راستی آزمایی؛ آیا ایران قدرت چهارم و تحریم‌ناپذیر پیمان شانگهای است؟

رهبران کشورهای عضو «سازمان همکاری شانگهای» پس از سال‌ها با درخواست عضویت دائم جمهوری اسلامی در این سازمان موافقت کرده‌اند. «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه گفته است که «این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیامحور دارد.»

«یدالله جوانی»، معاون سیاسی سپاه در مقاله‌ای نوشته است: «پذیرش عضویت دائم ایران اثبات کرد که ایران بخشی از قدرت‌های آسیایی و کشوری تحریم‌ناپذیر و انزواناپذیر است» و «نظام‌الدین موسوی» از مدیران پیشین خبرگزاری فارس و روزنامه جوان، هر دو متعلق به سپاه که اکنون نماینده مجلس شورای اسلامی است، گفته است: «حالا در کنار روسیه، چین و هند جمهوری اسلامی ایران ضلع چهارم قدرت شرق را شکل می‌دهد.»

آیا عضویت جمهوری اسلامی در سازمان همکاری شانگهای قطعی شده است؟ آیا ایران «قدرت چهارم» در سازمان همکاری شانگهای است؟ آیا نظام حاکم بر ایران «تحریم‌ناپذیر و انزواناپذیر» است؟

***

رهبران عضو سازمان همکاری شانگهای در شهریور ۱۴۰۰ پس از نزدیک به یک دهه، با درخواست جمهوری اسلامی برای عضویت دائم در این سازمان موافقت کرده‌اند؛ اما بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که عضویت جمهوری اسلامی در سازمان همکاری شانگهای قطعی نیست؛ بلکه آنچه نهایی شده موافقت با روند عضویت دائم آن است.

• پس از تشکیل این سازمان اولین دولت‌هایی که از سوی چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان؛ یعنی اعضای اصلی و موسس به عضویت دائم درآمدند، هند و پاکستان بودند. اعضا با درخواست عضویت هند و پاکستان در جریان اجلاس تابستان سال ۱۳۹۴ موافقت کردند؛ اما روند عضویت این دو کشور و به دست آوردن مقدمات لازم برای قطعی شدن عضویت این کشورها دو سال طول کشید و سرانجام در تابستان ۱۳۹۶ قطعی شد.
• مطابق ماده ۱۳ اساسنامه سازمان همکاری شانگهای، شورای وزیران این سازمان اختیار دارد عضویت دولتی را که به ملزومات و تعهدات مندرج در اساسنامه پایبند نباشد یا آن را به طور پیوسته نقض کند، به حال تعلیق درآورد یا حتی تصمیم به اخراج یک دولت عضو بگیرد. تصمیمات این سازمان بر اساس اجماع است و به همین دلیل تمام دولت‌های عضو قدرتی برابر در رای‌گیری‌ها دارند.
• یکی از دلایل مخالفت با آغاز روند عضویت جمهوری اسلامی در این سازمان گفته شده که رای منفی تاجیکستان بوده است. تاجیکستان از حمایت جمهوری اسلامی از «حزب نهضت اسلامی»، یک گروه مخالف دولت مرکزی این کشور به شدت ناخرسند بوده و توانسته به همین دلیل عضویت جمهوری اسلامی را دست‌کم در پنج سال اخیر به تاخیر بیندازد.

بر اساس سنت سازمان همکاری شانگهای در صورتی که جمهوری اسلامی انتظارات اعضای این سازمان را برآورده کند، عضویت آن در دو سال آینده صورت قطعی به خود خواهد گرفت.

 بنابراین ایران‌وایر با بررسی ادعای «حسین امیرعبداللهیان» درباره اینکه عضویت دائم جمهوری اسلامی در این سازمان به تایید نهایی سران این سازمان رسیده، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. گمراه‌کننده موردی است که ممکن است از واقعیاتی خاص در اظهارات استفاده شود تا ادعای نادرست یا غیر قابل اثبات دیگری را القا کند.

اما مقام‌های جمهوری اسلامی مدعی شده‌اند که پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای ضلع چهارم قدرت در این سازمان را تشکیل داده است. بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد:

• هدف از تاسیس سازمان همکاری شانگهای، ایجاد یک موازنه تازه در آسیا در برابر سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است که یک پیمان نظامی-دفاعی متشکل از ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی و برخی از قدرت‌های غیراروپایی نظیر ترکیه است. برخلاف اینکه شالوده سازمان شانگهای نظامی و امنیتی بوده، دو دهه پس از تاسیس هنوز فاقد یک معاهده دفاعی مشترک بین اعضاست که در آن سلسله مراتب کشورهای عضو از نظر قدرت نظامی آنها رتبه‌بندی شده باشد.
•  در حال حاضر چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان اعضای دائم این سازمان هستند. از نظر نظامی قدرت اول در سازمان همکاری شانگهای بر اساس رتبه بندی «کردیت سوییس» روسیه است و سپس چین، هند و پاکستان در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند. هر چهار دولت یاد شده در شمار کشورهای دارای سلاح اتمی هستند. ایران ضمن اینکه از کشورهای دارای سلاح اتمی محسوب نمی‌شود، از نظر قدرت نظامی با چند پله فاصله در رتبه بعد از همه این کشورها قرار دارد .

به این ترتیب اگر منظور مقام‌های جمهوری اسلامی در ادعای ضلع چهارم قدرت بودن جمهوری اسلامی در شانگهای، قدرت نظامی باشد، ایران‌وایر به این ادعا نشان «حقیقت ندارد»، می‌دهد. حقیقت ندارد، اظهار دروغی درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی است که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده است.

اما «یدالله جوانی» معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عضویت جمهوری اسلامی در سازمان شانگهای را نشانه‌ای از «تحریم ناپذیر» بودن نظام حاکم بر ایران خوانده است. بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد:

• جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر تحت یکی از شدیدترین نظام تحریم‌های چندلایه و جامع ایالات متحده قرار دارد. این تحریم‌ها از اوایل دهه ۱۳۶۰ به دلیل رفتار غیرعادی جمهوری اسلامی که با گروگان‌گیری در سفارت آمریکا آغاز و به اتهام به دولت آن در بمب‌گذاری در مقر تفنگ‌داران دریایی آمریکا در بیروت رسید، علیه ایران اعمال شده است.
•  دولت «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده با خروج از توافق اتمی برجام تمامی تحریم‌های اتمی را همراه مجموعه‌ای وسیع از تحریم‌های غیراتمی از سال ۱۳۹۷ علیه جمهوری اسلامی به اجرا گذاشته است.
• «جو بایدن»، رییس‌جمهور جانشین ترامپ هم طی حدود نُه ماهی که از عمر آن می‌گذرد، مجموعه تحریم‌های جمهوری اسلامی را تقویت کرده است. چین، روسیه و هند سه عضو قدرتمند سازمان شانگهای از تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی پیروی کرده‌اند.
• اتحادیه اروپا هم پیش‌تر بخش‌هایی مختلف از سپاه و سازمان‌های امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی را تحت تحریم قرار داده بود.

بنابراین «ایران وایر» به این ادعای «تحریم ناپذیر» بودن جمهوری اسلامی نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.

دروغ پینوکیو اظهاراتی است که عدم صحت آنها قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود کذب از کار درآمده‌اند یا به عبارتی یک دروغ عیان است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.