از لس‌انجلس به ایران با عشق و یوگا

حالا دیگر دارد می‌شود چهار سال که یقین پیدا کرده‌ام تنها راه حس کردن اثرات یوگا بر بدن، تمرینِ روزانه و آهسته و پیوسته‌ آن است. بهار ۲۰۲۰ در اوج تلخی کناره گرفتن اجباری از دنیا و مردمانش به خاطر همه‌گیری کرونا، همه چیز در تعلیق بود. روابط و کار و معاشرت و سبک زندگی دستخوش تغییراتی عجیب شده بودند. در دست تعداد زیادی از آدم‌ها کاسه چه‌کنم بود، برای این که چه‌طور با این موقعیت عجیب سر کنند. این وضعیت، چند روز، چند ماه یا چند سال ممکن است طول بکشد. جان آدم‌ها از دست می‌رفت و روح و روان بازمانده‌ها به واسطه دور ماندن از سوگواری جمعی و تنهایی رو به نابودی بود.

در همین روزها با کلاس‌های «یوگا در زندگی روزمره» آشنا شدم؛ کلاس‌هایی که به جای دو یا سه بار در هفته، هر روز، در زمانی کوتاه، حدود نیم ساعت می‌توانستم روزم را با آن آغاز کنم؛ راهی برای بالا بردن انرژی روزانه. این در ابتدا به یک شعار تلقینی شبیه بود اما بعد از انجام دادنش فهمیدم حقیقت دارد.

«ایران‌وایر» در مجموعه تازه «یوگا با میا» همراه شماست تا هرکسی در هر شرایطی بتواند تاثیر شگفت یوگا را در زندگی خود حس کند. میا یک مربی شناخته شده یوگا است که بیش از ۳۰ سال تلاش کرده با زندگی و دشواری‌هایش به زبان تنفس و تحرک سخن بگوید. او اهل لس‌آنجلس است و ۲۰ سال قبل مربی‌گری را در آن‌جا آغاز کرده و تا امروز در لندن آن را ادامه داده است.  با او در این سفر همراه باشید.

***

تنفس

«هرجا که حواس‌تان در مدیتیشن پرت می‌شود، روی شمارش تنفس خود تمرکز کنید.»

این چیزی است که اغلب مربی‌های یوگا روی آن تاکید دارند. تنفس و تمرکز بر آن راهی ساده و بی‌هزینه و البته پرفایده برای غلبه بر خیلی چیزها است؛ از حمله‌های عصبی یا پنیک اتک بگیرید تا تقویت تمرکزی که به سبب شلوغی‌های زندگی هر روز کمتر می‌شود.

میا در ویدیویی که درباره تنفس در یوگا برای ما آماده کرده است، می‌گوید: «یوگا تمرینی است برای آگاه شدن از آن‌چه که در درون ما به شکل ناخودآگاه وجود دارد. جهت نگاه خودمان را از بیرون به درون می‌بریم و با تمرکز روی تنفس، به کشف خودمان می‌پردازیم.»

او درباره سیستم باورها و نظام ارزش‌های درونی شده در وجود انسان حرف می‌زند و از آن‌جایی که زن بودن هرکجا که باشید، سطحی از تبعیض را بر شما اعمال می‌کند، می‌گوید: «تنفس‌های عمیق راهی باز می‌کنند به درون ما برای بازنگری سیستم‌های درونی شده، چیزهایی که سال‌ها جامعه به عنوان ارزش به ما تحمیل کرده است و ما ارزشمندی، عزت نفس و توانایی‌های خود را با این سیستم‌ها می‌سنجیم. درحالی که سفر به درون موجب می‌شود متوجه باشیم ارزش وجود ما به آن‌چه از بیرون به ما تحمیل شده است، وابسته نیست. باید دید در درون‌مان چه داریم.»

میا در بخشی از گفت‌وگوی خود با «ایران‌وایر» ابراز امیدواری می‌کند که ویدیوهایش بتوانند به ایرانی‌هایی که ضربه‌های روحی را تجربه می‌کنند، کمک کند تا الگوهای ایجاد درد و آسیب را بر هم بزنند: «روزهای اول یوگا تنفس منظم برای من تجربه منحصر به فردی بود. تازه فهمیده بودم چه‌قدر بد و کوتاه و ناکافی نفس می‌کشم. بعد از دم‌های بلندی که از لگن تا فرق سر ادامه پیدا می‌کرد و بازدم‌هایی که آهسته و عمیق از بینی بیرون می‌دادم، حس می‌کردم که هر بار  بالاتنه‌ام صاف‌تر و کشیده‌تر و در عین حال غیرمنقبض و رها می‌شد. نفس‌ها را می‌شمردم و هرجا ذهن حراف تلاش می‌کرد تمرکزم را از تنفس پرت کند، بر می‌گشتم از نو... نقطه سر خط؛ گیرنده تنظیم شد.»

نشستن در یوگا

ما عموما بد می‌نشینیم؛ قوز کرده و ناراحت. با این‌ همه چون این اتفاق سال‌ها افتاده، به نظرمان عادی است تا این که دردها در مفاصل، استخوان‌ها و عضلات خودشان را نشان می‌دهند. خوب به خاطر دارم که بعد از به دنیا آمدن فرزندم به دلیل این که زیاد بغلش می‌کردم، مچ هر دو دست و شانه راستم دردناک و ناتوان بود. یوگا و آموختن صحیح نشستن در کنار تمرین‌های دیگری که برای تقویت عضلات مچ و سرشانه انجام می‌دادم، باعث شد یک‌سال بعد از تکرار مداوم آن‌ها با دردهای مزمن خداحافظی کنم. ساده‌ترین حالت نشستن بدون تکیه‌گاه که در ویدیوی شماره دو یوگا با میا به آن پرداخته شده، برای مبتدیان بسیار عالی است. روی زمین صاف می‌نشینید، زانوهای‌تان را طوری خم کنید که هر دوی پای‌تان در مقابل شما قرار بگیرند. اگر می‌توانید، طوری بنشینید که پاشنه پای چپ مچ پای راست را لمس کند اما از روی آن رد نشود. ستون فقرات را صاف نگه دارد...میا می‌گوید «به صدای بدن‌تان گوش دهید. بدن با شما حرف می‌زند.» 

راست می‌گوید، بدن هم با شما حرف می‌زند و هم به شما گوش می‌کند. 

میا پیش از آن که مربی یوگا باشد، یک رقصنده حرفه‌ای بوده است. این‌طور نبوده که با کشش و حرکت در بدنش بیگانه باشد اما در پاسخ به این پرسش که چه شد یوگا را انتخاب کردی، می‌گوید: «یوگا برای من یک لحظه مکث، فرو رفتن به عمق درون و رسیدن به احساسی است که شنیدن صدایی دیگر از درونم را ممکن می‌کند؛ نوعی رسیدن به خرد تن.»

این همان چیزی است که در خلال ورزش‌های کششی ویدیوی دوم باعث می‌شود بگوید: «هرجا احساس سفتی و چسبندگی کردید، باید به همان سمت بروید.»

سلام بر خورشید

همان‌طور که گفتم، من در ابتدای مسیر، یا به قول میا «سفر یوگا»، نیم ساعت تمرین روزانه را صبح خیلی زود انجام می‌دادم. همه اهل خانه در خواب بودند و خورشید هنوز تمام و کمال سر نزده بود. هم‌زمان با روشن شدن روز، ما- من و زنان دیگری که در آن کلاس‌ها حاضر بودند- عمود بر زمین می‌ایستادیم و به خورشید سلامی دوباره می‌کردیم.

سلام بر خورشید که در ویدیوی سوم «یوگا با میا» یکی از سیکل‌های آن آموزش داده می‌شود، مجموعه حرکت‌های کششی و به هم پیوسته است که در ابتدا ممکن است برای‌تان سخت باشد. ترتیبش را فراموش یا احساس کنید بیهوده است اما به امتحانش می‌ارزد. بعد از مدتی، از تغییرات وضعیت بدن‌تان، از افزایش انعطاف و حافظه عضله‌های‌تان که به شکلی شگفت‌انگیز درست نشستن، درست برخاستن، درست ایستادن و زیباتر شدن را فراگرفته‌اند.

پوست‌اندازی ساده نیست

«قدم‌های کوچک برای رسیدن به اهداف بزرگ»؛ این چیزی بود که من همیشه از مربی یوگای خودم می‌شنیدم و این که یوگا به روتین روزمره تبدیل شود، اصلا کار ساده‌ای نیست. در واقع ساختن هیچ روتینی آسان نیست اما همیشه به خودم یادآوری می‌کنم: «یعنی از ۲۴ ساعت در شبانه‌روز، تنها و تنها نیم ساعت سهم تو نیست؟»

میا هم در یکی از ویدیوها همین را به ما گوشزد می‌کند: «حتی اگر برای ۱۰ دقیقه بتوانی با بدن خود ارتباط برقرار کنی، در احساساتت عمیق بشوی و خودت را از افکارت رها کنی، می‌توانی از آن‌چه به آن شست‌وشوی مغزی می‌گویند، خلاصی پیدا کنی.»

