افشای دوباره نقش نیروی زمینی ارتش در سرکوب اعتراضات مردمی

فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بار دیگر به نقش این نیرو در سرکوب اعتراضات مردمی در سال‌های اخیر اشاره کرده و به صراحت از «حضور میدانی» و «نشان دادن ولایت‌مداری» نیروی زمینی سخن گفته است.

اظهارات جدید سرتیپ حیدری

سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش، در گفت‌وگو با سایت خامنه‌ای گفته است: «... یک حضور دیگر، حضورهای میدانی ماست که می‌تواند بخشی از ولایت‌مدار بودن ما را به منصه‌ی ظهور برساند و اقتدار خاصی را برای نظام به نمایش بگذارد که به آن ماموریت‌های استنتاجی می‌گوییم؛ یعنی نتیجه می‌گیریم که اگر این کار را انجام دهیم خوب است.»

او در ادامه گفته است: «مثلا یکی از ماموریت‌های استنتاجی افتخارآمیز نیروی زمینی، مرتبط با ناآرامی‌های دی‌ماه ۹۷ بود. در آن زمان ما ماموریت خاصی نداشتیم، ولی آمادگی‌مان را به سردار باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، اعلام کردیم و به ایشان گفتیم که فعلا نیروی زمینی ماموریتی ندارد، ولی با توجه به نیروهای آموزش‌دیده و ولایی که داریم الان بهترین فرصت است که ما به نیروهای امنیتی کشورمان کمک کنیم. خوشبختانه ایشان پذیرفت و ما توانستیم در برقراری امنیت در داخل شهرهایی که دچار ناآرامی شده بودند، تاثیر بسزایی داشته باشیم و گزارش آن به استحضار رهبر انقلاب هم رسید که اوامر ویژه‌ای در این‌باره صادر کردند که حتماً در آینده برای ما نصب‌العین خواهد بود.»

البته به نظر می‌رسد در ذکر تاریخ «دی‌ماه ۹۷» اشتباهی رخ داده است. یکی از اعتراضات عمده سال‌های اخیر در ایران در دی‌ماه ۹۶ و دیگری در آبان ۹۸ بود.

آیا نخستین بار است که این موضوع افشا می‌شود؟

خیر؛ پیش از این فرمانده نیروی زمینی ارتش و همچنین چند تن دیگر از مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی به خدمت گرفتن نیروهای ارتش در جریان اعتراضات آبان ۹۸ را تایید کرده بودند.

کیومرث حیدری آذر ۹۸، اندکی پس از سرکوب اعتراض‌ها، به شیراز رفت و در جمع نظامیان گفت: «همان طور که در جریانات اخیر به میدان آمدید و نیروی زمینی را سرافراز کردید؛ من قدردان شما هستم که با وجود همه مسائل به میدان آمدید و از ولی امر مسلمین پشتیبانی کردید.»

اندکی پیش از او نیز سعید نظری، سخنگوی شورای شهر شیراز، به ایرنا گفته بود: «تاسیسات مهم شهری با کمک ارتش در شیراز حفظ شد؛ هرچند که نیروی انتظامی، بسیج و شورای تامین استان فارس نیز در این راستا کمک‌های شایانی داشته‌اند.»

عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، هم چهارم آذر ۹۸ در مصاحبه‌ای تلویزیونی {{ __192531_videocomponent__video component__ }}?t=4693">گفت: «ارتش برای حمل و نقل نیرو، برای لجستیک و کمک‌رسانی، و در برخی موارد که کمبود نیرو داشتیم ارتش را آوردیم برای حفاظت از اماکن حساس و مهم، که نیروی انتظامی آزاد باشد و بتواند برود جاهای مختلف.»

چه چیز در ارتش تغییر کرده است؟

مقام‌های جمهوری اسلامی همواره ترجیح داده‌اند در مواجهه با اعتراضات مردمی از نیروهای ارتش استفاده نکنند. اما ظاهرا این رویکرد در آبان ۹۸ تغییر کرد و حکومت ایران به دلیل گستردگی اعتراضات سراسری وادار شد ارتش را نیز به خدمت گیرد.

اما اعزام نیروهای ارتش به خیابان‌ها بدون آمادگی قبلی نبود و ظاهرا یکی از ماموریت‌های فرمانده فعلی ارتش نیز کسب همین آمادگی بوده است.

ارتش ایران در دوره رهبری علی خامنه‌ای تحت فشارها و حذف‌های بیشتری نسبت به دوره روح‌الله خمینی قرار گرفت و تلاش شد که چهره‌ای «مکتبی‌تر» و «حزب‌اللهی‌تر» از آن ارائه شود.

با این حال همین چهره دچار دگردیسی شده ارتش در مرداد ۹۶ با انتصاب عبدالرحیم موسوی به فرماندهی کل ارتش تغییری جدی یافت.

موسوی نه فقط برخلاف فرماندهان پیشین، شعارها و مواضع نظام را تکرار می‌کند و حتی گفته اگر فرمانده ارتش نبود دوست داشت جانشین فرمانده بسیج سپاه باشد، بلکه با ماموریتی برای تغییر در ارتش به این مقام منصوب شد؛ ایجاد تغییراتی به منظور استفاده از ارتش در سرکوب اعتراضات شهری.

او دو سال بعد از انتصابش، در جریان یک سفر به ارومیه، گفت: «بعد از تغییر ساختار نیروی زمینی ارتش، یگان‌های این نیرو به واکنش سریع و متحرک هجومی تغییر ماهیت داده‌اند، لازم بود ارزیابی از این یگان‌ها به عمل آید تا میزان آمادگی، تحرک و سرعت یگان‌ها سنجیده شود.»

موسوی در جریان اعتراضات دی ۹۶ که حدود پنج ماه پس از انتصاب او در سراسر ایران به راه افتاد، اعتراض‌ها را «فتنه‌ کور و حقیر» خواند و با قدردانی از نیروی انتظامی و بسیج برای «در نطفه خفه» کردن اعتراضات گفت: «اگر لازم می‌شد» ارتش نیز به میدان می‌آمد.

ارتش، تبعیض و احتمال تمرد یا کودتا

وجود دو نیروی نظامی موازی در ایران پدیده‌ای استثنایی در جهان است. جمهوری اسلامی همواره ارتش را با نگاهی بدبینانه و نهادی باقی‌مانده از دوران شاهنشاهی دیده است و در مقابل، سپاه پاسداران را دردانه نظام فعلی و بزرگترین دستاورد آن تلقی کرده است.

گذشته از اختلافات جدی بین این دو نهاد نظامی، در تمامی دوره جمهوری اسلامی ارتش قربانی تبعیض‌های ساختاری بوده و بر دامنه امکانات و اختیارات سپاه هر روز افزوده شده است.

با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی در تمام این مدت کوشیدند تا «ارتش مکتبی» خود را شکل دهند. ثمره این کوشش موقعیتی عجیب را برای ارتش فراهم آورده است: از یک سو، به دنبال حذف و فشار و سرکوب‌ها ارتش ابتدای انقلاب به «ارتش جمهوری اسلامی ایران» تبدیل شده و فاصله‌ای جدی با نسخه اولیه دارد. اما به دلیل اینکه مقام‌های جمهوری اسلامی هنوز «تمرد» ارتش را یک تهدید می‌پندارد و آنها را در بزنگاه‌های حساس به خدمت نمی‌گیرد، نیروهای ارتش جایگاهی مردمی‌تر یافته‌اند.

امروز ممکن است عبدالرحیم موسوی و کیومرث حیدری شبیه به بسیجیان حرف بزنند و بیشتر به فرماندهان سپاه مشابهت داشته باشند، اما نگرانی از آنچه در بدنه ارتش می‌گذرد آن قدر هست که مثلا از تیرماه ۹۷ در شهرک‌‌ها و مجتمع‌‌های مسکونی ارتشی‌‌نشین «برای مقابله فتنه» پایگاه‌های بسیج مستقر شد.

از این رو، شاید بتوان گفت استفاده از نیروی زمینی ارتش در سرکوب اعتراضات ۹۸ موردی استثنایی و به دلیل گستردگی غافلگیرکننده نقاط اعتراضی بود. در این صورت، استفاده احتمالی مجدد از ارتش منوط به وقوع شرایطی مشابه است و تغییرات صورت‌گرفته در ارتش نیز کسب آمادگی برای چنین شرایطی بوده است.

مطالب مرتبط:

اعتراف یک فرمانده ارتش به شرکت این نیرو در سرکوب اعتراضات مردمی

شواهد تازه از نقش سپاه قدس در سرکوب اعتراضات مردمی

استقرار سپاه پاسداران در مرز ارس و مانور «هجومی» ارتش در آذربایجان‌غربی

راستی‌آزمایی؛ آیا ارتش جمهوری اسلامی ایران کم هزینه‌ترین ارتش جهان است؟

فرمانده هوافضای سپاه: هم‌پوشانی رادارهای سپاه و ارتش دست‌آورد بزرگی است