به فاصله یک روز، خبر تایید حکم دو طنزنویس ایرانی در رسانه‌ها منتشر شد. یکی به یک سال حبس و دیگری به ۱۱ سال حبس قطعی محکوم‌شده است؛ «کیومرث مرزبان»، طنزنویس ۲۷ ساله از شهریور ۱۳۹۷ در زندان اوین است و دیگری «پوریا عالمی»، ۳۷ ساله، طنزنویس روزنامه شرق با تایید حکم یک سال زندانش و فشارهای وارده به روزنامه، ترجیح داد که از کارش استعفا دهد و خانه‌نشین شود تا زمانی که برای اجرای حکم به زندان فراخوانده شود.
بازداشت پوریا عالمی از سوی «وزارت اطلاعات ایران» و بازداشت کیومرث مرزبان از سوی «حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» صورت گرفته است. دو نهادی که طی سال‌ها بسیاری از روزنامه‌نگاران، نویسندگان و هنرمندان و دیگر فعالان کشور را بازداشت کرده، تحت‌فشار و اعترافات اجباری قرار داده و پس‌ازآن، با حکم‌های سنگین مواجه کرده‌اند.
پیش‌ازاین، طنزنویسان و کاریکاتوریست‌های دیگری نیز از سوی مقامات امنیتی بازداشت شده‌اند؛ ازجمله «ابراهیم نبوی، مانا نیستانی، نیک‌آهنگ کوثر و هادی حیدری». همگی آنها به‌جز هادی حیدری، مدتی پس از بازداشت از کشور خارج شدند.
نبود حق آزادی بیان و عقیده یکی از شاخص‌های مهم از دست رفته حقوق بشر در ایران است. در طی ۴۰ سال گذشته نظام جمهوری اسلامی با ابراز هر عقیده‌ای حتی به شکل طنز نیز مخالفت کرده و به سرکوب خلاقان در میانه راه حرفه‌ای‌شان مشغول است.
دو حکم اخیر
کیومرث مرزبان، طنزنویسی که برای دیدن مادربزرگش به ایران سفر کرد و مدتی پس از بازگشتش در شهریور ۱۳۹۷ بازداشت و روانه زندان اوین شد. او این روزها در اندرزگاه هفت سالن ۱۲ زندان اوین به سر می‌برد. جایی که بسیاری از متهمان با اتهام همکاری با دولت متخاصم (آمریکا، اسراییل و انگلیس) با حکم‌های سنگین به سر می‌برند. بندی که بیشتر زندانیان دوتابعیتی را نیز با همین اتهام در خود جای داده است.
کیومرث، از سوی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی «ابوالقاسم صلواتی» به اتهامات «ارتباط با دولت متخاصم آمریکا» به ۱۱ سال زندان، به اتهام «اهانت به مقدسات» به هفت سال و شش ماه زندان، به اتهام «توهین به رهبری» به سه سال زندان، به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال و شش ماه زندان و به اتهام «توهین به مسوولان» به ۹ ماه زندان و علاوه بر این‌ها، به «دو سال ممنوعیت خروج از کشور، دو سال محرومیت از استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی و دو سال فعالیت رسانه‌ای» محکوم شد.
این جوان ۲۷ ساله، در جمع به ۲۳ سال و نه ماه حبس محکوم شد. دو ماه بعد، این حکم عینا بدون برگزاری دادگاه تجدیدنظر از سوی شعبه ۳۶ تایید شد. طبق این حکم، مرزبان بیشترین مجازات خود را که ۱۱ سال زندان مربوط به اتهام همکاری با دولت متخاصم آمریکا است، باید بگذراند.
به گفته «محمدحسین آقاسی» وکیل او، تمام این اتهامات از طریق نوشته‌هایش به او وارد شده است. وکیل او بارها در گفت‌وگوهای خود اعلام کرد مستندات و مصادیق اتهامات موکلش را درباره اتهامات همکاری با دولت متخاصم و توهین به مقدسات و دیگر اتهامات قبول ندارد: «مبنای اتهامات موکلم منطبق با واقعیت نیست. او مستحق دریافت چنین حکمی نبوده است.»
از سوی دیگر، یک منبع آگاه پیش‌ازاین گفته بود کیومرث مرزبان در حالی به همکاری با دولت متخاصم آمریکا متهم شده که تابه‌حال سفری به این کشور نداشته و پولی نیز از این کشور دریافت نکرده است.
آقاسی، طبق گفته‌هایش به سایت «خبرنگاری جرم نیست»، از مقامات قضایی درخواست کرده تا دادگاه تجدیدنظر با حضور او و موکلش برگزار شود تا شانس آخرین دفاعیات را داشته باشند. بااین‌حال این اتفاق نیفتاده و طبق گفته آقاسی، دو هفته پیش به او اطلاع داده‌شده که حکم موکلش صادر شده است. این وکیل دادگستری روز شنبه ۲۰ مهرماه تاییدیه حکم موکلش را دریافت و روز ۲۱ مهر آن را رسانه‌ای کرد.
از سوی دیگر پوریا عالمی، طنزنویس روزنامه شرق روز شنبه ۲۰ مهرماه در یادداشتی در «ستون آخر» این روزنامه اعلام کرد که حکم یک سال حبس‌اش به اتهام «تبلیغ علیه نظام» تایید شده است. او در این یادداشت نوشته بود: «روزهاست منتظرم کسی بگوید این خبر/ این حرف احمقانه است، دروغ است، اشتباه است. پوریا به زندان نخواهد رفت. این حکم اشتباه گفته شده، نوشته شده، اما گویا تنها که اشتباهی‌ست، تنها کسانی که اشتباهی هستند، ماییم.»
«کاوه رضوانی‌راد»، وکیل او در گفت‌وگویی با خبرگزاری دانشجویی «ایسنا» همان روز گفته بود این حکم به دنبال بازداشت او در سال ۹۱ صادر شده است. این طنزنویس برای اتهام تبلیغ علیه نظام در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به پنج سال حبس تعلیقی و دو سال ممنوع الخروجی محکوم شده که این حکم در دادگاه تجدیدنظر به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوع الخروجی تبدیل شده است.
البته این وکیل گفت آنها درخواست اعاده دادرسی به این حکم را داده و امیدوار به نقض حکم هستند. از سوی دیگر مهدی رحمانیان مدیر مسوول روزنامه شرق نیز در توییتر خود نوشته که پوریا عالمی از روزنامه شرق خداحافظی کرده اما هنوز حکم به دایره اجرای احکام نرفته و او بیرون از زندان است. رحمانیان در این نوشته توییتری خبر داده که امیدوار هستند مساله این روزنامه‌نگار بدون اجرای حکم حل شود.
در بهمن و اسفند ۹۱ حدود ۱۶ نفر از روزنامه‌نگاران از سوی وزارت اطلاعات بازداشت شدند. از جمله «محمدجواد روح، پژمان موسوی، امیلی امرایی، اکبر منتجبی، ساسان آقایی، جواد دلیری، نسرین تخیری، نرگس جودکی، کیوان مهرگان، حسین یاغچی، صبا آذرپیک، علی دهقان، سلیمان محمدی و میلاد فدایی‌اصل». اکنون نزدیک هشت سال بعد از این بازداشت حکم یکی از آنها صادر شده است.
بازداشت طنزنویسان و کاریکاتوریست‌ها در سال‌های گذشته
در اواخر دهه ۷۰، «ابراهیم نبوی»، نویسنده و طنزنویس منتقد دولت دو مرتبه برای نوشته‌هایش بازداشت شد. او یادداشت‌نویس بسیاری از روزنامه‌های پرفروش دوره اصلاحات در ایران بود که اولین بار در سال ۱۳۷۷ از طریق نوشته‌هایش به اقدام علیه امنیت کشور بازداشت و بار دیگر در سال ۱۳۷۹ به اتهام «اهانت به مسوولان حکومتی و توهین به نظام جمهوری اسلامی» بازداشت شد. او نهایتا فروردین ۱۳۸۲ از کشور خارج شد.
«مانا نیستانی» کاریکاتوریست مطرح ایرانی اولین بار به دلیل انتشار کاریکاتوری در هفته‌نامه «ایران جمعه» و اعتراض ترک‌ها برای مدت کوتاهی بازداشت شد. او مدتی پس از جریانات اعتراضات به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ و کشیدن کاریکاتورهای از سران حکومت از کشور خارج شد و هم اکنون ساکن فرانسه است.
«نیک آهنگ کوثر»، کاریکاتوریست دیگر ایرانی در بهمن ۱۳۷۸ به دلیل کاریکاتوری موسوم به «استاد تمساح» که برخی آن را توهین به آیت‌الله مصباح یزدی دانستند، بازداشت شد. پس از انتشار این کاریکاتور طلاب جناح راست برای چند روز در قم تجمع کردند. او پس از آزادی از کشور خارج شد اما به شکل غیابی به چهار ماه زندان محکوم گشت.
اما بازداشت «هادی حیدری»، کاریکاتوریستی که هنوز در ایران و در روزنامه‌ها مشغول به کار است مربوط به انتشار کاریکاتوری در سال ۹۱ در روزنامه شرق می‌شود. از او کاریکاتوری به نام «چشم‌بندان» در این روزنامه منتشر شد که باعث توقیف شرق برای مدتی و محکومیت او به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال حبس شد. هادی حیدری در سال ۹۴ برای اجرای حکمش در روزنامه شهروند بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. او پس از اتمام حکمش تاکنون در ایران به سر می‌برد.
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید: www.journalismisnotacrime.com
مطالب مرتبط:
پوریا عالمی، طنزنویس روزنامه‌ها برای حکم یک سال به زندان می‌رود
وکیل کیومرث مرزبان پس از تایید حکم: موکلم مطلقا مستحق چنین محکومیتی نیست
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر