از چند روز پیش و با نزدیک شدن به هفدهم مرداد، «روز خبرنگار» در ایران، شبکه‌های اجتماعی پر شده‌اند از خاطرات مشترک روزنامه‌نگاران، سوتی‌هایشان در دوران کار و نگرانی‌هایشان از ادامه شرایط روزنامه‌نگاری در ایران. اخیرا اما یک موضوع جدید هم به این گفت‌وگوها اضافه شده است؛ هدیه‌های روز خبرنگار.
«اسنپ»، یکی از شرکت‌های تاکسی اینترنتی در ایران به طور مشخص موضوع بخش مهمی از گفت‌وگوهای این روزهای خبرنگاران در فضای مجازی شده است.
سوژه گفت‌وگو، کاریکاتوری است که از خبرنگاران کشیده و همراه با چند کارت تخفیف خدمات اسنپ برای آن‌ها ارسال شده است. انتشار این هدیه‌ها در شبکه‌های اجتماعی، بحث بر سر این موضوع را داغ کرده که آیا دریافت هدیه از سوی خبرنگاران، کار درستی است؟
هدیه اسنپ چیست؟
اسنپ به مناسبت روز خبرنگار، کاریکاتور خبرنگاران را کشیده و بخشی از یادداشت آن‌ها را که قبلا منتشر شده‌اند، بازنشر کرده است. این محتوا به شکل بخشی از یک مجله، صفحه‌آرایی و چاپ شده است. به جز این، در بسته ارسالی به خبرنگاران، کارت‌‌های تخفیف برای استفاده از خدمات اسنپ وجود دارد.
شمار قابل توجهی از خبرنگارانی که تصویر کاریکاتورهایشان را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر کرده‌اند، از تیم اسنپ و «فیروزه مظفری»، کاریکاتوریست ایرانی تشکر کرده‌اند.
فیروزه مظفری که سال‌ها کاریکاتوریست روزنامه‌ها است، کاریکاتور خبرنگاران را برای اسنپ کشیده است.
به چالش کشیدن هدیه‌های اسنپ یا بقیه شرکت‌های رقیبش فقط به روزخبرنگار امسال خلاصه نمی‌شود، در مناسبت‌های دیگر هم این شرکت هدیه‌های دیگری را به خبرنگاران ارسال کرده که باعث واکنش‌هایی در میان کاربران شده بود.
«علی مزینانی»، خبرنگار «روزنامه هفت‌صبح» سال گذشته در توییتی نوشته بود: «وقتی بامزه‌بازی اسنپ گل می‌کنه و وسط این اوضاع آشفته مملکت و رسانه‌ها، برای روز خبرنگار منچ می‌فرسته.»
در واکنشی دیگر، «فرشاد اعظمی»، یکی دیگر از خبرنگاران سال گذشته نوشته بود: «اسنپ به مناسبت روز خبرنگار، شش زن زندانی را آزاد کرده که قطعا کار شاسیته‌ای است ولی ارتباطش با روز خبرنگار و چه بسا اون فاجعه سابق پیاده‌کردن مسافر به خاطر بی‌حجابی بیشتر، یک اقدام پوپولیستی است تا انسان‌دوستانه.»
با این حال، بیشتر خبرنگاران مخالف دریافت یا بازنشر محتوای این هدیه‌ها بوده‌اند. «فهمیه طباطبایی»، خبرنگار اجتماعی «روزنامه همشهری» با اشاره به پست‌هایی که خبرنگاران از هدیه اسنپ منتشر کرده‌اند، در توییتر نوشته است: «این که از دیروز اغلب خبرنگاران دارند تبلیغ اسنپ رو می‌کنند، زشت نیست؟ این همون اسنپی نبود که پارسال پویه نوریان را وسط جنجال تذکر حجاب و راننده نظامی تنها گذاشت، مدت زیادی علیه بی‌اخلاقیش نوشتین و تحریمش کردین؟ چی شد یهو، مشکل با یه کاریکاتور و کد تخفیف حل شد؟»
«ساسان آقایی»، روزنامه‌نگار با اشاره به همین توییت طباطبایی نوشته است: «هشدار به جایی بود. واقعیت این که منم می‌خواستم اشاره‌ای بکنم اما دیدم خبرنگاری که با یه کد تخفیف و کاریکاتور میشه بلندگوی تبلیغاتی مفت، در عمل اندازه یه توییت هم ارزش نداره.»
اشاره آن‌ها به درگیری یک مسافر و راننده اسنپ است که سال گذشته اتفاق افتاد. در خرداد سال ۱۳۹۸، «پویه نوریان»، مسافر اسنپ به خاطر بی‌حجابی، با برخورد تند «سعید عابد»، راننده این شرکت مواجه شد. نوریان ماجرا را در صفحه شخصی خود در توییتر شرح داد که این مساله واکنش بسیاری از کاربران علیه راننده اسنپ را برانگیخت.
این ماجرا به عذرخواهی اسنپ از مشتریان خود ختم اما بعد پویه نوریان مجبور به حضور در جلوی دوربین صداوسیما و عذرخواهی از حرکت و حجابش شد.
در همان روزها، برخی سایت‌های خبری طیف اصول‌گرا با پوشش خبری این اتفاق، نوریان را «دختر هنجارشکن» خطاب کرده و عذرخواهی بخش پشتیبانی اسنپ بابت رفتار راننده را زیر سوال بردند. هم‌زمان، برخی رسانه‌ها خبرهایی منتشر کردند حاکی از آن که سعید عابد کارمند یکی از نهادهای نظامی یا امنیتی ایران بوده است.
در نهایت، این فشارها باعث شدند پویه نوریان همراه با خانواده‌اش با سعید عابد ملاقات و در دفتراسنپ از او عذرخواهی کنند.
پویه و مادرش در این عکس ناراحت به نظر می‌رسیدند اما او در گفت‌وگو با سایت «خبرآنلاین» گفته بود: «من و مادرم اصلا ناراحت نبودیم بلکه فضای جلسه بسیار مثبت و خوب بود. انتهای جلسه با میل خودمان عکس گرفتیم. برای عکس گرفتن واقعا اجبار یا عدم تمایلی وجود نداشت.»
«نعیمه دوستدار»، خبرنگار در آن زمان با انتشار این گفت‌وگو در توییترش نوشته بود: «سال ۸۸ موقع آزادی، بازجو گفت دیدی ما چه خوب بودیم؛ اصلا نه کتکی در کار بود، نه خشونتی. غذا هم که خوب بود. من که تند تند برگه‌ها رو امضا می‌کردم، گفتم آره همه چی خوب بود. ممنون.»
آیا همه خبرنگاران هدیه‌های روز خبرنگار را می‌پذیرند؟
گروهی از خبرنگاران با دریافت هدیه روز خبرنگار موافق نیستند. «امیلی امرایی»، روزنامه‌نگار توییت کرده است: «آیا در تهران کسی رو سراغ دارید که به دلیل جسمی یا روحی لازم داشته باشه از تاکسی اینترنتی (اسنپ) و خدمات پزشکی آنلاین استفاده کنه و احتمالا هم یه کمک کوچکی مثل تخفیف در هر سفر کمکی براش باشه؟»
او تاکید کرده است: «اسنپ به مناسبت روز خبرنگار هدیه‌ای فرستاده. با تشکر از روابط عمومی، من نباید ازش استفاده کنم.»
این خبرنگار در پاسخ به یکی از کاربران هم توضیح داده چون هدیه قابل برگشت نبوده، ترجیح داده آن را به کسی ببخشد که ممکن است گره از کارش باز شود.
اما گروهی از خبرنگاران از این اقدام تمجید کرده‌اند. «زهرا چوپانکاره» در توییتر نوشته است: «زنده‌باد امیلی. من دو روزه تو فکرم این کدی که استفاده نمی‌کنم رو چه کنم.»
زهرا چوپانکاره، روزنامه‌نگار در توییتی نوشته است: «این طرح تبریک روز خبرنگار اسنپه، کار فیروزه مظفری عزیز... تیتر مال گزارش اعتراض شلیک به هواپیماست. بعد این وسط من یاد اون عکس دسته‌جمعی کذایی با راننده هم افتادم.»
