روایت‌هایی از تشدید محرومیت‌ تحصیلی برای دانشجویان، از یزد تا تهران

بعد از سرکوب گسترده دانشجویان دانشگاه شریف در روزهای آغازین جنبش «زن، زندگی، آزادی» و تداوم مقاومت دانشجویان سراسر کشور در همراهی با این جنبش، فشارها بر جامعه دانشجویان ایران افزایش یافت و حالا در آستانه سالگرد قتل حکومتی «مهسا[ژینا]امینی»، روش‌های سرکوب نرم در دانشگاه‌های ایران تشدید شده است.

کانال تلگرامی «دانشجویان متحد» گزارشی از تشدید سرکوب دانشجویان علامه طباطبایی، با استفاده از اجرای احکام تعلیق شده منع از تحصیل منتشر کرده و نوشته است که احکام شمار زیادی از دانشجویان، توسط کمیته انضباطی به اجرا درآمده و قرار است از نیمسال تحصیلی آینده به آن عمل شود.

۲۳تیر۱۴۰۲، شش تن از دانشجویان تعلیقی به نام‌های «زینب کیامنفرد»، «زهرا یاس معینی»، «ساغر رحیمی شاد»، «علی اسمعیل فراهانی»، «فاطمه حمیدی بهشتی» و «علیرضا کاظمی مقدم»، احکام تازه خود را دریافت کردند.

به این دانشجویان چنین ابلاغ شده است که ممنوعیت از تحصیل در ترک دوم (نیمسال تحصیلی‌ای که از مهر۱۴۰۲ آغاز می‌شود) اجرایی شده است.

این منبع دانشجویی تاکید کرده است که اجرایی شدن حکم درحالی به این دانشجویان ابلاغ شده، که پیش‌از‌این «هیچ گونه اطلاعی به این دانشجویان درخصوص علت اجرایی شدن حکم محرومیت تحصیلی در ترم پیش‌رو داده نشده است».

در بخشی از این گزارش آمده است که «کمیته انضباطی، بدون احضار، جلسه تفهیم اتهام و بدون اثبات تکرار تخلف»، اقدام به محکومیت این دانشجویان کرده است‌.

در جهت تشدید فشارها بر این دانشجویان، به‌علت تعطیلات تابستانه،دانشگاه علامه از ابتدای مرداد و مهلت ده روزه‌ای که برای اعتراض به این حکم در نظر گرفته شده است، احکام تازه در زمانی ابلاغ شده که عملا دست دانشجویان برای هرگونه اعتراض و اقدام قانونی در این خصوص بسته است.

در گزارش منتشر شده از تشدید سرکوب دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی به آنچه در آذر۱۴۰۱ ‌و گرامیداشت روز دانشجو بر دانشجویان گذشت، به‌عوان «نقطه عطفی در تشدید پروژه حذف و سرکوب دانشجویان» یاد شده است.

پس از اعتراضات روز دانشجو در این دانشگاه، بیش از ۲۰۰ تن از دانشجویان دانشگاه علامه با حکم «ممنوع‌الورودی» مواجه شده و ۲۳ مورد حکم محرومیت از تحصیل برای دانشجویان صادر شده است.

«پرونده‌سازی در دادسرای امنیت اوین، محرومیت از تحصیل و منع استفاده از امکانات رفاهی نظیر اسکان در خوابگاه»، شیوه‌های دیگر به‌کار برده شده توسط مقامات دانشگاه علامه برای سرکوب اعتراضات دانشجویی بوده است.

این گزارش همچنین به صدور نخستین موج احکام تنبیهی صادر شده از سوی کمیته انضباطی علیه دانشجویان که در دی‌۱۴۰۱ صورت گرفت، اشاره کرده است.

در بخشی از این گزارش آمده است «جلسات کمیته انضباطی به‌صورت غیابی و با انحرافات فراوان از روند قانونی مصرح در شیوه‌نامه انضباطی ۱۴۰۱ برگزار شده» که در نتیجه آن، «۱۱ دانشجو در دی‌ و ۸ دانشجو در بهمن‌، طی حکم بدوی از سوی کمیته انضباطی به دو ترم محرومیت موقت از تحصیل و منع استفاده از امکانات رفاهی محکوم شدند.»

یکی دیگر از برخوردهای سرکوبگرانه با دانشجویان، بعد از اعتراضات گسترده این جامعه به مسموم‌سازی سریالی در مدارس عمدتا دخترانه ایران آغاز شد.

در دانشگاه علامه ۲۰ تن از دانشجویان به‌دلیل شرکت در این اعتراضات ممنوع‌الورود شدند و برای تعدادی از آنان با گزارش حراست دانشگاه، پرونده قضایی تشکیل و کیفرخواست صادر شد. همچنین گفته شده که عده‌ای دیگر از دانشجویان به کمیته انضباطی احضار شدند.

دانشجویان متحد اعلام کرده که در دور جدید احضار به کمیته‌های انضباطی در دانشگاه علامه، برخوردها از تذکر کتبی تا منع موقت از تحصیل به مدت دو ترم، متفاوت بوده است.

#زهرا_یاس‌معینی دانشجوی علوم سیاسی و #فاطمه_حمیدی‌بهشتی دانشجوی روزنامه‌نگاری، که در کمیته انضباطی به دو ترم منع موقت از تحصیل محکوم شده بودند که یک ترم آن بصورت تعلیقی بود،با حکم‌ مجدد کمیته مورخ ۱۲ تیرماه، حکم تعلیق شده ایشان، اجرایی شد.#حق_همگانی_تحصیل#دانشگاه_علامه_طباطبایی pic.twitter.com/rQbipzu6F0

— Meli Mazhabi (@MazhabiMeli) July 16, 2023

این گزارش همچنین تایید کرده است که مقامات دانشگاه علامه علاوه‌بر احکام تنبیهی، از برخی دانشجویان تعهدهای کتبی اخذ کرده‌اند که «نه‌تنها در تعارض با حقوق ذکر شده در قانون اساسی است، بلکه متن آن تفاوتی با اقرار به جرم نداشت و قدرت دانشگاه را برای برخوردهای بعدی با دانشجویان دو چندان می‌کرد.‌»

به گفته دانشجویان، مسوولان کمیته انضباطی در برخی موارد، تحویل حکم را مشروط به اخذ تعهد کرده بودند و اگر دانشجو احضار شده دراین زمینه مقاومت کرده بود، او را به  «تشدید رای و عدم تحویل حکم» تهدید کرده‌اند.

براساس گزارش دانشجویان متحد، تمامی احکام بدوی صادر شده بعد از جلسات تجدیدنظر، به یک ترم محرومیت از تحصیل اجرایی و یک ترم محرومیت از تحصیل تعلیقی کاهش پیدا کردند. همچنین در احکام تجدیدنظر ذکر شد که در صورت تکرار تخلف، ترم دوم ممنوعیت از تحصیل که به‌صورت محرومیت تعلیقی است، اجرایی خواهد شد.

با این‌همه، برآیند اقدامات صورت گرفته در دانشگاه علامه نشان می‌دهد که نه‌تنها معاونت دانشجویی در این دانشگاه در قبال دانشجویان عملکردی غیرقانونی داشته، بله به باور دانشجویان، در راستای «سیاست‌ حذف و طرد دانشجویان معترض» از سرکوب و اعمال فشار مضاعف، از طریق محروم کردن دانشجویان از  «راه‌های آموزشی و رفاهی» استفاده کرده است. «سلب حق داشتن خوابگاه»، از دانشجویان یکی از این شبوه‌هاست که ممکن است حتی تداوم تحصیل دانشجویان را با چالش مواجه کند.

از دیگر روش‌های سرکوب نرم در دانشگاه‌های مختلف یکی هم محرومیت از «امور آموزشی» بود.

براساس اطلاعات منتشر شده از دانشجویان، مقامات دانشگاه‌ها در این شیوه سرکوب، بدون صادر کردن احکام انضباطی سنگین و هزینه‌زا، دانشجو را در «سکوت و به بهانه‌های آموزشی» تحت فشار قرار می‌دهند و با سواستفاده از قوانین آموزشی مانند سنوات مجاز، در مواردی دانشجو را پای اخراج از دانشگاه پیش‌ می‌برند.

بر‌اساس گزارشی که یکی از دانشجویان دانشگاه یزد در اختیار منابع دانشجویی قرار داده، یکی از این شیوه‌ها، «رد درخواست حذف پزشکی» است.

در دانشگاه یزد، مسوولین با رد درخواست حذف پزشکی «زهرا رحیمی»، او را در وضعیتی قرار داده‌اند که حالا در آستانه اخراج قرار دارد.

براساس آنچه شوراهای صنفی دانشجویان کشور منتشر کرده، زهرا رحیمی دو ماه پس از ممنوع‌الورودی غیرقانونی، سرانجام توانست تا زمان رسیدگی به پرونده انضباطی در شورای مرکزی، در امتحانات پایان‌ترم شرکت کند، در آخرین امتحان، حال او بد و ناچار به ترک جلسه آزمون شد. ترک جلسه و مراجعه این دانشجو به درمانگاه دانشگاه در دقایق ابتدایی آزمون رخ داده و هنوز برگه صورتجلسه را نیز امضا نکرده بود، اما آموزش دانشگاه با همکاری استاد درس مذکور، حذف پزشکی او را نپذیرفته است.

یک فرد مطلع در‌این‌باره به شوراهای صنفی دانشجویان کشور گفته است که استاد زهرا رحیمی که هم‌زمان معاون آموزشی دانشگاه است، با «وارد کردن نمره درس در سامانه، علی‌رغم اینکه این دانشجو رسما در جلسه امتحانی حضور نداشته، مانع از بررسی حذف پزشکی او شده است.»

این دانشجو پیش‌از‌این نیز دوماه از ورود به دانشگاه و خوابگاه منع شده بود و به‌نظر می‌رسد تشدید فشارها بر او، با هدف محرومیت کامل او از تحصیل صورت می‌گیرد.

دانشجویان دانشگاه تهران نیز گزارش‌های متعددی از رد درخواست‌های حذف پزشکی منتشر کرده و گفته‌اند رییس درمانگاه دانشگاه تهران با حذف سلیقه‌ای این درخواست‌ها، دانشجویان بسیاری را تحت فشار قرار داده‌است.

در دانشگاه اصفهان نیز خبر ها از تایید حکم دو نیمسال منع موقت از تحصیل با احتساب در سنوات «اسما گنجی‌زاده»، دانشجو فلسفه و «فهیمه سلطانی»، دانشجو حقوق این دانشگاه حکایت دارد.

براساس گزارش شورای صنفی دانشجویان کشور، این دانشجویان در دوران بازداشت و پس از آن، علی‌رغم اینکه حکم انضباطی‌شان شامل محرومیت از امکانات رفاهی نبوده، از اسکان در خوابگاه و بهره‌مندی از تغدیه محروم شده بودند و تاکنون نیز  همچنان این محرومیت ادامه‌ دارد.

فهیمه سلطانی در ۲۲آبان۱۴۰۱ بازداشت  و ۲۳بهمن آزاد شد. اسما گنجی‌زاده نیز  ۲۴آبان بازداشت و ۶دی۱۴۰۱ آزاد شد.

هر دو این دانشجویان پس از بازگشت به دانشگاه، برای اخذ تعهد در ازای تشکیل نشدن پرونده‌ انضباطی احضار شدند، اما به‌دلیل امتناع از امضای تعهدنامه، پرونده انضباطی علیه این دو مفتوح شد.

این دو دانشجو پس از صدور حکم تجدیدنظر که در اواخر ترم تحصیلی گذشته ابلاغ شد، از ورود به دانشگاه و شرکت در امتحانات منع شدند. در‌حالی‌که این دانشجویان هیچ ابلاغیه‌ای مبنی‌بر منع ورود به دانشگاه و اجرای حکم دریافت نکرده و به حکم صادره اعتراض کرده بودند.

هم‌زمان با افزایش فشارها بر دانشجویان، خبرگزاری «فارس» با راه‌اندازی پویشی در سامانه «فارس من»، خواستار «امکانات خاص برای دانشجویان محجبه در دانشگاه‌ها» شده است. این پویش در حالی راه‌اندازی شده که هر روز دامنه اعمال فشارها بر دانشجویان مخالف حجاب اجباری در کشور افزایش پیدا می‌کند.

این خبرگزاری مدعی است که این کارزار به درخواست «کاربران این سایت» راه‌اندازی شده است.

در این پویش به منظور تشویق بیشتر دانشجویان موافق حجاب در دانشگاه‌ها، اعطای امکانات ورزشی یا سفرهای زیارتی و غیره برای آنان درخواست شده است.

«ملیحه شریف‌زاده»، سردبیر سایت فارس من، در دفاع از این کارزار گفته است: «رعایت کردن حجاب بدون زحمت نیست. در حال حاضر وضعیت حجاب در جامعه زیاد خوب نیست و نوجوانان و جوانان ما هم که حجاب را رعایت می‌کنند، با دیدن چنین صحنه‌‌هایی به یک طرح تشویقی نیاز دارند.»

سردبیر فارس من، بر اینکه باید با استفاده از تشویق مانع کنار گذاشتن حجاب توسط «کودکان و نوجوانان» شویم تاکید کرده و خواهان آن شده است که «مراکز تفریحی و آموزشی مانند استخرها یا باشگاه‌های ورزشی، برای افراد محجبه تخفیف‌‌های ویژه‌ در نظر بگیرند.»

به گفته ملیحه شریف‌زاده، «این مراکز آموزشی و تفریحی حتی می‌توانند باتوجه به اینکه خانواده‌های مذهبی به سفرهای زیارتی علاقه‌مندند، سفرهای زیارتی را هم برای این افراد در برنامه‌هایشان بگنجانند. قطعا چنین مواردی باعث تشویق فرزندانمان به حجاب می‌شود.»

هم‌زمان دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف می‌گویند به‌رغم آغاز تعطیلات تابستانه در دانشگاه‌ها شماری از آن‌ها به بهانه رعایت نکردن حجاب اجباری و حمایت از اعتراض‌ها، به کمیته‌های انضباطی احضار و برایشان احکام ممنوعیت از تحصیل صادر شده است

کانال تلگرامی شوراهای صنفی دانشجویان اعلام کرده است در هفته‌های گذشته و باوجود تعطیلی دانشگاه‌ها، دست‌کم ۵۰ دانشجوی دختر به کمیته انضباطی احضار شده‌اند. اتهام این دانشجویان، رعایت نکردن قوانین پوشش اعلام شده و در تماس‌های تلفنی به آنان گفته شده است که این احضار‌ها به‌دلیل شکایت «اولیای دانشگاه» صورت گرفته‌اند.

براساس این گزارش، اغلب دانشجویان احضارشده ساکن خوابگاه‌اند و به شهرهای خود بازگشته‌اند. در نتیجه، این دانشجویان نمی‌توانند در کمیته حاضر شوند.

شوراهای صنفی با انتشار این خبر خطاب به مسوولان دانشگاه نوشت: «این‌ها حتی تا آن حد پیش‌ رفته‌اند که با دیدن دانشگاهِ خالی از دانشجو گمان می‌کنند فرمانروای جزیره خیالی خودند و خود را پدران دانشگاه معرفی می‌کنند. در‌حالی‌که فارغ از هیاهوی بسیار آنان، صاحبان حقیقی دانشگاه‌ها همواره دانشجویان خواهند بود.»

در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۸ تیر، تعدادی از دانشجویان دانشگاه بهشتی به‌اتهام رعایت نکردن قوانین پوشش به کمیته انضباطی احضار شده‌اند. 

دانشجویانی که در این جلسات حضور داشتند اعلام کرده‌اند که پس از تهدید به اخراج، تبعید و متهم شدن به بی‌حجابی، بدون هیچ‌گونه مدرکی از آن‌ها برای رعایت حجاب تعهد کتبی گرفته‌اند، اما اجازه‌ نداده‌اند پای تعهدشان تاریخ بزنند.

آن‌ها همچنین تایید کرده‌اند که گفته شده افرادی که در جلسه حاضر نشوند، با احکام سنگینی از سوی کمیته‌های انضباطی مواجه خواهند شد.

«نیلوفر میرزایی»، دانشجو گرافیک دانشگاه الزهرا نیز در اینستاگرام، از تداوم ممنوع‌الورودی خود به دانشگاه در نیمسال آینده خبر داد. او که پیش‌تر در آبان ۱۴۰۱ بازداشت و به‌صورت غیابی و غیرقانونی به دو نیمسال منع موقت از تحصیل محکوم شده بود، اکنون پس از پایان دوران ممنوعیت تحصیل همچنان اجازه ندارد وارد دانشگاه شود. کمیته مرکزی وزارت علوم، این دانشجو را به دفتر مشاوره و سلامت احضار و در این جلسه به او اعلام شده است که صلاحیت بازگشت به دانشگاه را ندارد.