تحریم‌های فیفا: ممنوعیت پرچم، سرود ملی و میزبانی روسیه

فدراسیون جهانی فوتبال سرانجام نسبت به حمله نظامی روسیه به اوکراین، واکنش نشان داد. در بیانیه‌ای که شامگاه یکشنبه ۹ اسفند روی وب‌سایت رسمی فیفا قرار گرفت، کنفدراسیون‌های قاره‌ای که زیر نظر فدراسیون جهانی فوتبال فعالیت می‌کنند، حق استفاده از پرچم و سرود ملی روسیه را نخواهند داشت.

به نظر می‌رسد تصمیم فدراسیون جهانی فوتبال پس از آن اتخاذ شده است که کمیته بین‌المللی المپیک روز جمعه رسما اعلام کرد که فدراسیون‌های بین‌المللی و نهادهای ورزشی، اجازه سلب میزبانی‌های ورزشی از روسیه را خواهند داشت و همین‌طور استفاده از پرچم و سرود ملی این کشور را به صورت کامل ممنوع کرده بود.

چرا فیفا در قبال روسیه، دیر واکنش نشان داد؟

روسیه میزبان رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸ بود و رابطه «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهور روسیه نیز نه تنها با شخص «جیانی اینفانتینو»، رییس فدراسیون جهانی فوتبال که حتی با «توماس باخ»، رییس کمیته بین‌المللی المپیک نیز بسیار صمیمانه و نزدیک بوده است.

روسیه، برخلاف برزیل که جام جهانی فوتبال را سال ۲۰۱۴ با بدهی‌های مالی داخلی و بین‌المللی به پایان رساند، هیچ فشار مالی متوجه فدراسیون جهانی فوتبال نکرد.

تیر ۱۳۹۷، «مایا لومیدزه»، مدیر اجرایی «انجمن متصدیان گردش‌گری روسیه» نیز اعلام کرد، برگزاری جام جهانی فوتبال فقط در مرحله گروهی بیش از ۱۳ میلیون دلار به درآمد ناخالص ملی این کشور افزوده است.

همچنین تحقیقات «شرکت بین‌المللی زنیت» پیش از رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه نشان می‌داد شرکت‌های چینی و روسی، بیش از یک‌سوم از درآمدهای حاصل از قراردادهای تجاری با فیفا در این مسابقات را تصاحب کرده بودند؛ ۸۳۵ میلیون دلار.

رابطه نزدیک رییس‌جمهور روسیه، با مدیران فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا را در ابتدای جنگ روسیه و اوکراین در موقعیت انفعالی قرار می‌داد.

سه فدراسیون فوتبال لهستان، چک و سوئد در نامه‌‌ای مشترک خطاب به فدراسیون جهانی فوتبال اعلام کردند که حاضر نیستند در رقابت‌های پلی‌آف جام جهانی، برای دیدار مقابل روسیه به این کشور سفر کنند. شنبه فدراسیون لهستان رسما اعلام کرد که نه در زمین بی‌طرف و نه در خانه خودش، حاضر به رویارویی با تیم ملی روسیه نیست.

فیفا به درخواست این سه کشور هیچ پاسخی نداد. حالا بیانیه فیفا یک معنی مشخص دارد؛ «باید بازی کنید.»

فیفا، تیم ملی روسیه را چگونه تحریم کرده است؟

در بیانیه فدراسیون جهانی فوتبال، نشانی از تحریم تیم ملی روسیه در راه انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر وجود ندارد. در بیانیه فیفا به موارد زیر به عنوان واکنش‌های فیفا در قبال جنگ‌افروزی روسیه مقابل اوکراین اشاره شده است؛

۱- هیچ مسابقه بین‌المللی در خاک روسیه برگزار نمی شود، بازی‌های «خانگی» در زمین بی‌طرف و بدون تماشاگر برگزار خواهد شد.

۲- اتحادیه عضوی که فدراسیون فوتبال روسیه را نظارت می‌کند (یوفا یا فدراسیون‌های مقابل) باید در هر مسابقه ملی، از نام «اتحادیه فوتبال روسیه (RFU)» به جای «روسیه» استفاده کنند.

۳- در مسابقاتی که تیم‌های اتحادیه فوتبال روسیه در آن شرکت می‌کنند، از پرچم یا سرود روسیه استفاده نخواهد شد.

فدراسیون جهانی فوتبال البته در بخشی از بیانیه خود تاکید کرده است که «نگرانی‌های سه فدراسیون عضو خود» یعنی لهستان، چک و سوئد برای دیدار نکردن مقابل تیم ملی روسیه را درک می‌کند و با این فدراسیون‌ها در تماس خواهد بود. 

تحریم‌های فیفا، چقدر واقعی به نظر می‌رسند؟

این نخستین باری نیست که بالاترین نهادهای تصمیم‌گیرنده برای ورزش جهان، در قبال تخلفات روسیه، از عبارت‌های اضافه به جای نام کشور روسیه استفاده می‌کنند.

آذرماه سال ۱۳۹۸ آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (وادا) اعلام کرد تمام تیم‌های ورزشی و ورزشکاران کشور روسیه به مدت چهار سال از حضور در تمامی رقابت‌‌های بین‌المللی محروم هستند. این دستور‌العمل، رقابت‌های المپیک ۲۰۲۰ توکیو و جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را هم در می‌گرفت.

این شدیدترین و مهم‌ترین رای تاریخ آژانس بین‌المللی مبارزه با دوپینگ بود که کمیته بین‌المللی المپیک و تمامی فدراسیون‌های جهانی باید از آن تبعیت می‌کردند.

با این وجود کمیته بین‌المللی المپیک قبول کرد تمامی ورزشکاران روسی، زیر پرچم «کمیته المپیک روسیه» و بدون پرچم این کشور وارد مسابقات المپیک شوند.

حالا فدراسیون جهانی فوتبال هم در همان مسیر گام برمی‌دارد. اما تفاوتی در اصل ماجرا وجود ندارد؛ فدراسیون فوتبال روسیه، پادا‌ش‌های مالی بابت حضور در رقابت‌های انتخابی جام جهانی و در نهایت در صورت صعود به قطر، پاداش ویژه را از فیفا دریافت خواهد کرد.

همچنین تیم ملی این کشور فرصت خواهد داشت با استفاده از نامی که روسیه را در دل خود دارد، وارد مسابقات شود. عکس‌العمل فیفا، البته دور از انتظار نبود.