قانون نظام باشگاه‌داری فوتبال زنان در ایران؛ اختفای مربی مرد

سحر رضایی، شهروند خبرنگار 

با صعود تاریخی تیم ملی فوتبال زنان به جام ملت‌های آسیا، اتفاقات خوبی برای این قشر محروم از عدالت اجتماعی در ایران رخ داد. تیمی که از رده‌بندی فیفا به دلیل عدم برقراری تماس بین‌المللی خارج شده بود، جان تازه‌ای گرفت. این اتفاق نکات مثبت زیادی به همراه داشت؛ از جمله بالا رفتن مبالغ قرارداد بازیکنان‌‌. 

موضوع درآمد در فوتبال زنان بسیار مهم است زیرا آن را تبدیل به حرفه اصلی شاغلان در این بخش می‌کند و به دنبال آن، با سرعت بیشتری به سمت حرفه‌ای شدن سوقش می‌دهد. 

باشگاه‌های فعال در فوتبال زنان ساختار منسجمی در تیم‌داری ندارند و همین امر صدمات زیادی را به این بخش وارد می‌کند. در ایران دو باشگاه ورزشی به صورت حرفه‌ای در بخش زنان تیم‌داری می‌کنند؛ «سپاهان» و «ذوب آهن» اصفهان.

در این مطلب نگاهی به ساختار این دو باشگاه بزرگ ایران در امر تیم‌داری، به ویژه فوتبال زنان داریم.

آیا اصفهان پایتخت ورزش زنان ایران است؟

بنیان تیم سپاهان با نام «شاهین» اصفهان در سال ۱۳۳۲ و توسط «محمود حریری» گذاشته شد. اما در سال ۱۳۴۶، با انحلال شاهین تهران، شاهین اصفهان هم تغییر نام داد و نام سپاهان را برگزید.

باورش سخت است اما سپاهان در حال حاضر ۹۳ تیم‌ مختلف در رده‌های گوناگون سنی‌ دارد که در ۲۳ رشته ورزشی زنان و مردان فعالیت می‌کنند.

هرچند بسیاری فقط فوتبال مردان این باشگاه را می‌شناسند اما جالب است بدانید بیش از دو هزار و ۴۰۰ ورزشکار و مربی تحت پوشش سپاهان قرار گرفته‌اند؛ باشگاهی که از کارخانه «فولاد» اصفهان ارتزاق می‌کند.

«طلایی پوشان» اصفهان ۶۷ زن‌ ملی‌پوش در تیم‌های فوتبال، هندبال، بسکتبال، والیبال نشسته، ووشو و دوومیدانی دارد.

سپاهان در رشته‌های هندبال، بسکتبال، فوتبال، والیبال نشسته و دوومیدانی، تک جنسیتی نیست؛ یعنی هم مردان و هم زنان این باشگاه مشغول فعالیت هستند.

در نقطه مقابل هم «شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان» فعالیتی گسترده در رشته‌های مختلف مردان و زنان با ۸۵۰ ورزشکار حرفه‌ای تحت پوشش دارد.

ذوب‌آهن از سال ۱۳۹۵ در فوتبال زنان تیم‌داری می‌کند و یک سال زودتر از سپاهان وارد این عرصه شده است

در بسکتبال و هندبال هم تک جنسیتی نیست. از قضا در والیبال و والیبال نشسته، فقط زنان ذوب‌آهن فعالیت می‌کنند و تیم مردان ندارند.

دخالت سیاست و حراست در ورزش

مانند سایر تیم‌های بزرگ فوتبال ایران، در بدنه مدیریتی، اجرایی و اداری‌ سپاهان نیز افراد وابسته به اطلاعات سپاه حضور دارند. حضور این افراد همراه با سخت‌گیری‌های غیر ورزشی است که حتی گاهی شامل دخالت در مسایل شخصی و حریم خصوصی ورزشکاران نیز می‌شود.

نقش ائمه جمعه در ورزش اصفهان نیز غیرقابل کتمان است؛ برای نمونه، در سال ۱۳۹۹ امام جمعه «درچه» تمرین زنان و مردان صخره‌نورد در «کوه سفید» این منطقه را «کثافت‌کاری» خواند. او با برخی از این کوه‌نوردان نیز درگیری فیزیکی پیدا کرده و زنان را کتک زده بود!

از سویی دیگر، «محمدرضا ساکت»، مدیرعامل باشگاه نیز از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اصول‌گرا است و با همین مشخصات، تا چندی پیش فرد دوم فدراسیون فوتبال ایران بود.

«علی ناظری»، رییس روابط عمومی این باشگاه هم از اصول‌گرایان تندرو است که سخت‌گیری‌های سیاسی و مذهبی در این باشگاه توسط او اعمال می‌شود.

موضوع مهم دیگر در باشگاه‌های سپاهان و ذوب‌آهن، نفوذ و دخالت حراست کارخانه‌های «فولاد مبارکه» و ذوب‌آهن بر رفتار بازیکنان است.

هیات مدیره‌ دو کارخانه اجازه دخالت در امور باشگاه‌‌ها و بازیکنان را به حراست کارخانه‌ها محول کرده‌اند و اعتقاد دارند تیم‌ها باید زیر ذره‌بین مدیران کارخانه باشند. این موضوع در مجموعه فولاد مبارکه سپاهان شدیدتر است.

حراست کارخانه در برابر حراست باشگاه

فوتبال زنان سپاهان فصل گذشته «محمد یاوری» را در تمرینات و مسابقات خانگی خود به خدمت گرفته بود. حراست باشگاه موضوع را از حراست کارخانه پنهان کرد. به همین دلیل، تمرینات تیم زنان از «باغ فردوس»، محل اصلی تمرینات تیم‌های زنان و پایه سپاهان به جای دیگری منتقل شد تا حضور محمد یاوری از چشم عوامل کارخانه دور بماند.

در ذوب‌آهن نیز حراست کارخانه در مسایل باشگاه‌ دخالت می‌کند و نسبت به حراست باشگاه، دستِ بالاتر را دارد.

حضور عکاس و خبرنگار مرد حتی با اجازه مدیران عامل این باشگاه‌ها میسر نیست و نهاد مستقیم در خصوص این مسایل، حراست کارخانه است.

فشار عمده این مسایل و دردسرها فقط روی شانه‌های زنان عضو این دو باشگاه است. یکی از بازیکنان که سابقه بازی برای هر دو باشگاه را دارد، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «در سپاهان فشار بیشتری روی ما بود. حتی سر تمرینات مجبور بودیم زیر مقنعه، هد ببندیم. مواقعی که در باغ فردوس تمرین می‌کردیم، به دلیل رفت و آمد عوامل کارخانه و حراست مجموعه، مجبور بودیم زیر گرمکن، شلوار دامنی بپوشیم. اجازه ورود عکاس مرد را هم به سختی و با تدابیر امنیتی شدید می‌دادند.»

این بازیکن در مقایسه رفتار حراست این دو باشگاه با سایر تیم‌های فوتبال زنان می‌گوید: «تشکیلات حراست به شکلی که در دو باشگاه اصفهانی ذوب‌آهن و سپاهان وجود دارد، در دیگر تیم‌های فوتبال زنان دیده نمی‌شود؛ مثلاً در بم همه‌کاره تیم، مرضیه جعفری، سرمربی تیم است. بازیکنانش سر تمرین، در خوابگاه و سفرها با محدودیت و سخت‌گیری روبه‌رو نیستند. در اکثر باشگاه‌های فوتبال زنان، وضع به همین شکل است و با داستان سپاهان و ذوب‌آهن فرق دارند.»

پول‌دارها و بی‌پول‌ها در فوتبال زنان

نحوه اعمال قراردادها و اجرای تعهدات در لیگ برتر فوتبال زنان ایران را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

گروه اول مبالغ بیش از سایر تیم‌ها هستند و به موقع هم پرداخت می‌شوند. البته در فوتبال زنان ایران فقط باشگاه شهرداری بم چنین خصوصیتی دارد.

گروه دوم مبالغ کمتری پرداخته می‌شود اما به موقع این کار را می‌کنند؛ مانند شهرداری سیرجان، سپاهان و ذوب‌آهن.

در گروه سوم رقم قراردادها بسیار ناچیز است اما آن را هم به موقع به بازیکنان خود نمی‌پردازند و یا اصلاً هیچ‌وقت پولی نمی‌دهند. این گروه غم‌انگیز شامل تیم‌های ته جدولی لیگ زنان است؛ «سارگل» بوشهر و «همیاری» ارومیه.

در سپاهان و ذوب‌آهن، بازیکنان می‌دانند که حتماً کل مبلغ قرارداد خود را دریافت می‌کنند. سپاهان رویه‌ای منظم در پرداخت‌هایش دارد که در چهار قسط است؛ ۲۰،۲۵،۲۵ و ۳۰ درصد.

سقف این فصل سپاهان برای تیم زنانش تا ۲۰۰ میلیون برای بازیکنان غیر ملی‌پوش و تا ۴۰۰ میلیون برای ملی‌پوشان در نظر گرفته شده است.

باشگاه ذوب‌آهن در این مورد نیز پشت سر سپاهان قرار دارد. سقف قرارداد در ذوب‌آهن برای ملی‌پوشان ۲۰۰ میلیون است. ذوب‌آهنی‌ها نیز مانند سپاهان در پرداخت‌ها به تعهدات خود عمل می‌کنند و تسویه حساب قطعاً انجام می‌شود. البته این مبالغ سقف قرارداد در فوتبال زنان نیستند. گفته می‌شود شهرداری بم ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان به چند بازیکن ملی پوش خود می‌دهد.

در زمینه امکانات، دو باشگاه اصفهانی سپاهان و ذوب‌آهن مشکلی برای اسکان بازیکنان خود ندارند. بازیکنان ذوب‌آهن در خوابگاه مخصوص باشگاه فوتبال زنان اقامت دارند و سپاهانی‌ها نیز در هتل. اهمیت محل اقامت بازیکنان وقتی مشخص می‌شود که بدانید فصل گذشته سارگل بوشهر در مهیا کردن خوابگاه برای بازیکنان غیر بومی‌ خود دچار مشکل شد و آن‌ها را مرخص کرد.

امکانات تمرینی، از توپ تا لباس و سالن‌های بدن‌سازی، مانند مردان در اختیار تیم‌های زنان سپاهان و ذوب‌آهن قرار می‌گیرد.

اما یکی از معضلات فوتبالیست‌های زن، پرداخت هزینه‌های درمان است. برخی باشگاه‌ها هزینه‌های هنگفت درمان بازیکن مصدوم‌ خود را تقبل نمی‌کنند. بارها پیش آمده است که بازیکن‌ها با هزینه شخصی درمان می‌شوند. این در حالی است که در باشگاه‌های سپاهان و ذوب‌آهن، از هزینه‌های جراحی تا حتی رفت و آمد به جلسات فیزیوتراپی پرداخت می‌شوند تا بازیکنان با آسودگی خاطر در خدمت تیم باشند.

با این حال، باشگاه‌های سپاهان و ذوب‌آهن هم با وجود تلاش برای برابری میان زنان و مردان ورزشکار، هم‌چنان گرفتار حراست، فرامین ائمه جمعه و ناسازگاری قوانین اسلامی و قوانین ورزشی هستند.