اشتباهات فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی؛ این‌بار درباره قطب جنوب

دریادار «شهرام ایرانی»، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که پیش‌تر اظهارات از نظر حقوقی غلطی درباره عبور زیردریایی اتمی آمریکا از تنگه هرمز داشت، این بار گفته «ما در قطب جنوب مالکیت داریم و برنامه این است که پرچم ایران را آنجا بالا ببریم و یک پایگاه دائمی احداث کنیم. آنجا در کنار کار صرفا نظامی، کار علمی هم صورت بگیرد و دانشمندان ما هم آماده می‌شوند.»

قطب جنوب تابع رژیم منحصر‌به‌فرد خود است که از معاهده ۱۳۳۷ «رژیم حقوقی چگونگی اعمال حاکمیت و بهره برداری از قطب جنوب» برآمده و بر‌اساس آن، برخلاف آنچه شهرام ایرانی گفته، «ادعاهای جدید مالکیت یا حاکمیت» برای دولت‌های جهان مسدود و مردود شده است. فعالیت در آن برخلاف گفته‌های او که از «کار صرفا نظامی» گفته، تحقیقاتی و علمی و پژوهشی است.

ماده ۴ معاهده جنوبگان به‌صراحت ادعای حاکمیت کشورها بر این منطقه را و غیرقابل قبول می‌داند.

از گفته‌های فرمانده نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران این‌طور به‌نظر می‌رسد که اطلاع ندارد که بر‌اساس این پیمان، جنوبگان تنها منطقه‌ای برای تحقیقات علمی است و هرگونه فعالیت نظامی و ادعای مالکیت در آن ممنوع است.

معاهده جنوبگان سال ۱۳۳۷ درپی ادعا مالکیت آرژانتین بر این منطقه وسیع شکل گرفت. قدرت‌های بزرگ وقت شامل ایالات متحده آمریکا، اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی و پادشاهی متحد بریتانیا در آن سال تصمیم گرفتند که با ایجاد معاهده‌ای، مانع از سلطه کشورها بر جنوبگان شوند. ایران به معاهده تاکنون ملحق نشده و بر این اساس، صرفا دولت ناظر غیرعضو است.

این معاهده مجمع سالانه شورای مشورتی پیمان جنوبگان تاسیس کرده، که انجمنی بین‌المللی برای پذیرش و مدیریت جنوبگان است و تنها ۲۹ کشور از ۵۳ کشور حق تصمیم‌گیری در این مجمع را دارند و ۲۴ کشور می‌توانند در آن شرکت کنند.

اعضای دارای حق تصمیم، «کشورهای مشاور» نام دارند که افزون بر ۱۲ کشور اصلی امضاکننده پیمان، ۱۷ کشور دیگر نیز هستند که تمایل خود را برای شرکت در نشست‌ها با انجام فعالیت‌های علمی قابل توجه نشان داده‌اند. البته عضو نبودن ایران در معاهده جنوبگان به معنی نداشتن حق اکتشاف و فعالیت علمی در قطب جنوب نیست.

 اتباعی از ایران در همکاری با دیگر کشورها از جمله هند و روسیه تاکنون به قطب جنوب سفر کرده‌اند، اما این کشور در سال‌های قبلی انگیزه ای برای تاسیس پایگاه علمی و اکتشافی در جنوبگان نداشته و در سال‌های اخیر هم توان مالی آن برای جمهوری اسلامی نبوده است.

جمهوری اسلامی ایران همانطور که گفته شد، عضو معاهده جنوبگان نیست و همچون سایر دولت ها، حق ادعای حاکمیت و داشتن قلمرو در قطب جنوب ندارد.  به بیان دیگر در قطب جنوب، ادعای حاکمیت هیچ دولتی پذیرفته نیست و به این ترتیب، هیچ حاکمیت ارضی هم در آن  وجود ندارد.  

 بی‌اطلاعی بالاترین مقام نظامی نیروی دریایی ارتش از محدودیت های وضع شده در این معاهده، نشان دیگری از وضعیت به‌غایت تکان دهنده میزان صلاحیت مقام‌های جمهوری اسلامی در اداره کشور ایران است.

بیشتر بخوانید:

 شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران که قوانین دریایی نمی‌داند