از سوی دیگر، «علی صدرالدینی»، خبرنگار حوزه فناوری با اشاره به خلاقیت اسنپ در تهیه هدیه‌اش در اینستاگرام نوشته است: «قطعا این خلاقیت‌ها صرفا برای این روزها و مناسبت‌ها نیست. در کار و خدمت‌رسانی هم شاهد این خلاقیت‌ها از گروه اسنپ هستیم.»
شماری از خبرنگارها دریافت این هدیه را با عنوان‌هایی مثل تشکر از تیم اسنپ یا تمجید از طرح فیروزه مظفری ستوده‌اند. به عنوان مثال، «زهرا کشوری» این هدیه را لذت‌بخش‌ترین و پر شان‌ترین هدیه روز خبرنگار دانسته است.
«امیر آقایی»، گوینده رادیو نیز در توییترش نوشته است: «به نظر من عملکرد تیم اسنپ و فیروزه مظفری در شناسایی و سامان‌دهی خبرنگاران درست و در مون، از عملکرد چند ساله وزارت فرهنگ و ارشاد بهتر بود!»
«مهسا شمس‌کلانی»، خبرنگار «خبرگزاری مهر» در اینستاگرام نوشته است: «این‌که یه مجموعه برای تبریک روز خبرنگار وقت بگذارد و فکر به خرج دهد و این‌گونه غافلگیرت کند، یعنی آن‌ها خوب معنی رسانه و احترام گذاشتن به رسانه‌ای‌ها را فهمیده‌اند.»
برخی نیز به شوخی با طرح‌هایشان پرداخته و از مخاطبان‌شان درباره این‌که چهره واقعی آن‌ها به کاریکاتور شبیه شده است یا نه، نظر خواسته‌اند.
یکی از دریافت‌کنندگان هدیه به «خبرنگاری جرم نیست» گفت: «کاریکاتورهای ما از خودمان زشت‌تر است! شاید این باعث شود مسوولان به خودشان بیایند و با کار ما راحت‌تر کنار بیایند؛ این‌که همیشه همه‌چیز زیبا و جذاب نیست. کار ما به تصویر کشیدن زشتی‌ها است.»
یکی از خبرنگارانی که این هدیه را دریافت کرده اما خواسته است نامش محفوظ بماند، به «خبرنگاری جرم نیست» می‌گوید: «دریافت هدیه روز خبرنگار مساله عجیبی نیست. به جز اسنپ، خیلی‌های دیگر هم هدیه می‌فرستند که بعضی‌هایشان جنبه مالی پررنگ‌تری دارند.»
او می‌گوید کسانی که در روابط‌عمومی اسنپ فعال هستند، پیش‌تر خبرنگار بوده‌اند. به همین دلیل، هدیه‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی پررنگ‌تر دیده می‌شود که بیشتر به خاطر تشکر از دوستان رسانه‌ای سابق است.
آیا هدیه دادن به خبرنگاران، یک رسم معمول است؟
هدیه دادن در روز خبرنگار منحصر به اسنپ یا شرکت‌های استارتاپی نیست. شرکت‌های رقیب اسنپ یا حتی سازمان‌های دولتی با عناوین و هدایای مختلفی روز خبرنگار را تبریک می‌گویند.
یکی از خبرنگاران باسابقه در ایران در این باره می‌گوید: «سال‌ها است که یکی از سازمان‌های دولتی به خبرنگاران حوزه هدیه می‌دهد. سال گذشته هم وزارت ارتباطات به خبرنگاران، اینترنت کادو داد. این هدیه دادن‌ها مساله جدیدی نیست اما به نظرم اصلا نمی‌تواند و نباید روی کیفیت کار ما تاثیر بگذارد.»
او می‌گوید: «سال‌ها است در حوزه تخصصی خودم کار می‌کنم. خیلی‌وقتها هم هدیه‌های روز خبرنگار را پذیرفته‌ام اما در نهایت، همان سازمان فرستنده هدیه را به چالش کشیده‌ام. همه‌چیز به وجدان خبرنگار برمی‌گردد. هدیه آن‌ها مگر چه قدر ارزش دارد که بخواهیم چشم‌مان را روی واقعیت ببندیم؟ ما باید جای حق بنشینیم.»
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر