فاکس‌نیوز و مسلمانها

وقتی هفته گذشته «رضا اصلان»، محقق ایرانی-امریکایی به استودیوی شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» رفت تا درباره کتاب تازه‌اش با موضوع «عیسی» صحبت کند، مصاحبه‌‌ای که می‌توانست خیلی معمولی باشد و خیلی زود فراموش شود، بدل به بحثی بزرگ در مورد معیارهای رسانه، آزادی آکادمیک و مفهموم تحقیق دینی شد. البته برای ایرانی‌ها طنزی در آن ده دقیقه پرتنش که مجری خیره‌سرانه حق مسلم رضا اصلان برای داشتن نظراتی در مورد مسیحیت را به چالش کشید، وجود داشت: «درحالی که فاکس‌نیوزدولت ایران را به خاطر نقض آزادی‌های اساسی شهروندانش محکوم می‌کند، سیاست رسانه‌ای خودش هم ازهمان نوع است؛ یعنی حق ابرازعقیده بر اساس نوع دین و رنگ پوست.»

سراغ خود رضا اصلان رفتیم تا تصویر بهتری از واکنش‌ها به مصاحبه پرچالش او با فاکس نیوزداشته باشیم. او درباره اهمیت دسترسی مردم به کارهای آکادمیک، هراس پیوسته رسانه‌های امریکایی از ایرانی‌ها و این که چرا عیسی موضوع خوبی برای یک کتاب است حرف می‌زند.

• معروفیت فاکس نیوز به خاطر دانشوری یا پذیرش و رواداری واقعیت‌های عینی نیست. با چه انتظاری در آن مصاحبه شرکت کردید؟

آن‌قدری تلویزیون فاکس نیوز را دید‌ه‌ام که بدانم نظرشان نسبت به آدم‌های گندم‌پوست چیست. برای همین هم می‌دانستم که در این مصاحبه برخوردشان با من چگونه خواهد بود. آن چیزی که نمی‌دانستم این بود که این مصاحبه اصلا در مورد نگاه من به‌عنوان محققی که نظراتی را دراین کتاب مطرح می‌کند و از قضا مسلمان هم هست، نخواهد بود.

• خانم «لاورن گرین»، مصاحبه کننده فاکس‌نیوزحق شما به عنوان یک محقق برای نوشتن درمورد یک دین دیگر را مورد پرسش قرار داد و نقطه نظرش هم این بود که به عنوان یک مسلمان خیلی شرایط حرفه‌ای لازم برای تحقیق در مورد مسیحیت را ندارید. این بحث به نسبت عجیبی است و نمی‌دانم از دید شما منطق آن چه می‌تواند باشد؟ این که مسلمانان حتما موضع و خصومت دارند، یا این که تنها مسیحیان حق دارند در مورد عیسی تحقیق کنند و یا این که هیچ کس حق ندارد به غیراز دین خودش، در مورد ادیان دیگر تحقیق کند؟

آن چه واقعا عجیب است، این است که تقریبا تمام به اصطلاح کارشناسانی که در فاکس نیوز درباره اسلام صحبت می‌کنند، گذشته از آن که مسلمان نیستند، بیش‌تر خرده‌فروشان اطلاعات نادرست و کینه‌توزانه هستند؛ کسانی مثل «پاملا گلر»، «رابرت اسپنسر» و یا «فرانگ گفنی». درحقیقت، حتی لاورن گرین که خودش یک مسیحی محافظه‌کار است هم درباره اسلام مطلب نوشته. او مقاله نسبتا بلندی در مورد این که «چرا اسلام ذاتا خشن است» برای فاکس نیوز نوشت. حدس می‌زنم از آن‌جایی که خود فاکس نیوزتنها نوشته‌های جانب‌دارانه از کسانی که بیش‌ترشان مسیحی هستند را منتشر می‌کند، تصورش این است که اگر یک مسلمان هم درباره عیسی بنویسد جانب‌دارانه چنین خواهد کرد. غیر از این در دنیای سروته شده آن‌ها نمی‌گنجد. اما کتاب من هیچ ربطی به دریافت‌های یک مسلمان از عیسی ندارد.

• آیا افراد غیرآکادمیک هیچ درکی از این که رشته‌هایی مانند مطالعه ادیان با جنبه‌های تاریخی شخصیت‌های دینی چطور برخورد می‌کنند، دارند؟ آیا مردم می‌دانند که نقد آکادمیک در سنت سکولار مستلزم کنارگذاشتن پیش‌انگاره‌های محض دینی در مورد آن‌هاست؟

یک رگه قوی‌ ازضدیت با روشنفکری در رسانه‌های امریکایی وجود دارد اما همه تقصیر برگردن رسانه‌ها نیست. محققان هم در معرفی نظرات خود به خوانندگان عادی بد عمل کرده‌اند و کسانی مثل خود من که تلاشی برای این کار کرده‌اند درحلقه‌های آکادمیک مورد حمله قرار می‌گیرند. ما باید از این برج عاج خودساخته فرود بیاییم و کارهای خود را به شکل بهتری به مردم بشناسانیم. این موضوع به‌ویژه در مورد دین پژوهان بیش‌تر صدق می‌کند. ما باید کار بیش‌تری در این مورد انجام دهیم که مردم فرق بین دین و ایمان را بفهمند. فکر می‌کنم دانشگاهیان می‌توانند سهم زیادی در پیشبرد مباحث مربوط به نقش دین در زندگی اجتماعی بازی‌ کنند. اگر که رسانه‌ها ما را درک نمی‌کنند از ما می‌ترسند. اگر به ما بی‌اعتماد هستند، ما به همان اندازه مقصریم که رسانه‌ها هستند.

• آیا فکر می‌کنید تبار ایرانی‌تان هم نقشی در این رفتار حیرت‌‌آور از سوی فاکس‌ نیوز داست؟ آیا یک محقق اندونزیایی یا چینی که از قضا مسلمان بود هم همین طور به چالش کشیده می‌شد؟ 

خنده دار است. من همیشه می‌گویم وقتی که در دهه ۸۰ میلادی از ایران به امریکا آمدم، زمان بسیار بدی برای ایرانی و مسلمان بودن در امریکا بود. 30سال بعد وضعیت خیلی تغییرنکرده است. فاکس نیوز بر اساس یک مدل تجاری ساده ساخته شده «بینندگان‌تان را طوری بترسانید که آن‌ها انتخاب دیگری به غیر از این نداشته باشند که سراغ کانال شما بیایند و کوکاکولا و ویاگرایی که شما در تبلیغات تلویزیونی‌تان سعی می‌کنید به آن‌ها بفروشید را بخرند.» آن‌ها احساسات ضد اسلامی را بیش از یک دهه است که به بالاترین سطح رسانده‌اند. هدف‌ گذاری تازه‌شان «ایران‌هراسی» و استهزای ایرانیان است. به این ترتیب آوردن یک ایرانی مسلمان گندم پوست به تلویزیون برای این که در مورد عیسی حرف بزند به بهترین وجهی آن‌ها را به هدف می‌رساند. حدس می‌زنم پیش خودشان فکر کردند مصاحبه را بدل به حمله به من می‌کنند و به همین خاطربود که در مورد موضوع مصاحبه آمادگی‌ نداشتند. کاملا معلوم بود که کتاب را نخوانده‌اند. حتی به نظر می‌رسد زحمت خواندن معرفی نویسنده در لبه برگردان روکش کتاب را هم به خود نداده بودند.

• این مصاحبه سراسر رسانه‌های اجتماعی را درنوردید و به نظر می‌رسد افراد فراوانی از این ناراحت شدند که محققی در حد و اندازه‌ شما در یک شبکه تلویزیونی سراسری، به دلایل دینی و این که به نظر آن‌ها مسلمانی خود را پنهان نگه داشته، مورد آزار قرار گرفته. آیا شما ترجیح می‌دهید با بی‌اعتنایی از کنار این کار فاکس نیوز بگذرید و یا این که این کارشان نشان‌دهنده تعصباتی ریشه دوانده است و می‌توان نمودهای آن را در رسانه‌ها، فرهنگ عمومی و محیط‌های آکادمیک دید؟

به بیانی، مساله دیگر مساله من نیست و موضوع این مساله هم فاکس نیوز نیست. به شکل جالبی فراگیر شده و منجر به بحث‌هایی بس لازم در بین مردم درباره انصاف رسانه‌ای، دین و اجتماع و تحقیق علمی و ایمان شده. به عنوان یک نویسنده و یک متفکر از این که می‌بینم از سر حادثه مسبب آغاز این بحث شده‌ام، هیجان زده‌ام. ولی در این مقطع فقط یک ناظرعلاقه‌مندم. 

• آیا می‌توانید برای ما در مورد شیفتگی وسواس‌گونه به مسیح به عنوان یک شخصیت دینی توضیح دهید؟

ما با یک یهودی روستایی فقیر و بی‌سواد سروکار داریم که باوجود تمام موانع پیش رویش توانست جنبشی را به راه‌ بیاندازد و چنان پایه‌های نظام مستقر زمانش را به لرزه در‌آورد که او را به خاطر آن دستگیر، شکنجه و اعدام کردند. چنین آدمی شخصیت جالبی است. چنین آدمی قطعا کسی است که می‌خواهم او را بیش‌تر بشناسم. امیدوارم دیگران هم چنین حسی را داشته باشند.

• این سوال را هم باید از شما بپرسم که چرا عیسای رود جلد کتابتان بیش‌تر یک سفیدپوست موبور به نظر می‌رسد، در حالی که آن عیسای تاریخی بیش‌تر شبیه خواننده مصری «امر دیاب» یا خودتان بود؟

جالب است که فکر می‌کنید نویسنده‌ها خودشان جلد کتاب‌های‌شان را انتخاب می‌کنند، ولی باید بگویم که اصرار کردم حداکثر سعی خودشان را بکنند تا حد ممکن پوست عیسی تیره باشد. 

ویدیوی مصاحبه رضا اصلان با فاکس نیوز