دولت رئیسی و وزرا، استانداران، فرمانداران و معاونان نظامی

دولت «ابراهیم رئيسی» بیشترین تعداد نظامیان را در میان دولت‌های قبلی جمهوری اسلامی در بین وزرای کابینه، معاونان و حتی استانداران و فرمانداران دارد. در این گزارش درباره نظامیان حاضر در  دولت رئیسی نوشته‌ایم.

***
دولت ابراهیم رئیسی و دولت دوم «محمود احمدی‌نژاد» تنها دولت‌هایی هستند که وزرای کشور آن‌ها از فرماندهان سپاه بوده‌اند. پیش از دولت احمدی‌نژاد وزرای کشور معمولا از بین روحانیون انتخاب می‌شدند و در این میان تنها «علی محمد بشارتی» در دولت دوم «اکبر هاشمی رفسنجانی» استثنا بود.

«احمد وحیدی»، وزیر کشور رئیسی اما به نسبت «محمد مصطفی نجار»، وزیر کشور محمود احمدی‌نژاد پیش از وزارت در داخل و خارج از کشور شناخته شده و از فرماندهان شاخص سپاه پاسداران بود؛ در حالی که مصطفی نجار پیش از وزارت شناخته شده نبود.

وحیدی اولین فرمانده نیروی قدس شعبه برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متهم  پرونده انفجار در مقر یهودیان آرژانتین و تحت تعقیب پلیس بین‌الملل (اینترپل) است.

دولت رئیسی همچنین بیشترین تعداد وزرا، استانداران، فرمانداران و معاونان نظامی را دارد. در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد و «حسن روحانی» تعدادی از وزرا امنیتی بودند؛ اما در دولت رئیسی تعداد وزرای نظامی بیش از وزرای امنیتی است و در این میان مسعود میرکاظمی، معاون سابق وزیر اطلاعات و رییس سازمان برنامه و بودجه در دولت رئیسی، در دولت احمدی‌نژاد نیز حضور داشته است. 

آخرین سوابق نظامی «محسن رضایی»، معاون اقتصادی رییس‌جمهور و «عزت‌الله ضرغامی»، وزیر میراث فرهنگی مربوط به دهه ۱۳۷۰ است، اما «رستم قاسمی»، وزیر راه و شهرسازی پس از وزارت نفت در دولت محمود احمدی‌نژاد، معاون اقتصادی نیروی قدس سپاه پاسداران شده بود.

محسن رضایی در سال ۱۳۷۶ از فرماندهی کل سپاه پاسداران استعفا داد و از آن سال دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است. عزت‌الله ضرغامی هر چند در دولت دوم هاشمی رفسنجانی معاون وزیر ارشاد بود؛ اما در دولت خاتمی معاون پارلمانی وزارت دفاع شد و سپس به صداوسیما رفت.

«سعید محمد»، مشاور رئیسی در امور مناطق آزاد نیز پیش از استعفا برای انتخابات ریاست‌جمهوری فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه پاسداران بود. احمد وحیدی نیز پیش از وزارت کشور، رییس مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، رییس دانشگاه عالی دفاع ملی و در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد وزیر دفاع بود.

«محمد اسلامی»، رییس جدید سازمان انرژی اتمی، نیز از دهه ۱۳۶۰ تا پیش از انتصاب به عنوان استاندار مازندران در سال ۱۳۹۶ سمت‌های نظامی داشته و حدود ۲۰ سال معاون وزیر دفاع بوده است. «محمد دهقان»، معاون حقوقی رئیسی نیز از فرماندهان بسیج دانشجویی بوده است. 

دولت ابراهیم رئیسی هم وزیر کشور نظامی دارد و هم بیشترین استانداران نظامی را. در آخرین مورد، «غلامعلی حیدری»، فرمانده پیشین سپاه پاسداران در اصفهان و چهارمحال و بختیاری، معاون بسیج و معاون سازمان پدافند غیرعامل به عنوان استاندار چهارمحال و بختیاری منصوب شد.

در میان استانداران نظامی «عابدین خرم»، استاندار آذربایجان شرقی، با نواخته شدن پس گردنی به او توسط یکی از نیروهای سپاه پاسداران بیشتر مطرح شده است. 

او از جمله ۴۸ نظامی جمهوری اسلامی بود که سال ۱۳۹۱ حدود پنج ماه در اسارت «ارتش آزاد سوریه» بودند و با میانجی‌گری ترکیه آزاد شدند و دولت «بشار اسد» در قبال آزادی آنان، دو هزار غیرنظامی مظنون به همکاری با شورشیان را آزاد کرد. «احمدرضا علی بیگی»، استاندار آذربایجان شرقی در دولت محمود احمدی‌نژاد، نیز پیش از استانداری فرمانده نیروی انتظامی در این استان بود.

«یعقوبعلی نظری»، فرمانده سپاه استان خراسان رضوی و «محمدتقی شاهچراغی»، فرمانده سپاه استان قم، نیز به عنوان استانداران این دو استان انتخاب شدند.

«مهدی دوستی»، استاندار هرمزگان نیز از مدیران قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه پاسداران بوده است.

«احمد محمدی‌زاده»، استاندار بوشهر نیز پیش از این فرمانده منطقه دوم نیروی دریایی سپاه پاسداران و همچنین ریاست گروه مدیریت و فرماندهی مرکز راهبردی سپاه پاسداران بوده است.

«مجتبی عبداللهی»، استاندار البرز، هم در دوره‌ای مدیر حوزه ریاست و هیات مدیره بنیاد تعاون سپاه بوده و پس از آن به شهرداری منتقل شده است. در این میان برخی از استانداران از جمله «حسن بهرام‌نیا» نیز سابقه فرماندهی کوتاه مدت در دوره جنگ را داشته‌اند؛ اما از فرماندهان ارشد نبوده‌اند.

در بین نامزدهای دیگر استانداری‌ها نیز نام بیش از ۳۰ فرمانده سابق سپاه پاسداران دیده می‌شود. درباره برخی از استان‌ها از جمله تهران و قزوین نیز نام برخی از فرماندهان سپاه به عنوان گزینه استانداری مطرح شده بود، اما در نهایت آنان به این سمت انتخاب نشدند.

با این حال «محمدباقر خرمشاد»، معاون سیاسی وزارت کشور گفته که وزارت کشور تلاش کرده است تا کمتر از انگشتان یک دست، استانداران از میان نظامیان باشند.

در این میان سخنانی نیز به نقل از وزیر کشور منتشر شد که گفته بود: «خواست اکثریت مردم انتخاب استاندار نظامی است که ما در مقابل بسیاری از این خواسته‌ها ایستادگی کرده‌ایم.»

روزنامه جمهوری اسلامی نیز در واکنش به این سخنان نوشت: «سردار وحیدی نگفته است این خواست مردم را چگونه متوجه شده؟ مهم‌تر اینکه اگر از مردم استان‌ها نام استاندار را بپرسند، نمی‌توانند جواب دهند. پس چگونه خواستار استاندار نظامی شده‌اند؟ و نکته آخر اینکه اگر هر قشری در حوزه مسئولیت خود فعالیت کند، آیا وضعیت کشور به مراتب از امروز بهتر نخواهد شد؟»

انتخاب فرمانداران نظامی برای شهرهای فعال در اعتراضات آبان 

اتفاق دیگر در دولت ابراهیم رئیسی انتخاب فرمانداران نظامی برای برخی از شهرها است. از جمله سرهنگ «مجید درویشی» و سرهنگ «حسین حبیبی»، به عنوان فرمانداران ورامین و اسلامشهر منصوب شدند. درویشی سابقه فرماندهی ناحیه مقاومت بسیج حضرت ابوالفضل بهارستان تهران و حبیبی سابقه فرماندهی ناحیه مقاومت بسیج شهر قدس تهران را دارد.

انتصاب دو فرماندار نظامی برای شهرهای حاشیه استان تهران شاید از این جهت قابل توجه است که این شهرها در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ شاهد بیشترین اعتراضات بودند.

 در اصفهان «محمدرضا جان‌نثاری»، معاون سیاسی و امنیتی استاندار اصفهان، پیش از این فرماندهی سپاه ناحیه اصفهان را بر عهده داشته و «محمدعلی احمدی»، فرماندار جدید اصفهان، معاون فرهنگی سپاه صاحب‌الزمان اصفهان بوده است. همچنین «رضا قاسمیان»، معاون سیاسی استانداری اردبیل پیش از این معاونت سیاسی سپاه استان اردبیل را بر عهده داشته است.

«محمدعلی ابطحی»، معاون پارلمانی خاتمی، نیز انتخاب استانداران نظامی را در راستای نگاه امنیتی پس از اعتراضات دی ۹۶ و آبان ۹۸ دانسته است.

سعید حجاریان نیز گفته بود: «ترکیب استانداران را ببینید! بیشتر نظامی‌اند؛ گویی برای درگیری آماده می‌شوند، برای مواجهه با وقایع غیرمترقبه. منتظرند خبری بشود.»

مقامات نظامی در وزارتخانه‌ها

به‌جز وزرا و استانداران نظامی برخی از معاونان وزرا و مقامات ارشد وزارتخانه‌ها نیز از میان فرماندهان سپاه پاسداران انتخاب شده‌اند.

در این میان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حکمی سردار «علی‌حسین رعیتی‌فرد» را به عنوان معاون روابط کار این وزارتخانه منصوب کرد. او پیش از این، ریاست بسیج کارگری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (ریاست سازمان بسیج کارگران و کارخانجات ایران) را برعهده داشته است.

«محسن کاظمینی»، فرمانده پیشین سپاه تهران که نامش به عنوان گزینه‌های استانداری تهران مطرح شده بود، به عنوان قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در قرارگاه امنیت غذایی منصوب شد.

همچنین «حسن کاظمی قمی» از فرماندهان سپاه قدس و سفیر سابق ایران در عراق به عنوان نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان منصوب شده است.