اعتراض به یک پرونده مختومه؛ مرگ یکی از معترضان دی۱۳۹۶

پرونده مرگ مشکوک امین کرکی، از شرکت کنندگان در اعتراضات سراسری سال ۱۳۹۶ در دزفول، بعد از ماه‎ها پی‎گیری خانواده او، مختومه اعلام شد.
در گزارش اختصاصی «ایران‌وایر» که پیش از این منتشر شده، به طور کامل روند دستگیری این شهروند خوزستانی، آزادی او از زندان و بعد مرگ مشکوکش شرح داده شده است.

«امین کرکی» از جوانان دزفولی، روز سه‌شنبه دوازدهم دی ماه سال۱۳۹۶ با هجوم ماموران کلانتری۸ شهر «حمزه» شهرستان دزفول به خانه پدری او بازداشت ‌شده بود. او پس از ۷۴ روز بازداشت در زندان دزفول، با دستور رییس شعبه اول دادگاه انقلاب این شهر آزاد شد. به گفته خانواد‌ه‌اش، به خاطر نگرانی از بازداشت دوباره توسط مأموران کلانتری که رو به روی خانه پدری او مشغول گشت زنی بودند، تا روزها از خانه خارج نشد. اما پنج‎شنبه نهم فروردین ماه سال ۱۳۹۷، بعد از این که خانواده امین برای مدت کوتاهی بیرون رفته بودند، با بازگشت به منزل متوجه غیبت او شدند؛ غیبتی که فردای آن روز با پیدا شدن جسد این جوان معترض، در محوطه نزدیک خانه پدری‌اش همیشگی شد.

ادعاهای متناقض از سوی پزشکی قانونی در مورد علت و زمان مرگ امین کرکی، از مصرف مواد مخدر گرفته تا پیدا شدن صدماتی در سر او و شهادت برخی همسا‌‌یه‌ها که دستگیری امین را توسط مأموران همراه با فشار و کتک دیده بودند، تردید خانواده در مورد قتل فرزندشان توسط مأموران امنیتی را به یقین تبدیل کرد. این در حالی است که اظهارات متناقض مسوولان کلانتری در جریان رسیدگی به پرونده مرگ مشکوک او نیز به علامت‌های سوال در این مورد اضافه می‌کند.

مسوولان چه کسانی هستند؟

۱۱ ماه پی‌گیری قضایی خانواده امین کرکی برای مجازات عاملان مرگ او اما به اعلام مختومه شدن پرونده از سوی «محمدیار ممبینی»، رییس دادگستری دزفول می‌انجامد. قبل از این اتفاق، قاضی «محمدی خباز»، دادستان دزفول با توهین به پدر امین، از مختومه شدن قریب الوقوع پرونده تحقیق در مورد مرگ پسرش سخن گفته بود.

دستور بازپرس «پیری» و نیز ممبینی، رییس دادگستری دزفول برای احضار مسوولان کلانتری که امین کرکی را در روز واقعه بازداشت کرده بودند هم بی‌نتیجه ‌ماند و پزشکی قانونی علت مرگ را «غیر قابل تشخیص» اعلام کرد.

در این مدت، خانواده امین کرکی برای روشن شدن حقیقت به رییس جمهوری، رییس قوه قضاییه و رهبر جمهوری اسلامی نامه نوشتند که هیچ کدام پاسخی در پی نداشت.

چه طور می‌توان پی‎گیری کرد؟

خانواده امین کرکی اما قصد ندارند تا روشن شدن حقیقت و مجازات عاملان گرفته شدن جان فرزندشان از پا بنشینند. اما در حالی که به گفته مقامات قضایی استان، این پرونده مختومه اعلام شده است، چه طور می‌توان خواستار مجازات مجرمان شد؟ «محمد اولیایی فرد»، حقوق‌دان مشاور «ایران‏وایر»می‌گوید بر اساس «قانون مجازات اسلامی»، در آرای قطعی صادر شده از سوی دادگاه که حکم آن‌ها «سلب حیات» یا «قصاص» مجرمان است، دیوان عالی کشور می‌تواند به تقاضای «فرجام» شاکی رسیدگی کند. درخواست فرجام از دیوان عالی کشور باید ظرف ۲۰ روز و با ارایه به شعبه صادر کننده رأی انجام شود: «در "قانون آیین دادرسی کیفری"، مهلت تقاضای فرجام، ۲۰ روز اعلام شده ولی در همین قانون تأکید شده است در صورتی که درخواست کننده بعد از این مهلت با ارایه عذر موجه، درخواست خود را مطرح کند، با تشخیص دادگاه، این درخواست قابل بررسی است.»

