میزبانی‌های ایران پیش و پس از انقلاب؛ کار ساده‌ای که غیرممکن شد

«کنفدراسیون فوتبال آسیا» با ارسال جزوه‌‌ای ۲۸ صفحه‌ای شرایط کامل اعطای میزبانی رقابت‌های جام ملت‌های آسیا در سال ۲۰۲۷ را برای ۵ کشوری که نامزد میزبانی این رقابت‌ها شده‌اند، اعلام کرد.

بسیاری از رسانه‌های ایران با مرور شروط جدید AFC، شانس ایران را برای اخذ میزبانی بسیار ناچیز دانسته‌اند.

هندوستان، ایران، قطر، ازبکستان و عربستان پنج کشوری هستند که درخواست میزبانی خود برای رقابت‌‌های جام ملت‌های ۲۰۲۷ را تقدیم کنفدراسیون فوتبال آسیا کرده‌اند.

***

سال ۱۳۵۲ مجله «کیهان ورزشی» با تیتری درشت، هزینه‌های میزبانی ایران در رقابت‌های آسیایی را ۱۰۰ میلیون دلار اعلام کرد.

رقابت‌های بازی‌های آسیایی یک سال بعد یعنی در روزهای دهم تا بیست‌و پنجم شهریور سال ۱۳۵۳ به میزبانی تهران برگزار شد.

ایران تبدیل به نخستین کشوری شد که میزبانی این رقابت‌ها را به غرب آسیا می‌آورد. پیش از آن «دهلی نو» هندوستان، «مانیل» فیلیپین، «توکیو» ژاپن، «کارتا» اندونزی و دو بار «بانکوک» تایلند میزبانی این رقابت‌‌ها را تجربه کرده بودند.

طرح میزبانی رقابت‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران به صورت مستقیم از سوی «محمدرضا پهلوی»، شاه وقت ایران، داده شد. حکومت وقت ایران تلاش داشت دو تصویر جدید از ایران را به آسیا و سپس جهان مخابره کند.

پیش از این، کاروان ورزشی ایران در سال‌های ۱۹۵۴ به دلیل «کودتای ۲۸ مرداد» و ۱۹۶۲ به دلیل «کمبود بودجه» در این رقابت‌ها شرکت نکرد. محمدرضا پهلوی می‌کوشید هم چهره مخدوش ورزش ایران را در آسیا ترمیم کند و هم تصویری جدید از امکانات سخت‌افزاری ایران را به جهان نشان دهد.

هزینه آغاز این رقابت‌ها قطعا بیش از ۱۰۰ میلیون دلاری بود که روزنامه کیهان ورزشی تخمین زده بود. ساخت مجموعه ورزشگاه‌هایی که ابتدا «آریامهر» و بعد از انقلاب «آزادی» نام گرفت، در کنار تاسیس شهرکی در همان نزدیکی به نام «دهکده المپیک» برای اسکان ورزشکاران، مربیان، داوران و مهمانان از جمله اقدامات ویژه برای میزبانی از بازی‌های آسیایی بود.

محمدرضا شاه در توجیه یا شاید در استدلال هزینه‌هایی که برای ساخت بزرگ‌ترین و البته مجهزترین ورزشگاه وقت آسیا انجام شده بود، به یک جمله کوتاه بسنده کرد: «این سرمایه‌گذاری برای نسل‌های آینده ماست.»

همین‌جا یک پرانتز باز کنیم. ۴۶ سال بعد از آن جمله‌ای که محمدرضا پهلوی به زبان آورد، «دو ژائو کای»، نایب‌رئیس «فدراسیون فوتبال چین» و عضو شورای «فیفا»، در گفت‌وگو با «خبرگزاری رویترز»، اقدامات و تلاش‌‌های کشورش برای به دست آوردن میزبانی رقابت‌های جام ملت‌‌های آسیا یا جام جهانی فوتبال را «برنامه دوراندیشانه» جمهوری خلق چین دانسته است. او می‌گوید: «ما چیزی را از دست نمی‌دهیم. رقابت‌ها که تمام شوند، حداقل ۱۰ ورزشگاه بین‌المللی، با بالاترین سطح از فن‌آوری‌های روز را خواهیم داشت.»

حکومت ایران پیش از آن‌ که میزبان رقابت‌های آسیایی شود، یک بار در سال ۱۹۶۸ طعم میزبانی جام ملت‌های آسیا را چشیده بود؛ رقابت‌هایی که با قهرمانی میزبان هم به پایان رسید. اما کفایت نمی‌کرد. دو دوره بعد یعنی سال ۱۹۷۶ وقتی ایران توانست حریفانش را در ورزشگاه آزادی میزبانی کند، باز هم جام قهرمانی بالای دست ایرانی‌ها رقصید.

این تداوم همان سرمایه‌گذاری بود. پس عجیب نبود که «کامبیز آتابای»، رئیس وقت «فدراسیون فوتبال ایران» که هم‌زمان ریاست کنفدراسیون فوتبال آسیا را هم در دست داشت، دو سال بعد یعنی سال ۱۹۷۸ درخواست رسمی میزبانی ایران از جام جهانی ۱۹۹۰ را تقدیم «فدراسیون جهانی فوتبال» کند.

همان زمان، شوروی و ایتالیا به عنوان «رقبای جدی» ایران برای کسب میزبانی جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا محسوب می‌شدند. انقلاب ۱۳۵۷ اما میزبانی ایران در جام جهانی را منتفی کرد. جمهوری اسلامی آرمان‌هایی بزرگ‌تر از میزبانی جام جهانی داشت.

از اولین آرمان‌ها تحریم فوری رقابت‌های آسیایی در سال ۱۹۷۸ و سپس تحریم بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ شوروی و ۱۹۸۴ آمریکا بود؛ تحقق شعار «نه غربی، نه شرقی» جمهوری اسلامی.

دورنمای ایران در سال ۱۹۷۶ تلاش برای کسب میزبانی دو رویداد باقی‌مانده در جهان بود؛ جام جهانی و المپیک.

ایران تقریبا اطمینان داشت که قادر است میزبانی جام جهانی ۱۹۹۰ را با کنار زدن ایتالیا و شوروی به دست آورد. در مورد المپیک اما نیاز به یک دورنمای ذهنی بیشتر داشت؛ شاید در بازه‌ای نزدیک به ده سال بعد از میزبانی جام جهانی فوتبال.

با این حال، از هر دو باز ماند. چهار کشور دیگر در قاره آسیا را ببینیم؛ ژاپن، کره جنوبی، چین و قطر.

فقط ژاپن تا پیش از این که ایران میزبان رقابت‌های آسیایی ۱۹۷۴ شود، طعم میزبانی این رقابت‌ها را چشیده بود و تنها کره جنوبی بود که پیش از ایران و میزبانی‌اش در جام ملت‌های آسیا موفق به میزبانی این تورنمنت شده بود.

حالا چین هم میزبانی بازی‌های آسیایی، هم جام ملت‌های آسیا و هم رقابت‌های المپیک را تجربه کرده است و خودش را برای میزبانی جام جهانی آماده می‌کند.

ژاپن و کره‌ جنوبی به صورت مشترک جام جهانی را میزبانی کردند، بازی‌های آسیایی در کشورشان برگزار شد و بازی‌های المپیک به زودی به میزبانی توکیو برگزار می‌شود.

قطر امتیاز میزبانی جام ملت‌های آسیا، بازی‌های آسیایی و جام جهانی ۲۰۲۲ را به دست آورد.

«خبرگزاری ایرنا» نام‌نویسی فدراسیون فوتبال ایران برای میزبانی نوزدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های آسیا را «درخواستی تکراری» نامیده است. «تسنیم»، خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران، کار ایران را «سخت» خوانده و «تابناک» به امکانات سخت‌افزاری فرسوده ایران طعنه زده است؛ شرایطی که کنفدراسیون فوتبال آسیا از کشورهای میزبان خواسته است، البته چندان غیرمعقول نیست.

طبق اعلام AFC، کشور میزبان باید حداقل ٨ ورزشگاه مجهز و پیشرفته با تمام شرایط مد نظر کنفدراسیون آسیا را معرفى کند و «یک ماه قبل از آغاز رسمی مسابقات» به کمیته برگزاری رقابت‌ها و نمایندگان کنفدراسیون تحویل دهد.

حداقل ظرفیت مورد نظر این ٨ استادیوم ۲۰ هزار تماشاگر است و البته ورزشگاه بازى‌هاى افتتاحیه و نیمه‌‌نهایى باید حداقل ظرفیت حضور ۴۰ هزار تماشاگر را داشته باشند. استادیوم بازی فینال هم با ظرفیت حداقل ۵۰ هزار تماشاگر مورد تایید قرار مى‌گیرد.

در بخش امکانات تمرینی کنفدراسیون فوتبال آسیا با توجه به حضور ٢٤ تیم در جام ملت‌ها، خواستار معرفى ٢٤ زمین مجهز با کیفیت چمن زمین اصلى مسابقات شده است. این زمین‌ها نباید بیش از ۳۰ دقیقه با محل اقامت هر تیم فاصله داشته باشند. همچنین لازم است تمام امکانات و زیرساخت‌هاى استاندارد مورد نیاز در تمرین از جمله رختکن مجهز و کامل نیز براى این کمپ‌هاى تمرینى در نظر گرفته شوند.

در حوزه امکانات اقامتى نیز AFC خواستار معرفى حداقل ۳۰ هتل ۵ ستاره در کشور میزبان شده است تا براى ٢٤ تیم شرکت‌کننده، میزبانى از ستاد برگزارى مسابقات، عوامل اجرایى  AFC، تیم‌هاى داورى، مهمانان ویژه و شخصیت‌هاى رسمى بین‌المللى در نظر گرفته شود. فاصله این هتل‌ها با کمپ‌هاى تمرینى و ورزشگاه‌های محل برگزارى مسابقات باید منطبق با استانداردهاى ذکرشده باشد.

شرایط و ویژگى‌هاى فرودگاه‌هاى بین‌المللى یا داخلى در شهرهاى میزبان مسابقات نیز بخش دیگرى از الزامات را در بر مى‌گیرند که بر اساس آخرین استانداردهاى بین‌المللى حوزه حمل‌ونقل و گردشگرى تنظیم شده‌اند.