جایزۀ ادبی آوانگارد و دغدغۀ شعر امروز

نویسنده مهمان: احمد بیرانوند

احمد بیرانوند دبیر جایزه شعر آوانگارد سی‌ویک سال پیش  در خرم‌آباد متولد شد و فارغ التحصیل رشته مهندسی پزشکیست، تا کنون کتاب‌هایی مانند «شرح حاشیه»، «اشراق در بی شمسی»، «گریستن برای بلوط‌های بی کلاه» را منتشر کرده است. احمد علاوه بر ارسال فراخوان دومین جایزه شعر آوانگارد یادداشتی هم برای ما جهت انتشار در ایران‌وایر نوشته است. 

این که شعر معاصر بعد از نیما، در حال تثبیت است یا تجربه، موضوعی است که  مورد نقد و بحث بسیاری از شاعران و منتقدین قرار گرفته اما شاید اکثر قریب به اتفاق به این باور رسیده‌اند که در شرایط زمانی و جغرافیایی امروز، شعر و اصولا خوانش جایگاه دست چندمی یافته است. به عبارتی خواندن و خوانده شدن از اولویت برخوردار نیست. وضعیت ناشران، تیراژ کتاب‌ها، جوایز ناقص الخلقۀ ادبی، گرایش کمرنگ دانشجویان به رشته‌های ادبی و ... نشان می‌دهد که ادبیات جامعیتش را از دست خواهد داد.
 در این بین زبان فارسی قرن‌هاست که در بستر ادبیات هویتش را حفظ کرده و فرهنگ مکتوب ما نسل به نسل دایرۀ واژگانش را حفظ و گاه غنی نموده است تا بتوان هر دوره به واسطۀ خلاقیت شاعران و نویسندگان نسبت به دورۀ قبل، چیزی به این زبان افزود. 
با این اوصاف چگونه می‌توان زبانی را که ادبیات و فرهنگ گفتمانی آن الکن شده است و بستر خلاقیت آن قابل اعتنا نیست، پویا و زایا نگه داشت؟ چگونه می‌توان ضرورت استفاده یا ساختن مصدرهای تازه، ترکیبات نو و... را در زبان، بدون توسل به ادبیات و تنها با اتکا به فرهنگستان، در میان اقشار موجه جلو داد؟ دستگاه هاضمۀ زبان چگونه می‌تواند بدون توجه به ادبیات در پذیرش یا فیلتر دیگر اصطلاحات خارجی موفق عمل کند یا آنها را در فرهنگ نوشتاری معمول یا حذف نماید؟

جهان ما، زبان ما نیست
سایت آوانگاردها  بیش از سه سال است که با درک این ضرورت کار خود را آغاز کرده است. در نشست‌های اولیه قرار شد که سایت میزبان هر حرکت خلاقه و ادعای ادبیای باشد که در آن زبان و شعر فارسی مورد توجه قرار می‌گیرد. در این میان فرصت و بخش‌هایی تحت عنوان: شعر آزاد، کارگاه شعر آزاد، شعر حجم، فوتوشعر، شعر افغانستان، شعر زنان پیشرو، غزل پست مدرن، ادبیات داستانی، ادبیات سیستان، ترجمه ( انگلیسی، عربی، فرانسه، ترکی، پرتغالی، کردی، عبری) و ... فراهم آمد تا بتوان در زمینه‌های مختلف به  بسترهای خلاقه پرداخت. در تمامی این بخشها اصل بر دوری از پیشداوری بود تا شاید بتوان گفتمان‌های موجود را پراکنده نساخت و به این بهانه مخاطبان هر بخش با ورود به سایت از فعالیت دیگر بخش‌ها نیز مطلع گردند و بدانند که همکاران و فعالان دیگر قالب‌ها چگونه عمل می کنند.

دور اول جایزۀ آوانگاردها و تفاوت‌ها
دور اول جایزه ادبی آوانگاردها در حالی شروع به کار کرد که برای اولین بار در ادبیات معاصر داوری آثار تنها به عهدۀ شاعران و نویسندگان نبود و از  صاحب سبکان و هنرمندان دیگر هنرها کمک گرفته شد. به عبارتی شروع اولین دوره تحت لوای شعار« آشتی شعر و هنرها» صورت گرفت تا به این بهانه بزرگان دیگر هنرها با فعالیت و تلاش شاعران بیشتر آشنا شوند و دریابند که شعر فارسی کنونی در چه وضعیتی سیر و زیست می کند. این حرکت وامدار و الهام گرفته شده از بیانیه شعر حجم بود که علاوه بر شاعران، هنرمندان هم در امضای بیانیۀ سهم داشتند.
داوران نهایی دور قبل: یدالله رویایی (شاعر)، عباس معروفی (داستاننویس)، حسین علیزاده (آهنگساز)، حسین پرنیا (آهنگساز)، قباد شیوا (گرافیست)، اسماعیل عباسی (عکاس)، احمد میراحسان (شاعر، فیلمساز)، محمد تهامینژاد (مستندساز)، خسرو حکیم رابط (نمایشنامهنویس)، منصور خورشیدی (شاعر)، بهزاد خواجات (شاعر)، پیروز کلانتری (مستندساز)، محمد آزرم (شاعر)، مهرداد فلاح (شاعر)، علیاکبر ولدبیگی (فیلمساز)، محمد خداشناس (نقاش).

 جایزه این دوره  ۱۳۹۵-۱۳۹۴:
پس از برگزاری دور اول به صورت مستقل، فراخوان دور دوم این بار براساس اولویت‌های شعر امروز منتشر می‌شود. این بار دغدغه‌ جایزه ادبی با گوشزد دو نکته در فراخوان خلاصه می‌شود:
اول آنکه جایگاه شعر و بالاخص زبان شعر، میان آوارگی‌های مردم جهان و کشتارها و خونریزی‌ها کجاست؟ نه این که شعر رسالتی دارد؛ به هیچ‌وج،  بلکه زندگی شعر میان این جنگ‌ها چگونه خواهد بود؟ هر روز در همسایگی ما اتفاقاتی در جان و تن  انسانها می‌افتد آیا به موازات این اتفاقات،  در زبان اتفاقی نخواهد افتاد؟ آیا زبان کشتار زبان استعار یکی نیست و تنه به شعر نمی‌زند؟ جهان ما، زبان ما نیست؟
 دومین موضوع مورد توجه فراخوان این دوره، مسئلۀ جایگاه شعر کوتاه در شعر معاصر است؛ تعریف‌ها دقیق نیست. به عبارتی اصلا تعریفی وجود ندارد. هرچه هست از قالب‌های کوتاه کلاسیک با معیارهای کمی به-جا مانده است. شباهت‌ها به ساختارهای خارجی و انطیاق آن با شعر فارسی به واسطۀ ترجمه‌ها، شاکله تجربه‌ها شاعران جوان را تشکیل داده است. لذا در بخش جنبی فراخوان به تجربه‌ها و درک‌ها از شعر کوتاه فارسی خواهیم پرداخت تا شاید در نهایت بتوان به جمع‌بندی مناسبی از دریافت‌ها از این نوع شعر رسید

فراخوان دومین جشنواره شعر آوانگارد
بخش های جایزۀ ادبی آوانگارد:
الف: بخش اصلی
موضوع: آزاد
قالب: شعر آزاد فارسی
داوران نهایی: هوشنگ چالنگی، شمس آقاجانی، گراناز موسوی
محدودیت آثار ارسالی: دو قطعه شعر

جوایز:
چاپ مجموعه اشعار نفر اول
لوح تقدیر و تندیس آوانگارد به نفرات اول تا سوم به همراه هدایای فرهنگی و نقدی

ب: بخش جنبی
موضوع: آزاد
قالب: شعر کوتاه (غیر کلاسیک)
داوران نهایی: منصور خورشیدی، سیروس نوذری، پیام سیستانی
محدودیت آثار ارسالی: سه قطعه شعر
توضیح: منظور از شعر کوتاه تمام تجربه های معاصر تحت عناوینی جون طرح، هایکو و ... است؛ باوجود اینکه هنوز از نظر قالب، تعریف مدونی از این نوع اشعار در زبان فارسی به چشم نمی‌خورد اما ناگفته پیداست شعری بیشتر از دو بند در این بخش پذیرفته نخواهد شد. این بخش، فرصتی خواهد بود تا بر تجربه ها و درک ها از شعر کوتاه، مروری داشته باشیم و دریابیم شاعران معاصر با این مقوله چگونه برخورد می کنند.

جوایز:
لوح تقدیر و تندیس آوانگارد به نفر اول
هدایای فرهنگی و نقدی به نفرات اول تا سوم
چاپ مجموعه آثار راه یافته به مرحلۀ نهایی

شرایط ارسال:
در هر بخش آثار ارسالی می بایست دقیقاً مطابق تعدادمشخص شده باشند. آثار در فایل  word و از طریق ایمیل مندرج در فراخوان ارسال گردند.
ارسال مشخصات فردی و شماره تماس به همراه هر شعر الزامی است.
ایمیل ارسالی آثار: [email protected]
سایت جایزه: Www.Avangardha.Com
مهلت ارسال: پایان بهمن ماه ۱۳۹۴
اعلام نتایج داوری اولیه:     پایان اسفندماه ۱۳۹۴
اعلام نتایج داوری نهایی: اردیبهشت ماه ۱۳۹۵
حمایت کنندۀ جایزه ادبی: شرکت دارویی دانا کاسیان