یازدهم اسفند؛ آخرین مهلت فیفا به فوتبال ایران برای جدایی از سیاست

رسانه‌های ایران از احتمال به وقوع پیوستن یک تهدید تکراری خبر داده‌اند: «تعلیق کامل فوتبال ایران»

ایلنا مدعی شده است در صورتی که تا پایان وقت اداری ۱۱اسفند۱۴۰۰ اساس‌نامه فدراسیون فوتبال ایران مورد تایید فیفا قرار نگیرد، فوتبال ایران تعلیق خواهد شد.

کنفدراسیون فوتبال آسیا در روزهای گذشته، به فدراسیون فوتبال ایران تذکر داده است که در صورت حل نشدن مباحثی مانند «اصلاح اساسنامه»، «خصوصی‌سازی باشگاه‌ها»، «کوتاه شدن دست دولت از دخالت در فوتبال» و «ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها» فدراسیون جهانی فوتبال، ایران را در خطر تعلیق قرار خواهد داد.

***

فدراسیون جهانی فوتبال روز چهارشنبه ۳۰مهر۱۳۹۹ در نامه‌ای خطاب به فدراسیون فوتبال ایران اعلام کرد اساس‌نامه اصلاح شده این فدراسیون ملی را دریافت و مطالعه کرده است؛ اما هنوز ایرادهای قانونی به آن وارد می‌کند.

در عین حال، خبرگزاری تسنیم ساعاتی پس از اعلام خبر وصول پاسخ مکتوب فیفا، مدعی شد که فیفا ضمن ایراد نقدهایی به اساس‌نامه اصلاح شده، راه را برای برگزاری انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال باز گذاشته است.

پیش از این، فیفا اجازه هرگونه برگزاری انتخابات تا زمان به نتیجه نرسیدن اصلاحیه اساس‌نامه فدراسیون فوتبال ایران، به دلایل آشکار بودن دخالت حاکمیت سیاسی ایران در امور فدراسیون، تبعیض‌های جنسیتی و مغایرت بندهایی از اساس‌نامه ایران با اساس‌نامه فیفا را نمی‌داد.

چهاردهم تیرماه «عباسعلی کدخدایی»، عضو و سخنگوی شورای نگهبان از تایید اساس‌نامه فدراسیون‌های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران خبر داد. او گفته بود که اساس‌نامه فدراسیون‌های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران، مورد بررسی اعضای این شورا قرار گرفته و تغییرات مورد نظر، مغایر با آن‌چه او «شرع مقدس» و «قانون اساسی جمهوری اسلامی» خوانده شده بود، نیست.

پیش از این، همین نهاد عالی جمهوری اسلامی، به اساس‌نامه‌‌های جدید فدراسیون فوتبال و کمیته ملی المپیک ایران ایرادهایی وارد کرده بود. به صورت نمونه به این سطر که کمیته ملی المپیک و فدراسیون‌های ایران «موظف به مقابله و عدم پذیرش هرگونه فشار سیاسی، مذهبی و حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و تبعیض جنسیتی پایبند خواهد بود» واکنش نشان داده و آن را «ابهام‌آور»، «مغایر موازین شرع» و «اصول ۴، ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی» دانسته بود.

اما با وجود ادعای عباسعلی کدخدایی مبنی بر عدم مغایرت اساسنامه فدراسیون فوتبال، برخی از بندهای آن مورد تصویب نهایی در مجلس و دولت قرار نگرفت.

مهم‌ترین بخش مورد مناقشه در اساس‌نامه فدراسیون فوتبال ایران، جایی بود که این سازمان را نهادی «عمومی» و «غیردولتی» معرفی می‌کردند. فیفا بلافاصله با استناد به قانون «شرکت‌ها» در جمهوری اسلامی که به تصویب هیات دولت ایران رسیده، مدعی شد که واژه عمومی در قوانین اداری ایران به معنی دولتی بودن آن نهاد است و باید این عنوان حذف شود.

۲۹ مهرماه «احمدرضا براتی»، عضو هیات‌رییسه و رییس کمیته تدوین و تطبیق مقررات فدراسیون فوتبال از مجلس شورای اسلامی درخواست کرد لایحه دولت برای اصلاح اساس‌نامه فدراسیون‌ها به خصوص این فدراسیون را تصویب کند.

در نهایت فیفا آذر ۱۳۹۹ می‌پذیرد که با تعهد فدراسیون فوتبال به اصلاح کامل موارد مورد بحث، انتخابات ریاست فدراسیون را در اسفندماه برگزار و تا یک سال بعد، اساس‌نامه‌ آن را به صورت قانونی و با تصویب دولت، برای فدراسیون جهانی فوتبال ارسال کند.  

آقای براتی همان زمان خطر رسیدن به موعد نهایی فیفا را برای نخستین بار تذکر داده بود: «همین‌جا و با توجه به ضرورت و حساسیت موضوع از مجلس محترم درخواست می‌کنم این موضوع به قید فوریت بررسی و تصمیم‌گیری شود تا به روزهای آخر مهلتی که فیفا معین کرده (اسفندماه ۱۴۰۰) موکول نشود.»

خبرگزاری ایلنا حالا مدعی شده است که فدراسیون فوتبال ایران فقط تا یازدهم اسفند فرصت دارد تا ایرادهای وارد شده از سوی فیفا در اساس‌نامه و «شکل اجرایی مسابقات» را برطرف کند و اگر این اتفاق نیفتد «مشکلاتی» برای فوتبال ایران شکل می‌گیرد.

آن‌چه این خبرگزاری به عنوان مشکلات اجرایی نام می‌برد، خصوصی شدن باشگاه‌ها و همچنین ورود زنان به ورزشگاه‌ها را نیز در برمی‌گیرد.

موضوع خصوصی شدن باشگاه‌ها پیش از این نیز مورد اشاره کنفدراسیون فوتبال آسیا قرار گرفته بود.

نهم آبان سال جاری، خبرگزاری‌‌های «فارس» و «مهر» از قطعی شدن حذف دو باشگاه استقلال و پرسپولیس از لیگ قهرمانان آسیا در فصل ۲۰۲۲ به دلیل رعایت نشدن قوانین کنفدراسیون فوتبال آسیا خبر دادند. کنفدراسیون فوتبال آسیا در هفته‌های گذشته بار دیگر به «مالکیت مشترک» این دو باشگاه ایرانی توسط وزارت ورزش و جوانان ایراد وارد کرده بود.

کنفدراسیون فوتبال آسیا به صورت رسمی و برای آخرین بار، در تذکری شدیداللحن به فدراسیون فوتبال ایران، باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس و همین‌طور وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی اخطار داده بود که مالکیت این دو باشگاه یا حداقل یکی از این دو، از وزارت ورزش و جوانان جدا شود. در غیر این صورت، هر دو باشگاه را از لیگ قهرمانان فصل آینده کنار خواهد گذاشت.

با وجود ادعای مدیران دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مبنی بر فرصت یک ساله از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا برای خصوصی شدن این باشگاه‌ها، هنوز AFC پاسخ به استعلام فدراسیون فوتبال ایران مبنی بر پذیرش مجوز حرفه‌ای این دو باشگاه برای حضور در فصل آینده را نداده است.

هم‌‌اکنون در جدول ۱۶ تیمی لیگ برتر فوتبال ایران، به‌جز باشگاه‌های «هوادار»، «نساجی» و نیمی از سهام «تراکتور»، باقی باشگاه‌های ایران به صورت کامل در اختیار دولت یا سپاه پاسداران هستند.

کلیت باشگاه‌داری دولت‌ها و نهادهای نظامی در فوتبال توسط فیفا و کنفدراسیون‌های فیفا ممنوع شده است. با این وجود، فدراسیون جهانی فوتبال همچنان ایران را تحمل می‌کند.

از سویی دیگر، ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، دلیلی همچون فتوای آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی دارد.

سال ۱۳۸۲، روزنامه «جمهوری اسلامی» متنی از علی خامنه‌ای منتشر کرد که در آن ورود زنان به ورزشگاه‌ها برای تماشای رقابت‌های والیبال را با این دستور ممنوع کرده بود: «این کار ممنوع و خلاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می‌شود.»

فدراسیون جهانی فوتبال سال ۱۳۹۸ در اولتیماتومی رسمی به ایران گفته بود حق ممانعت از حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها را چه در رقابت‌های لیگ و چه در بازی‌های باشگاهی نخواهد داشت.  

هنوز نشانه‌هایی دقیق از اطلاع یا عدم اطلاع فدراسیون جهانی فوتبال از موضوع وابستگی و گرایش‌های شدید «شهاب‌الدین عزیزی خادم»، رییس فدراسیون فوتبال ایران به جادوگری وجود ندارد که یکی از خط قرمزهای فیفا محسوب می‌شود. با این حال می‌توان درک کرد که هم فدراسیون جهانی و هم نماینده تام‌الاختیارش در قاره آسیا، یعنی کنفدراسیون فوتبال آسیا، فوتبال ایران را به چشم «وصله نافُرم» مجموعه خود می‌بینند.

۱۹۳ کشور به صورت رسمی، تاکنون به عضویت سازمان ملل متحد درآمده‌اند. اما اعضای رسمی فدراسیون جهانی فوتبال هم‌اکنون به ۲۱۱ عضو رسیده است. برخی، این تفاوت عدد را به معنای مقبولیت بیشتر فوتبال در قبال سیاست تفسیر می‌کنند، اما می‌توان از زاویه‌ای دیگر هم به موضوع نگاه کرد؛ سخت‌گیری‌های سیاسی در تفاوت با قانون‌مندی در فوتبال، بیشتر است.

فدراسیون جهانی فوتبال اما طی یک دهه اخیر، با هیچ فدراسیونی به آن حد که با فدراسیون ایران بر سر مبانی اولیه چالش‌های جدی داشته، رودررو نشده است.

مطالب مرتبط:

ورود شورای نگهبان به ورزش؛ یعنی چه تبعیض نداریم؟

شورای نگهبان نامزدهای ریاست فدراسیون فوتبال و نقض‌های قانونی اساسنامه

پاسخ فیفا به ایران‌وایر: تمام زنان ایرانی باید به همه ورزشگاه‌ها بیایند اما...