«سرزمین موعود» خاطرات باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکاست که از حدود ده روز پیش در بازار نشر جهانی عرضه شده است. این کتاب خاطرات اوباما در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷ است و در بخش‌هایی از آن به ایران و نامه‌نگاری‌ها با رهبر جمهوری اسلامی اشاره شده است.
***
ایران در «سرزمین موعود» باراک اوباما جایگاه مهمی دارد؛ همان‌طور که در دوره ریاست جمهوری او چنین وضعی داشت.
اوباما در این کتاب نوشته است که در نخستین روزهای ریاست جمهوری‌اش از طریق دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل در نیویورک نامه‌ای محرمانه برای آیت‌الله «علی خامنه‌ای» فرستاد و در آن برای رفع اختلافات، پیشنهاد گفت‌وگوی مستقیم دو کشور را مطرح کرد.
او همچنین نوشته در زمان تبلیغات ریاست جمهوری، تصویری از رهبران کره شمالی و ایران را نشان‌اش داده و پرسیده بودند در صورت پیروزی آیا حاضر است با این افراد ملاقات کند و او پاسخ داده بود در صورتی که برای آمریکا منفعت داشته باشد حتما این کار را می‌کند.
اوباما در سخنرانی مراسم تحلیف‌اش اولین نشانه‌های اجرای این وعده را برای رهبران کشورهای مخالف آمریکا فرستاد: «مایلیم دستمان را سوی کسانی دراز کنیم که علاقه دارند مشت‌هایشان را باز کنند».
در همان هفته‌های اول، نامه محرمانه او به دست آیت‌الله خامنه‌ای رسید اما رهبر جمهوری اسلامی پیشنهاد گفت‌وگوی مستقیم را رد کرد: «پاسخ خامنه‌ای در نامه محرمانه‌اش بی‌پرده بود: ایران هیچ علاقه‌ای به گفت‌وگو و مذاکره مستقیم ندارد.»
اوباما نوشته «رام امانوئل»، رییس وقت کارکنان کاخ سفید، وقتی متن نامه را دید گفت «به گمانم خامنه ای نمی‌خواهد به این زودی‌ها مشتش را باز کند. جواب دادم دادم آن‌قدر باز می‌کند که به من انگشت وسط‌اش را نشان بدهد» که علامت توهین و ناسزا محسوب می شود.
نویسنده «سرزمین موعود» مروری اجمالی بر تاریخ پرفراز و فرود روابط ایران و ایالات متحده پیش و پس از انقلاب بهمن ۵۷ دارد و از جمله به «عملیات آژاکس» اشار کرده است؛ عملیاتی که کودتای مشترک بریتانیا و آمریکا علیه «محمد مصدق»، نخست وزیر وقت ایران، بود.
در جای دیگری نوشته که اخبار گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران در روزهای تحصیل در کالج در هاوایی را به خوبی به یاد می آورد.
اشاره به روابط دو کشور در دولت‌های مختلف آمریکا تا زمان درگذشت آیت‌الله «روح‌الله خمینی» ادامه دارد و سپس به رهبری خامنه‌ای می‌رسد.
اوباما خامنه ای را فردی معرفی می کند که «کینه‌ای برابر با آیت‌الله خمینی از آمریکا دارد» و روحانی‌ای است که همچون آیت‌الله خمینی، پس از رهبری‌اش از ایران خارج نشده است. شروع رهبری اوباما تقریبا همزمان با ریاست جمهوری «محمود احمدی نژاد» در ایران است.
اوباما در دوره اول ریاست جمهوری‌اش سرگرم زمینه‌سازی برای مذاکره مستقیم با ایران و دعوت از خامنه‌ای برای گشودن فصل تازه‌ای از روابط بود. نوروز سال ۱۳۸۸ در آخرین سال از دولت اول او، خامنه‌ای در سخنرانی سالانه خود در مشهد اوباما را فردی خواند که زیر دستکش مخملین خود دستی از چدن دارد و با منتفی خواندن مذاکره مستقیم با آمریکا گفت هر وقت زمان آن برسد خود او آن را اعلام خواهد کرد.
دستی که اوباما چهار سال پیش در مراسم تحلیف دراز کرده بود و با نامه نگاری‌های محرمانه کم‌سابقه با خامنه‌ای در صدد به نتیجه رساندن آن بود در سخنرانی عمومی خامنه‌ای پس زده شد.
کمتر از سه ماه بعد، ایران صحنه اعتراضات کم‌سابقه به پیروز اعلام شدن «محمود احمدی‌نژاد» در انتخابات بود. اعتراضات ابتدا از سوی خامنه‌ای در نماز جمعه تهدید و سپس با سرکوب شدید حکومت روبه‌رو شد. ماه‌ها اعتراض با ماه‌ها سرکوب همراه بود. اوباما در کتابش به صحنه تکان‌دهنده قتل «ندا آقاسلطان» در یکی از خیابان‌های تهران اشاره کرده و نوشته است که چشمان او در صورت غرق به خون در لحظات آخرش زندگی‌اش به بالا خیره بود.
رییس جمهور وقت آمریکا نوشته تصمیم داشت از معترضان حمایت کند اما پس از مشورت با تیم امنیت ملی و مشاورانش در امور ایران، قانع شد که این کار را نکند چرا که این کار نتیجه برعکس می‌داد و مقام‌های جمهوری اسلامی که معترضان را با کشورهای خارجی مرتبط می‌دانستند، حمایت او از معترضان را نشانه در همین راستا عنوان می‌کردند و این کار در نهایت به ضرر معترضان تمام می شد.
با این حال با وخامت وضعیت در ایران، اوباما اشاره‌ای به اعتراضات کرد و از حق برگزاری آزادانه تجمعات و ضرورت در نظر گرفتن نظر ایرانیان معترض دفاع کرد. خامنه‌ای همین اظهار نظر ملایم را هم تحمل نکرد و بعدها در زمان ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» از رییس جمهور سابق آمریکا به تندی انتقاد کرد: «اوباما که ظاهرش خیلی اتو کشیده‌تر از اینها بود یک نامه فدایت شوم برای ما نوشت و بنده بعد از مدتی جوابی به او دادم؛ بلافاصله نامه دوم را نوشت، می‌خواستم جواب بدهم که فتنه ۸۸ پیش آمد و او با فراموش کردن همه آن حرف‌ها و ابراز ارادت‌ها، با خوشحالی به حمایت و دفاع از فتنه و فتنه‌گرها شتافت».
دوره دوم ریاست جمهوری اوباما دوره سیاستی متفاوت در برابر ایران است. همزمان با تشدید بحران بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی ناگهان اعلام شد که ایران یک مرکز زیرزمینی برای غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی تهران و در منطقه‌ای به نام فردو تاسیس کرده است. اوباما ساخت این مرکز اعلام‌نشده را قویا محکوم کرد و در کتابش نوشته در حالی که جمهوری اسلامی پیشنهاد گفت‌وگوهای مستیم را رد می‌کرد هیچ نشانی از کند شدن برنامه هسته‌ایش مشاهده نمی‌شد.
اوباما سپس شرحی از تلاش‌هایش برای همراه کردن «دیمیتری مدودف»، رییس جمهور وقت روسیه، برای فشار بیشتر به جمهوری اسلامی بر سر برنامه‌های اتمی ایران داده و اشاره کرده که برملا شدن مرکز مخفی نگه‌داشته «فردو» در زیرزمینی اطراف تهران و در نزدیکی قم امکان این همراهی را فراهم کرد. نقطه اوج همکاری روسیه با آمریکا و شرکای اروپایی‌اش در تصویب قطعنامه ۱۲۲۹ شورای امنیت بود که زمینه‌ساز تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا و تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی بود.
رییس جمهور پیشین آمریکا در مجموع نگاهی تمجیدآمیز به تاریخ و تمدن ایران دارد و در جایی از کتاب که اشاره به یکی از جلسات سازمان ملل متحد است بیت معروف سعدی، «بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» را آورده و گفته این طعنه روزگار بود که چه مدت زمان طولانی در سازمان ملل صرف مهار توسعه برنامه اتمی ایران و جلوگیری از احتمال انحراف آن به سوی ساخت سلاح شد.
«سرزمین موعود» روایت رییس جمهور آمریکا از پشت پرده مذاکرات و تماس با خامنه‌ای و دیگر مقام‌های ایرانی را نیمه‌کاره گذاشته و به مذاکرات محرمانه با جمهوری اسلامی در کشور عمان که مقدمه‌ساز توافق هسته‌ای برجام شد، هیچ اشاره‌ای نکرده است.
کتاب قرار است جلد دومی هم داشته باشد که تاریخ انتشار آن هنوز اعلام نشده است؛ اما از قضای روزگار چاپ آن به زمانی موکول شده که ممکن است دولت «جو بایدن» که معاون اول اوباما در زمان ریاست جمهوری‌اش بود وارد مذاکره مخفیانه اما مستقیم دیگری برای بازگشت به توافق هسته‌ای و این بار مهار برنامه‌های موشکی جمهوری اسلامی شود و اقدامات مشابهی با او در برابر ایران به کار بگیرد.
مطالب مرتبط:
نامه‌نگاری‌های اوباما با خامنه‌ای؛ جزئیات نامه‌های «فدایت شوم» چه بود؟
خاطرات علی اکبر صالحی؛ از مذاکرات محرمانه با آمریکا تا سوغاتی ویژه خاتمی
پیشنهاد صدور ویزای امریکا در تهران و نامه مفصل آیت‌الله خامنه‌ای به اوباما
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر