مذاکرات احیای توافق هسته‌ای برجام در وین در سطح معاونان و مدیران کل وزارت خارجه کشورهای ۱+۴ و با حضور غیرمستقیم ایالات متحده آمریکا در جریان است؛ اما هیچ چیز شبیه وضعیت پنج سال پیش و گفت‌وگوهای اتمی نیست. نه از اشتیاق عمومی ایرانیان خبری هست، نه بازارهای ایران موضوع را دنبال می‌کنند و نه شکل مذاکرات همانند دوره برجام قوی، پرانگیزه و در سطح بالاست.
***
به دلیل منعی که آیت‌الله «علی خامنه‌ای» گذاشته و تماس مستقیم مذاکره‌کننده‌های جمهوری اسلامی با مقام‌های آمریکایی را ممنوع کرده، مذاکرات به کندی پیش می‌رود. مذاکره‌کنندگان ایرانی مجبور هستند، مسائل و موضوعات را از طریق نمایندگان اتحادیه اروپا، چین و روسیه به اطلاع مذاکره‌کنندگان آمریکا برسانند و به همین ترتیب پاسخ ایالات متحده را بگیرند.
طرف‌های مذاکره در هتل‌های متفاوتی مستقر هستند و این شیوه باعث شده مطالبی که در دوره مذاکرات اتمی به سرعت قابل انتقال بود، با سرعت بسیار کمی انجام شود. «میخائیل اولیانف» سفیر روسیه در وین هم تایید کرده که گفتوگوها به کندی صورت می‌گیرد.
اما سطح نسبتا پایین مذاکره‌کنندگان باعث شده که تصمیم‌گیری‌های فوری هم امکان‌پذیر نباشد. هیات‌های شرکت‌کننده مجبورند که موضوعات پیچیده‌تر را به اطلاع مقام‌های ارشد در پایتخت‌های خود برسانند و سپس دستورات آن‌ها را به محل مذاکرات منتقل کنند.
در دوره پیشین گفتوگوها در مراحل حساس، با حضور وزرای خارجه برگزار می‌شد و حتی وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ایالات متحده رکورد گفت‌وگوهای دوجانبه را با نزدیک به سه هفته تماس مستقیم با یکدیگر شکستند. تماس‌های اولیه احیای توافق برجام، هفته گذشته به همین دلیل قطع شد و طرف‌ها به کشورهای خود برگشتند تا برای ادامه کار مجوزهای لازم را دریافت کنند.
در فاصله این یک هفته، كارخانه موقت مونتاژ ماشین‌های غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی هدف خرابکاری قرار گرفت و به غیر از آن انفجاری عمدی در تاسیسات غنی‌سازی نطنز هم به این مرکز آسیب جدی وارد کرد؛ به طوری که مقام‌های جمهوری اسلامی خبر از کار افتادن چندین ماشین غنی‌سازی را داده‌اند.
اسرائیل که به طور سنتی درباره چنین وقایعی اظهارنظر نمی‌کند، به طور تلویحی نشانه‌هایی بروز داده که مسئولیت این اقدام را متوجه این کشور می‌کند. جمهوری اسلامی در پاسخ غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصدی را آغاز کرده و «علی‌اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی ایران گفته است که روزانه کمتر از ۱۰ گرم اورانیوم با این میزان خلوص در حال تولید است.
این میزان غنی‌سازی سرعت دستیابی احتمالی دولت‌ها به سلاح اتمی با «زمان‌گریز هسته‌ای» را چند برابر افزایش می‌دهد و به همین دلیل حساسیت برانگیز است؛ اما جمهوری اسلامی می‌گوید هدف از این کار استفاده از اورانیوم غنی‌شده در تولید رادیوداروهاست.
در واکنش به اقدام بی‌سابقه جمهوری اسلامی «جو بایدن» رییس‌جمهور آمریکا گفته است که کشورش بابت این میزان غنی‌سازی امتیاز ویژه‌ای به جمهوری اسلامی نخواهد داد. بایدن در زمان مذاکرات برجام، معاون «باراک اوباما» رییس‌جمهور وقت بود و در دوره‌ای که همزمان با سفارت ظریف در سازمان ملل، سناتور بوده است؛ با او ملاقات کرده و با روش‌های مذاکراتی جمهوری اسلامی، ناآشنا نیست.
مذاکرات احیای برجام دو هدف اصلی دارد: رفع تحریم‌های اتمی ایران در برابر آغاز دوباره محدودیت بر فعالیت اتمی جمهوری اسلامی؛ یعنی توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی، کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سرانجام افزایش سطح بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران. اما تحریم‌هایی که در دوره ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» علیه ایران برقرار شده، فقط تحریم‌های اتمی نیست.
بیش از ۱۵۰۰ تحریم مربوط به افراد، نهادها و شرکت‌های ایرانی و غیرایرانی از جمله چینی، در این دوره انجام شده که بسیاری از آن ربطی به مسائل اتمی ندارد؛ اما جمهوری اسلامی می‌خواهد تمامی این تحریم‌ها همراه با تحریم‌های اتمی رفع شود.
ایالات متحده تاکنون در این‌باره مقاومت کرده و گفته که صرفا تحریم‌هایی رفع خواهد شد که جلوی اجرای موثر برجام را بگیرد؛ اما تحریم‌های حقوق بشری یا مرتبط با حمایت از تروریسم و تجارت سلاح همچنان به جای خود باقی خواهند ماند.
جمهوری اسلامی با استفاده از فرصت خرابکاری صورت گرفته در تاسیسات نطنز، غنی‌سازی ۶۰ درصدی را راه انداخته است. گرچه دلیل ظاهری این میزان غنی‌سازی واکنش به خرابکاری اخیر است؛ اما ماهیت آن با هدف فشار بر ایالات متحده برای برداشتن همه تحریم‌هاست. به نظر می‌رسد که ایالات متحده از زبان رییس‌جمهور آمریکا، به عملکرد ایران پاسخ داده و موضوع رفع همه تحریم‌ها را تلویحا منتفی دانسته است.
تردیدی نیست که اگر قرار بر احیای برجام و رفع تحریم‌های اتمی آمریکا باشد؛ جمهوری اسلامی باید نه تنها غنی‌سازی ۶۰ درصدی که غنی‌سازی ۲۰ درصدی را هم متوقف کند. به این ترتیب قابل پیش‌بینی است که موضوع غنی‌سازی ۶۰ درصدی که در زمان مذاکرات برجام وجود نداشت، اما حالا به گفتوگوها درباره احیای آن اضافه شده؛ یکی از مسائلی است که طرف‌ها بر سر آن اختلاف خواهند داشت.
همزمان با مذاکرات احیای برجام در وین، خرابکاری در تاسیسات اتمی و غنی‌سازی ۶۰ درصدی، بازارهای ایران از جمله بازار ارز، بورس، سکه و طلا واکنش معناداری به این تحولات نشان نمی‌دهند.
بر خلاف مذاکرات اتمی پنج سال قبل که پیشرفت در گفتوگوها و بروز خوش‌بینی درباره احتمال توافق و رفع تحریم، باعث واکنش مثبت بازارها و شادی ملی می‌شد، این دوره در فضایی سرد و با بی‌تفاوتی ایرانیان در جریان است.
مطالب مرتبط:
مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا؛ آیا امکان رفع تحریم‌ها وجود دارد؟
درباره جزییات مذاکرات در وین چه می‌دانیم؟
قمار غنی‌سازی ۶۰ درصدی؛ اثر تحفه تازه نطنز بر سرنوشت ایران
میدان مین تحریم‌های ایران؛ میراث ترامپ برای نظام جمهوری اسلامی ایران
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر