مهندسی حکومتی سکوها؛ به او فحش می‌دهید، اما نمی‌دانید چرا

پرسپولیس مقابل الدحیل در ورزشگاه آزادی شکست خورده است. کانال هواداری منتسب به باشگاه پرسپولیس با بیش از ۲ میلیون دنبال کننده، ثانیه‌هایی پیش از پایان بازی، به هواداران حق داده بود که علیه سرمربی تیم شعار دهند. دقایقی بعد، زمانی که «یحیی گل‌محمدی» قصد خروج از زمین به سمت رختکن را داشت، با شعارهای تند برخی هواداران خشمگین و پرتاب بطری و سنگ مواجه شد. بخشی از سکوها چنین واکنشی نشان می‌داد که هدایت آن‌ها را «عباس اسماعیل‌بیگی»، رییس کانون هواداران پرسپولیس برعهده داشت؛ سرباز سپاه قدس در سوریه و از اراذل‌و‌اوباش جذب شده توسط سپاه برای سرکوب‌های خیابانی.

***

ساعتی پس از حذف پرسپولیس از لیگ قهرمانان آسیا، «محمد میر»، مجری و گزارشگر ورزشی صداوسیما، در استوری اینستاگرام خود از اخراج قطعی سرمربی پرسپولیس و بازگشت «برانکو ایوانکوویچ» به این تیم خبر داد.

کلید معمای حمله ناگهانی به یحیی گل‌محمدی را «مجتبی پوربخش»، مجری سابق صداوسیمای جمهوری اسلامی در قفل انداخت و در اینستاگرام خود نوشت: «تنهای تنهای تنها. از سال پیش هر کاری کردند که برود، اما ماند و جنگید و جام گرفت.» او نوشته است که «لطفا مزاحم نشوید، خالص‌سازان مشغول کارند.»

اشاره‌ او می‌تواند به دستگاه‌های امنیتی و پروژه‌ای باشد که از یک سال قبل برای کنار گذاشتن یحیی گل‌محمدی از پرسپولیس آغاز شده بود.

 

چه کسانی و چرا پروژه حذف را کلید زدند؟

از ۲۳دی‌۱۳۹۸ تا ۱۴آذر۱۴۰۲ که بخشی از هواداران از روی سکوهای ورزشگاه به سمت یحیی گل‌محمدی سنگ، بطری و فحش پرتاب کردند، او با این تیم به ۳ قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی لیگ برتر، یک قهرمانی جام‌حذفی، ۲ قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی سوپر کاپ ایران و یک نایب‌قهرمانی لیگ قهرمانان آسیا دست یافت.

اما این برای تحمل او کافی نیست. آذر۱۴۰۱، پس از هک خبرگزاری «فارس» توسط گروه «بلک ریوارد»، اسنادی منتشر شد که حکایت از تلاش‌های اطلاعات سپاه برای برکناری یحیی گل‌محمدی از سرمربی‌گری پرسپولیس را داشت.  

در فاصله دو هفته پیش از فاش شدن این اسناد، رسانه‌ها از احضار شدن یحیی گل‌محمدی به دادسرا خبر داده بودند. خبرگزاری «میزان»، دلیل احضار شدن آقای گل‌محمدی را، اظهارنظرهای او در مورد اعتراضات سراسری دانسته بود.

پس از به قتل رسیدن «مهسا (ژینا) امینی»، یحیی گل‌محمدی ازجمله چهره‌هایی بود که در قبال سرکوب و کشتار معترضین سکوت نکرد. او در نخستین کنفرانس خبری‌ خود گفت که به احترام حال خراب مردم حرف نمی‌زند. پس‌از آن در همسویی با زنان و مردانی که موی سرشان را می‌تراشیدند، موهایش را زد و محاسنش را کوتاه نکرد. از «علی کریمی»، «وریا غفوری» و «علی دایی»، به‌عنوان فوتبالیست و سرمایه‌های ورزش ایران حمایت کرد و خواستار آزاد شدن «امیر نصرآزادانی»، بازیکن سابق فوتبال از زندان شد.

یحیی گل‌محمدی به‌عنوان سرمربی پرسپولیس، به تیم استقلال بابت بالا بردن جام قهرمانی، بدون گرفتن جشن قهرمانی به احترام مردم ایران تبریک گفت و خطاب به بازیکنان تیم فوتبال جمهوری اسلامی که در جام‌جهانی ۲۰۲۲ با سیاست‌های نظام همسو شده بودند، نوشت: «نمره معرفت شما صفر است.» کمی بعد هم حال بدش را این‌گونه توضیح داد: «اگر این روزها حالت خوب نیست، تو افسرده نیستی؛ تو انسانی.»

در سوی مقابل هم حکومت، آشکارا به او تاخت. «محمد جماعت»، مدیر رسانه‌ای تیم امید و از نیروهای امنیتی حکومت در رسانه‌ها که سابقه پرونده‌سازی‌های متعدد برای ورزشکاران، مربیان و خبرنگاران ورزشی را دارد، در حساب توییترش، یحیی گل‌محمدی را «بی‌شرف» خواند.

«محسن مهدیان»، مدیرعامل موسسه «همشهری» و از چهره‌های نزدیک به اصولگرایان، خواهان برکناری یحیی گل‌محمدی از سمتش در پرسپولیس و برخورد قضایی با او شد. روزنامه دولتی «ایران» نیز در گزارش‌هایی، یحیی گل‌محمدی را با الفاظی همچون «بازیچه دست معاندین»، «زیاده‌خوار»، «زیاده‌خواه» و «بی‌تعادل» خطاب کرد. چنین گزارش‌هایی در خبرگزاری‌های فارس، «تسنیم» و روزنامه «جوان» نیز به چشم می‌خورد.

یحیی گل‌محمدی اما در نهایت، با قهرمانی‌اش در لیگ، در پرسپولیس ماند. حتی باوجود کنار گذاشتن اجباری «کریم باقری» به‌دلیل آنفالو نکردن علی کریمی، او ترجیح داد بماند و به مبارزه‌اش ادامه دهد. مبارزه‌ای که البته او را در شرایط بحرانی قرار می‌داد؛ از دست دادن عامدانه بازیکنانش توسط مدیریت، جذب نشدن بازیکنانی که می‌خواست و البته پرداخت نشدن حقوقش که حتی باعث فسخ قانونی قراردادش می‌شد.

 

خالص‌سازی حکومتی در فوتبال ایران چگونه انجام می‌شود؟

آنچه مجتبی پوربخش به‌عنوان «خالص‌سازی» نام برده، به حذف شدن چهره‌های ورزشی که مقابل سیاست‌های سرکوب جمهوری اسلامی ایستاده‌اند برمی‌گردد.

برای درک بهتر این موضوع که چرا رفتار مدیریت باشگاه، لیدرهای گزینش‌شده سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی در پرسپولیس و کانال‌های هواداری، در قبال حذف پرسپولیس و فریادها علیه سرمربی، غیرمنطقی و غیرورزشی است، می‌توان به عملکرد یک مربی مانند «یورگن کلوپ» در باشگاه لیورپول نگاهی انداخت.

یورگن کلوپ، ۸اکتبر۲۰۱۵ پس از اخراج «برندان راجرز»، با قراردادی ۳ ساله به‌عنوان سرمربی باشگاه لیورپول انتخاب می‌شود. نتیجه سه سال تلاش او با لیورپول، به هیچ جامی ختم نشد؛ قراردادش را تمدید کردند و یک سال بعد یعنی ۲۰۱۹، جام قهرمانی لیگ قهرمانان را بالای سر برد. سال ۲۰۲۰ او موفق شد لیورپول را پس از ۳۰ سال به قهرمانی لیگ برتر انگلستان برساند. سال ۲۰۲۱ نیز به قهرمانی جام اتحادیه و جام حذفی انگلیس دست یافت.

لیورپول از سال ۲۰۲۰ که قهرمانی لیگ جزیره را تجربه کرده، در سال‌های بعد به ترتیب در رده‌های سوم، دوم و پنجم جدول رده‌بندی این لیگ قرار گرفته است؛ با چنین آماری، هرگز در ورزشگاه «آنفیلد» (استادیوم خانگی لیورپول) کسی برای سرمربی آلمانی حتی هو نکشید.

بخشی از اعتراضات هواداران در فوتبال جهان به «احساسات لحظه‌ای» و بخش بزرگی از آن به مهندسی سکوها برمی‌گردد.

آگوست سال ۲۰۲۳، صفحه رسمی «پریمیرلیگ»، در گزارشی، از تحقیقات شبکه «اسکای اسپورت» در مورد ناهنجاری‌های مهندسی شده روی سکوهای ورزشگاه‌ها خبر داد. «جیمی کاراگر» ستاره سابق تیم ملی انگلیس و مفسر کنونی این شبکه تلویزیونی، تحقیقاتی در مورد چگونگی استفاده از احساسات هواداران در ورزشگاه‌ها، برای «نفرت‌پراکنی» و «نژادپرستی» را آغاز کرده بود. او با برخی قربانیان حوادث در ورزشگاه‌های بریتانیا صحبت کرد و در حین تهیه این گزارش‌ها، به‌صورت غیرمستقیم نشان می‌داد که سکوهای ورزشگاه‌ها، می‌توانند تبدیل به اهرمی برای بروز اهداف غیرفوتبالی هم باشند.

آنچه حالا در ورزشگاه آزادی اتفاق افتاده است را می‌توان در همین راستا درک کرد؛ پرسپولیس، تیمی که دستمزد سرمربی کنونی‌اش را به‌بهانه کمبود بودجه پرداخت نمی‌کند، از تامین غذای بازیکنان عاجز است و پیش از رقابت‌های آسیایی و لیگ، به بازیکنانش «سیب‌زمینی پخته و تخم مرغ» می‌دهد، رایزنی‌هایش را با برانکو ایوانکوویچ آغاز می‌کند.

پس از آغاز اعتراضات سراسری، ورزشکارانی که کنار مردم ایستادند، آرام‌آرام حذف شدند. یحیی گل‌محمدی می‌تواند «فعلا» آخرین گزینه این فهرست باشد. از «وریا غفوری»، «عارف غلامی» و «علی دایی»، تا «راضیه جانباز» و «پارمیدا قاسمی»، «نیلوفر مردانی»؛ فقط بخش کوچکی از یک سیاهه بلند‌بالای نهادهای امنیتی هستند.