لیلی ایمن (آهی)؛ از بنیان‌گذاران شورای کتاب کودک و از بهاییان ایران

نادیا ابراهیمی، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

**

 «لیلی ایمن» (آهی)، از بهاییان ایران، یکی از بنیان‌گذاران «شورای کتاب کودک» و استاد ادبیات کودکان روز ۲۷ اردیبهشت ۱۳۰۸ در تهران متولد شد.

پدرش، «مجید آهی»، از دولتمردان و وزرای دوران «پهلوی» و فارغ‌التحصیل حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه دولتی مسکو بود. مادرش، «رئیسا دوینسکایا»، اهل روسیه بود که قبل از آمدن به ایران و ازدواج با پدر لیلی، در کنسرواتوار مسکو در نواختن پیانو و خواندن آواز در اپرا آموزش دیده بود.

گرچه لیلی در تهران به دنیا آمده بود اما در ابتدای کودکی، چند سالی (از ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۴ خورشیدی) به دلیل منصوب شدن پدرش به فرمانداری شیراز، همراه خانواده به این شهر رفت و دوره کودکستان را در آموزشگاه «مهرآیین» گذراند. سپس با انتصاب پدرش به سمت وزیر راه، به تهران بازگشتند و او تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه‌اش را در دبستان «ایرج» و دبیرستان «انوشیروان دادگر» به پایان برد. 

در آغاز تحصیلات دوره دوم متوسطه بود که پدرش در سال ۱۳۲۱ از سمت وزیر دادگستری به سمت سفیر کبیر ایران در شوروی منصوب شد و به مسکو رفت.

لیلی ایمن در ۱۶ سالگی تحصیلا‌ت عالی خود را در مسكو در رشته زبان آغاز كرد و سپس در دانشكده ادبیات «دانشگاه تهران» در رشته فلسفه و علوم تربیتی ادامه داد. 

او شاگرد استادانی چون دكتر «هوشیار» و دكتر «صدیقی» بود. در سال ۱۳۲۸، کتاب «تربیت اطفال دشوار» را از فرانسه به فارسی ترجمه کرد که در «انتشارات امیرکبیر» چاپ و منتشر شد. 

ایمن هم‌چنین در سال‌های پایانی تحصیل و پس از دریافت درجه لیسانس، از سال ۱۳۲۷ تا ۱۳۲۹ به تدریس تاریخ و جغرافیا در دبیرستان دخترانه انوشیروان دادگر پرداخت.

لیلی با همسرش، «ایرج ایمن»، در سال ۱۳۳۰ در لندن ازدواج کردند. او در آن زمان دوره کارشناسی را در روان‌شناسی و تعلیم و تربیت در «دانشگاه لندن» آغاز کرده بود و آن را در  «دانشگاه ادینبورگ» در اسکاتلند ادامه داد. در این دوران، نخستین فرزندش، «رویا»، به دنیا آمد.

لیلی در وزارت آموزش و پرورش به سمت مدیریت مشترک مرکز راهنمایی حرفه‌ای در اداره مطالعات و برنامه‌ریزی و نیز مدرس برنامه آموزش ضمن خدمت معلمان منصوب شد. در همان سال، نخستین مدرسه تابستانه برای کودکان را در تهران تاسیس و اداره کرد. سال بعد این خانواده جوان به لس‌آنجلس در کالیفرنیا عزیمت کردند و دومین فرندشان، «صبا»، در آن‌جا  متولد شد. سومین فرزند این خانواده «راما» نام دارد که در سال ۱۳۴۴ در تهران متولد شده است.

در سال ۱۳۳۶، لیلی و خانواده‌اش پس از بازگشت به تهران، دوران موفقیت‌آمیز خدمات کارشناسی حرفه‌ای خود را آغاز کرد. او عضو «انجمن بین‌المللی سنجش موفقیت‌های آموزشی» و عضو «کمیته بین‌المللی سنجش خواندن و فهمیدن» بود و در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران نیز به تدریس ادبیات کودکان اشتغال داشت. 

در سال ۱۳۳۸، وزارت آموزش و پرورش و بنگاه «انتشارات فرانكلین» به‌منظور آموزش شیوه علمی تهیه كتاب‌های درسی، لیلی ایمن و «ثمینه باغچه‌بان» را به «تیچرز كالج» كلمبیا در امریكا فرستاد. او در امریکا با موسسات گوناگونی آشنا شد كه این آشنایی او را به فکر ایجاد نهادی مستقل برای خدمت به ادبیات كودكان در ایران انداخت. چنین بود که لیلی ایمن با دوست دیرین خود، «توران میرهادی» و چند تن دیگر، از جمله «ماه‌آ‌فرید آدمیت»،‌ شورای كتاب كودک را در سال ۱۳۴۱ راه‌اندازی کرد.

لیلی ایمن دبیر و مشاور فنی وزارت آموزش و پرورش، بنیان‌گذار، عضو و دبیر هیات مدیره شورای کتاب کودک از آغاز پیدایش در ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۹ شد.

در سال‌های پایانی دهه ۳۰ خورشیدی، به تبع موج جهانی اهتمام به رشد و گسترش ادبیات کودکان، جریانی هم در ایران شکل گرفت که آغازگر آن در واقع نویسندگان و فعالان تعلیم و تربیت آن زمان بودند.

شاید بتوان نقطه آغاز این حرکت را همکاری توران میرهادی و لیلی ایمن(آهی) با مجله «سپیده فردا» در سال ۱۳۳۲ دانست. این همکاری در نهایت منجر به برگزاری اولین نمایشگاه کتاب کودک در سال ۱۳۳۵ شد. استقبال از این نمایشگاه به حدی بود که بعدها، در سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۹ نیز تکرار شد.

لیلی ایمن نخستین و یگانه زنی بود که به عضویت «شورای عالی فرهنگ ایران» برگزیده شد که بالاترین نهاد در ساختار آموزش و پرورش ایران بود. پس از تبدیل این نهاد به «شورای شاهنشاهی آموزش و پرورش» نیز هم‌چنان عضو این شورا بود.

او به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و روسی آشنایی داشت، ویراستاری می‌کرد، مشاور بخش کتاب‌های کودکان بنگاه ترجمه و نشر کتاب و برنامه‌ریز کتاب‌های درسی مدارس بود.

از لیلی ایمن ۳۹ اثر به جا مانده است که از جمله می‌توان به «نرگس و عروسک مو طلایی»، «هر کس خانه‌ای دارد»، «پالتو قرمز»، «هر کس پیدا کرد مال خودش»، «داس‍ت‍ان‌ه‍ای‌ دوش‍ن‍ب‍ه‌»، «اف‍س‍ان‍ه‌ه‍ای‌ دل‍پ‍ذی‍ر»، «گفت‌وگوی درخت‌ها»، «ستاره‌های آسمان» و... اشاره کرد. 

او هم‌چنین مقالات مختلفی نیز در زمینه ادبیات کودکان و آموزش و پرورش نوشته است.

لیلی ایمن (آهی» دو دوره به عضویت هیات مدیره «دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان» (IBBY) برگزیده شد و در کنگره برزیل و بعدها آلمان شرکت کرد.

او در سال‌های بعد از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ به سختی توانست اجازه خروج از ایران بگیرد و به امریکا مهاجرت کند. اموال او هم در ایران مصادره شدند. 

لیلی ایمن از برجسته‌ترین زنان روشن‌گر ایران و از معماران نهادهای کودکان در کشور در یک سده گذشته بود. او زمانی نیز که در خارج از ایران به‌سر می‌برد، به سرنوشت و آینده کودکان سرزمین خود می‌اندیشید.

لیلی ایمن (آهی) عصر جمعه ۱۶ شهریور ۱۳۹۷ در سن ۸۹ سالگی درگذشت.