران "افراشته‌پور" است و گفته می‌شود از بستگان مسئولان حکومتی است، عمده دانه‌های روغنی را وارد کردند و سودهای سرشاری بردند. اما از آن‌جایی که واردات دانه‌های روغنی به تنهایی کفاف تولید روغن نباتی را نمی‌داد، هم‌زمان با برداشته شدن تحریم‌ها، شرکت‌های واردکننده اقدام به واردات روغن خام در مقیاس گسترده نیز کردند و حتی بخشی از این روغن‌های تصفیه‌نشده در مخازن بزرگی در بنادر برای روز مبادا دپو می‌شدند. روغن خام برای تصفیه و بسته‌بندی به کارخانه‌های سراسر کشور ارسال می‌شد. اما این روزها به علت کمبود ارز، کشتی‌های مخازن روغن خام برای مصرف خوراکی یا وارد نمی‌شوند یا بارشان در گمرک دپو می‌شود. به همین دلیل هم کارخانه‌های تولیدکننده به بن‌بست رسیده‌اند. نه روغن خام وارد می‌شود، نه مواد اولیه‌ای که برای تصفیه این روغن‌ها مورد نیاز کارخانه‌های روغن‌کشی است.»
آن‌چه مهناز خاموشی، زن خانه‌دار ساکن منطقه گوهردشت کرج، را عصبانی می‌کند انکار مسئولان است:
«شرم‌آور است. وقتی مردم برای یک شیشه یک لیتری روغن باید استرس فوق طاقت تحمل کنند و از این مغازه به آن مغازه بروند و دست آخر هم مبلغ گزافی را که سه برابر قیمت واقعی یک قوطی روغن در هفته قبلش بوده است، با التماس و تمنا به مغازه‌دار بدهند، آن وقت مسئولان می‌آیند توی تلویزیون و ادعا می‌کنند که کمبود روغن دروغ است و ما فلان قدر به بازار تزریق کردیم و بهمان قدر وارد کردیم. من می‌خواهم از این مسئولان محترم درخواست کنم برای فهم بهتر واقعیت لااقل یک روز در ماه خودشان برای تامین اقلام خوراکی به مغازه‌ها مراجعه کنند. چیزی ازشان و منزل آن‌ها کم نخواهد شد، اما در عوض درد مردم را قبل از این تکذیبه‌های احمقانه و غیرمسئولانه بیشتر درک می‌کنند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر