شواهد ژنتيکی تازه برای تاييد فرضيه مادربزرگ

يک قاعده طبيعی در بين مهره‌داران اين است که جانورانی که توانايی توليد مثلی‌شان را از دست می‌دهند قادر به ادامه حيات نيستند.

فرضيه مادربزرگ" را تايید می‌کند.

"فرضيه مادربزرگ" در سال 1985 توسط هرمان و تالبرت پژوهشگران دانشگاه ايالتی نيويورک ارائه شد و در آن استدلال شده بود که کاهش باروری در مقابل طول عمر زنان در انسان برخلاف انواع ديگر جانوران يک مزيت تکاملی‌ست. اساس اين مزيت تکاملی در اين است که مادربزرگ‌ها می‌توانند به زنان جوان برای رشد نوزادان‌شان کمک کنند و در نتيجه زنانی که در سنين باروری هستند قادرند فرزندان بيشتری داشته باشند. از جنبه طبيعی چنين مزيتی در ساير گونه‌های جانوری وجود ندارد.

پژوهشگران دانشگاه کاليفرنيا با بررسی کارکرد ژن CD33 اين فرضيه را تايید کرده‌اند. آن‌ها در گزارش خود که در نشريه پيگيری‌های آکادمی ملی علوم (PNAS) منتشر شده می‌گويند يکی از موضوعات کليدی در "فرضيه مادربزرگ" موضوع سلامت مغزی زنان مسن است. اگر زنان مسن دچار بيماری‌هايی نظير آلزايمر باشند امکان همياری آن‌ها با زنان جوان‌تر وجود نخواهد داشت و در نتيجه مزيت تکاملی فرضيه مادربزرگ از دست خواهد رفت.

پيش از اين پژوهشگران دانشگاه هاروارد در گزارشی نشان داده بودند که ژن CD33 پاسخ بدن به التهاب ناشی از جراحت و عفونت را تنظيم می‌کند. اکنون پژوهشگران دانشگاه کاليفرنيا می‌گويند اين ژن کارکرد دوگانه دارد؛ از يک طرف به بدن کمک می‌کند تا در مقابل بيماری‌های خودايمن مقاوم باقی بماند، و از طرف ديگر مانع تشکيل توده‌های پروتئينی در مغز می‌شود. تشکيل توده‌های پروتئينی در مغز عامل ابتلا افراد به بيماری آلزايمر است. اين دوگانگی ژنتيکی مربوط به دگره يا آلل‌های ژن CD33ست.

هر ژن می‌تواند از نظر کارکردی انواع متفاوتی داشته باشد. هر کارکرد متفاوت يک ژن تحت کنترل يک دگره يا آلل (Allele) آن ژن است.  

گزارش پژوهشگران دانشگاه کاليفرنيا نشان می‌دهد يکی از آلل‌های ژن CD33 که به آن آلل محافظتی می‌گويند مانع بروز آلزايمر می‌شود. اين دگره يا آلل در انسان وجود دارد ولی در ميمون‌ها، شامپانزه‌ها و بابون‌ها که نزديک‌ترين خويشاوندان تکاملی انسان هستند وجود ندارد. با اينحال اين آلل محافظتی در همه انسان‌ها فعال نيست و در نتيجه آلزايمر در بسياری از انسان‌ها رخ می‌دهد. اما وجود اين آلل نشانه‌ای‌ست برای سلامت حافظه.

پژوهشگران در مطالعه جدید نشان داده‌اند که با بررسی اطلاعات موجود در طرح "ژنوم 1000" که نقشه ژنتيکی انسان را ترسيم می‌کند مشخص شده ژن CD33 بطور انحصاری در خزانه ژنتيکی افراد يک ناحيه جغرافيايی قرار ندارد و وجود آن را می‌توان در ساکنان تمام قاره‌ها تاييد کرد. بنابراين هر جا زنان واجد آلل محافظتی باشند حافظه آن‌ها در مقابل آلزايمر در امان می‌ماند و اين زنان در دوران پس از باروری می‌توانند به کمک نسل بعدی خود بيايند و امکان بارداری زنان جوان‌تر را فراهم کنند. توانايی توليد نسل بعدی در موجودات زنده يک مزيت تکاملی محسوب می‌شود.     

در دو دهه اخير پژوهش‌های مختلف درباره مزيت تکاملی "فرضيه مادربزرگ" صورت گرفته که از جمله می‌توان به مطالعه قبايل هزدا (Hazda) در تانزانيا اشاره کرد. در این قبايل وقتی مادربزرگ در خانه يک خانواده زندگی می‌کند به دليل نيروی کمکی مادربزرگ در نگهداری از بچه‌ها تعداد فرزندان آن خانواده بيشتر است.       

پژوهشگران می‌گويند يافته آن‌ها در مورد آلل محافظتی ژن CD33 نه تنها تايید جديدی‌ست برای "فرضيه مادربزرگ" بلکه می‌تواند زمينه ساخت داروهايی را فراهم کند که با مصرف آن‌ها توده پروتئينی در مغز شکل نمی‌گيرد و در نتيجه آلزايمر رخ نمی‌دهد.