درخواست کننده فرجام از دیوان عالی کشور بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، باید یکی از دلایل زیر را برای این تقاضا به دادگاه اعلام کند: ادعای عدم اعتبار ادله یا مدارک استنادی دادگاه، ادعای مخالف بودن رأی با قانون، ادعای عدم صلاحیت دادگاه صادرکننده رأی یا وجود یکی‌ از جهات رد دادرس، ادعای عدم توجه دادگاه به ادله ابرازی.

محمد اولیایی فرد می‎گوید: «برای طی روند فرجام خواهی طبق آیین دادرسی کیفری، باید فرجام‌خواه درخواست یا دادخواست خود را به دفتر دادگاه صادر کننده رأی نخستین یا تجدیدنظر تسلیم کند. دفتر دادگاه بلافاصله آن را ثبت می‌کند و رسیدی مشتمل بر نام تجدیدنظرخواه یا فرجام‌خواه و طرف دعوای او، تاریخ تسلیم و شماره ثبت به تقدیم‌کننده می‎دهد و همان شماره و تاریخ را در دادخواست یا درخواست تجدیدنظر و فرجام درج می‎کند.»

او اضافه می‌کند: «پس از تسلیم درخواست فرجام به دادگاه صادر کننده حکم قطعی، این درخواست برای تعیین شعبه به دیوان عالی کشور ارسال خواهد شد. رسیدگی فرجامی در دیوان‌ عالی کشور بدون احضار طرفین دعوی یا وکلای آن‎ها انجام می‌شود، مگر آن که شعبه رسیدگی کننده حضور آن‌ها را لازم بداند. بعد از نقض رأی قطعی صادر شده از سوی دادگاه در دیوان عالی کشور، دادگاه باید تحقیقات موردنظر دیوان‌عالی کشور را انجام دهد و سپس حکم جدید را صادر کند.»

بنابر ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر رأی قطعی صادره شده حکمی باشد که به علت ناقص بودن تحقیقات نقض شده است، برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادر کننده رأی ارجاع می‌شود. بنابراین، درخواست کنندگان فرجام باید سرنوشت درخواست خود را در زمان اعلام شده از شعبه دادگاه صادر کننده رأی قطعی بخواهند. با این حال، ممکن است به دلیل عدم تشکیل هرگونه دادگاه برای رسیدگی به پرونده مرگ امین کرکی و به دنبال آن، صادر نشدن رأی رسمی دادگاه بدوی و تجدید نظر، درخواست فرجام در دیوان عالی کشور با مشکلاتی رو به رو شود.

محمد اولیایی فرد می‌گوید: «خانواده امین کرکی راه قانونی دیگری علاوه بر فرجام خواهی پیش روی خود دارند. این امکان بر اساس یکی دیگر از مواد قانون آیین دادرسی کیفری به وجود می‎آید که تأکید می‎کند وقتی رییس قوه قضاییه آرای صادر شده از سوی هریک از مراجع قضایی را "خلاف شرع" تشخیص دهد، پرونده را به دیوان‌عالی کشور ارسال می‌کند تا در شعبی خاص که توسط رییس قوه قضاییه برای این امر تخصیص می‌یابد، رسیدگی و رأی قطعی صادر کند.»

علاوه بر رییس دیوان‌عالی کشور، دادستان کل کشور، رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا رییس کل دادگستری استان بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، خود طرفین پرونده و یا وکلای آن‎ها نیز می‌توانند از رییس قوه قضاییه درخواست «تجویز اعاده دادرسی» کنند.

 خانواده امین کرکی باید درخواست خود برای تجویز اعاده دادرسی را خطاب به رییس قوه قضاییه بنویسند و برای رییس دادگستری استان خوزستان که امین کرکی در آن ساکن بوده و فوت کرده است، ارسال کنند. خانواده کرکی می‌توانند برای طی هر کدام از روندهایی که محمد اولیایی فرد، حقوق‌دان و مشاور «ایران‌وایر» مطرح کرده است، از بخش «معاضدت حقوقی» کانون وکلای دادگستری استان خوزستان مشاوره بگیرند. برای درخواست وکیل هم می‌توانند با همین بخش کانون وکلا در ارتباط باشند.

شماره تلفن کانون وکلای خوزستان ۳۳۳۶۴۴۰۳ است. خانواده کرکی می‌توانند پرسش‌های حقوقی خود را به  [email protected] برای حقوق‎دانان و مشاوران حقوقی «ایران‏وایر» ارسال کنند.

مطالب مرتبط:

اختصاصی ایران وایر: سکوت خانواده یکی دیگر از کشته شدگان اعتراضات دی ماه ۹۶ شکست

«گفتند قاتل پیدا نمی‌شود، پرونده مختومه است، گمشید برید بیرون!»