کنترل پوشش زنان در دانشگاه‌ها و مجامع عمومی

زنان علیه زنان

این جا، مجتمع دانشگاهی ولی‌عصر است؛ یکی از ساختمان‌های واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی. اگر چه نزدیک به 70 درصد از صندلی‌های این دانشگاه را دختران اشغال کرده‌اند اما ورودی اصلی دانشگاه به پسرها اختصاص دارد؛  پسرهایی که می‌توانند با هر لباس و هر مدل مویی وارد دانشگاه شوند و سر کلاس بنشینند.

دخترها باید از در ورودی ویژه خانم‌ها وارد شوند؛ در کوچکی که به فاصله کمی از در اصلی قرار دارد.  این در کوچک به راهروی کوتاه و باریکی می‌رسد که با یک چادر برزنتی از حیاط دانشگاه جدا شده است. دو خانم با چادر مشکی و چهره‌های رنگ پریده در این راهرو حضور دارند.

وظیفه آن‌ها این است که اندازه مانتو، قد شلوار، گشادی مقنعه، میزان موی بیرون آمده از زیر مقنعه و مقدار آرایش روی صورت دختران را بسنجند، دستمال‌های سفید را روی صورت‌های رنگی بکشند، دانشجویانی که ناخن‌هایشان لاک دارد را به سمت میزی که اسیتون و پنبه روی آن قرار دارد، راهنمایی کنند و در صورتی که دانشجو از مانتوی کوتاه و شلوار تنگ استفاده کرده، از ورودش به دانشگاه جلوگیری کنند و کارت دانشجویی او را به حراست دانشگاه تحویل دهند.

اما ورودی اصلی را هیچ‎کس کنترل نمی‌کند. به من که رسید، مثل همیشه سر تا پایم را ورانداز کرد و دستمال سفید را داد دستم تا روی صورتم بکشم که مبادا کمی رژ لب روی لب‌هایم باقی بماند.

پوشش دختران فقط مساله حراست دانشگاه نیست، ون‌های گشت ارشاد هم که با عنوان «طرح امنیت اجتماعی» در میدان‌های شهر صف کشیده‌اند، امنیت اجتماعی شهر را بیش‌تر در نوع پوشش دختران می‌بینند. مصادیق اولیه بدحجابی که از سوی رییس پلیس امنیت اجتماعی شهر اعلام شد هم فقط در مورد پوشش دختران بود؛ مانتوهای چسبان و کوتاه، شلوارهای کوتاه، شال‌های باریک نواری شکل، پوتین‌های روی شلوار و... .

پس از مدتی، البته مصادیق بدپوششی پسران را هم  اعلام کردند اما برخورد ماموران گشت ارشاد و حراست دانشگاه‌ها بیش‌تر شامل حال دختران می‌شود.گواه این مدعا، عکس‌های منتشر شده از برخورد ماموران ارشاد است؛ تصاویری که حکایت از درگیری دو زن دارد: یکی نماینده گشت ارشاد است و دیگری که از سوی او، «بدحجاب» نامیده می‌شود. 

ماموران خانم گشت ارشاد و حراست جلوی هم‌جنسان خود می‌ایستند تا امنیت اجتماعی آن‌ها را تامین کنند. ماموران گشت ارشاد و حراست اجازه گفت‌وگو ندارند اما «اکرم» که یکی از اعضای کادر حراست دانشگاه تهران مرکز است و کارش کنترل ظاهر دانشجویان، قبول می‌کند بدون ذکر نام خانوادگی، به پرسش‌های ما پاسخ دهد.

او حدود 40 سال دارد و هنوز ازدواج نکرده است. وقتی از او می‌پرسم با چه گروهی از دختران برخورد می‌کنید؟ می‌گوید: «آن‌هایی که "تابلو" لباس می‌پوشند و دل‌شان می‌خواهد خودشان را نمایش بدهند.»

اکرم که خودش ابروهای پرپشت مشکی دارد، به «ایران وایر» می‌گوید: «مثلا بیش‌تر آن‌هایی که ابروی شیطانی درست می‌کنند، لباس‌های نامناسب هم می‌پوشند. من وقتی به صورت آن‌ها نگاه می‌اندازم، متوجه می‌شوم که حتما یک مورد حراستی هم دارند.»

او معتقد است که شلوارهای چسبان و مانتوهای کوتاه دختران سبب افزایش گناه می‌شوند. می‌گوید: «تمام مواردی که رییس اداره حراست دانشگاه برای ما مشخص کرده، باعث گناه است. همین الان با وجود این همه سخت‌گیری، دختر و پسرها گاهی چنان در حیاط دانشگاه به هم می‌چسبند که انگار... .»

حرفش را می‌خورد و یک استغفرالله می‌گوید. از او می‌پرسم تا به حال دانشجویان با شما برخورد بدی داشته‌اند؟ بی‌درنگ می‌گوید: «بد لباس می‌پوشند، زبان هم دارند و به ما که ساده هستیم، بدو بیراه می‌گویند. چند روز پیش یک نامه روی میزم گذاشته بودند که در آن  نوشته شده بود اگر بخواهم مثل تو لباس بپوشم که شوهر گیرم نمی‌آید. اما نمی‌داند با این طرز لباس‌هایش، امنیت خودش را به خطر می‌اندازد.»

«فاطمه رهبر»، نماینده مجلس شورای اسلامی هم با حرف‌های اکرم موافق است. او معتقد است که مبارزه با بدحجابی خانم‌ها، به نفع خود آن‌ها است. وقتی از او می‌پرسم چرا برای طرح امنیت اجتماعی فقط با زنان برخورد می‌شود؟ می‌گوید: «هرچه زنان پوشش بهتری داشته باشند، کم‌تر مورد آزارهای کلامی و حتی تعرض نگاهی قرار می‌گیرند.»

او در ادامه، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «از سوی دیگر، زنان هرچه بهتر لباس بپوشند، بیش‌تر مورد توجه مردان برای ازدواج قرار می‌گیرند. مردان برای تشکیل خانواده، به دنبال زنانی که پوشش نامناسب دارند، نمی‌روند.»

البته حرف‌های فاطمه رهبر را بسیاری از دخترانی که تجربه آزارهای کلامی از سوی پسران را دارند، رد می‌شود. «الهام» یکی از همان دختران است. او به «ایران‌وایر» می‌گوید:«من چون در مخابرات کار می‌کنم، معمولا با ظاهر ساده و کاملا اداری در شهر رفت‌وآمد می‌کنم چون اگر مانتوی بلند نپوشیم یا مقنعه نگذاریم، ماموران حراست اداره تذکر می‌دهند. اما با همین پوشش هم بارها نه تنها از آزارهای کلامی رنج برده‌ام بلکه هنگام رد شدن از خیابان هم ماشین‌هایی بوده‌اند که جلوی پاهایم ایستاده‌اند و با اشاره و لبخند درخواست داده‌اند که سوار شوم.»

الهام در ادامه می‌گوید: «نشستن در تاکسی هم که خودش مصیبت است. گاهی بعضی مردها چنان خودشان را به تو می‌چسبانند که شرایط، غیرقابل تحمل می‌شود. اگر اعتراض کنی و بلند حرفی بزنی، همه به تو بد نگاه می‌کنند. اگر هم حرفی نزنی که نمی‌شود. من در این مواقع، کرایه کل مسیر را می‌دهم و پیاده می‌شوم.»

نتایج پژوهشی که به تازگی درباره امنیت اجتماعی زنان انجام شده، حرف‌های الهام را تایید می‌کنند. به گزارش پایگاه خبری «خانواده و زنان»، نتایج این پژوهش که در شهریور ماه امسال انجام شده، نشان می‌دهد پوشش زنان تاثیری در احساس امنیت اجتماعی آن‌ها ندارد.

دکتر «شیرین احمدیان»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است تا زمانی که برابری میان زن و مرد در عرصه‌های مختلف اجتماعی به وجود نیاید، زنان احساس امنیت نمی‌کنند.

او به «ایران وایر» می‌گوید: «اتفاقا برای این مساله، نیازی به کنترل پوشش زنان نیست بلکه به مردان باید آموزش داده شود که پوشش و بدن هر فرد، حریم شخصی او به شمار می‌رود و نگاه بی‌مورد و حرف‌های آزار دهنده، ورود بدون اجازه به حریم شخص افراد است.»

احمدیان البته دسته‌ای از زنان را هم در به وجود آمدن این شرایط مقصر می‌داند. می‌گوید: «اصلاحات در زمینه برخورد با خانم‌ها باید از خود آن‌ها آغاز شود.»

او معتقد است:«خانم‌های جامعه ایران فقط درباره خودشان روشن‌فکرهستند اما درباره پوشش و رفتار دیگران، به شیوه سنتی قضاوت می‌کنند. ما نیاز داریم از یکدیگر حمایت کنیم. اگر انتقاد را از خودمان شروع کنیم، می‌توانیم جلوی این بی‌عدالتی‌ها را بگیریم.»