تو که نقش‌های مختلفی داری و سعی می‌کنی در همه آن‌ها تمام و کمال حاضر شوی، نقش همسری و مادری، نقش فرزندی، نقش دوستی و همکاری، نقش کنش‌گری و فعالیت رسانه‌ای، نیم ساعت هم اجازه بده خود خود خسته‌ات باشی که می‌خواهد برود بنشیند روی مت، دست‌ها را عمود، پاها را عمود کند. بعد کمرش را قوس بدهد به بیرون و فرو ببرد داخل، هم‌زمان نفس عمیق بکشد و گره‌ها و خستگی‌های هر مهره کمر، هر عضله کوچک و ریز از یاد رفته در سرشانه و بازو و مچ را بیدار کند.

میا در بخشی از گفت‌وگوی خود با «ایران‌وایر»، به نکته مهمی درباره پوست‌اندازی در این سفر اشاره می‌کند:‌ «مدام به ما القا می‌شود تو کافی نیستی، باید بی‌نقص باشی، باید بی‌خطا باشی…. اما یوگا به من کمک کرد تا از این چارچوب‌ها خارج شوم. کمکم کرد تا بارها اشتباه کنم و بیاموزم، چون بخشی از خردی که ما به آن دست پیدا می‌کنیم، در سایه آزمون و خطا به دست می‌آید.»

پناه بر دریشتی

در  تمامی ویدیوهایی که میا برای هم‌سفر کردن من و شما با یوگا ضبط کرده است، هنگام انجام حرکات، چشم‌هایش باز و خیره به یک نقطه دور یا نزدیک هستند.در یوگا نگاه کردن به یک نقطه ثابت فلسفه دارد. حتی نامی هم برای خودش دارد. «دریشتی» همان نقطه‌ای‌ است که خیره نگاهش می‌کنیم و اگر تعادل‌مان به هم خورد، افتادیم یا لغزیدیم، همان‌طور خیره دوباره از نو از همان نقطه حرکت را آغاز می‌کنیم. آن‌قدر خیره شدن، افتادن و... تکرار می‌شود تا نقطه ثقل و تعادل‌مان را یاد بگیریم. با یوگا یاد می‌گیریم نقطه تعادل خودمان را در بقیه وجوه زندگی پیدا کنیم و بفهمیم اگر افتادیم و لغزیدیم، برای دوباره آغاز‌کردن به کجا باید نگاه کنیم.

میا به جز مقدمه در هشت قسمت کوتاه، یک تمرین روزانه کامل را به شما نشان می‌دهد؛ ویدیوهایی که به طور خاص برای زنان در ایران یا افرادی که در زندان و یا فضاهای کوچک تمرین می‌کنند، طراحی شده‌اند.

ویدیوی مقدمه: تنفس

بنشینید و با نفس‌های خود به آرامی و منظم حرکت کرده و سعی داشته باشید اثر تنفس را بر اندام‌های مختلف خود احساس کنید.

 

ویدیوی شماره۱: نشستن و گرم کردن

این موقعیت‌های نشسته ساده و حرکات کششی که در این ویدیو می‌بینید، می‌توانند به شما کمک کنند تا خودتان را با خرد بدن‌تان هماهنگ کنید.

 

ویدیوی شماره۲: حرکت‌های گربه و گاو، پلانک و سگ سرپایین

این حرکات برای افزایش گردش خون و آزاد کردن گرفتگی‌های عضلات پشت و قفسه سینه هستند.

 

ویدیوی شماره۳: سلام بر خورشید

«سلام بر خورشید» نوع «A» را می‌شود نوعی نیایش به حساب آورد. از فرق سر تا نوک انگشت پا در این سیکل درگیر هستند و بدن از تمام توان و عضلاتش برای تعادل و انعطاف استفاده می‌کند.

 

ویدیوی شماره۴: ایستادن، حرکت درخت، جنگ‌جوی۲ و قله

این حرکت‌‌ها برای ایجاد پیوند بین بدن شما و زمین هستند. درخت از معدود «آسانا»های ایستاده است که در آن تعادل و استقامت بدن را می‌شود دید.

 

ویدیوی شماره۵: حرکات پای باز و جنگ‌جوی۱

حرکات کششی برای باز شدن و کشش بیشتر عضلات پا ارایه شده‌اند تا با انجام آن‌ها، ضمن تقویت عضلات ساق پا و ران، انعطاف‌پذیری‌تان نیز بهبود پیدا کند. این حرکات شما را نسبت به بدن‌تان هوشیار می‌کند.

 

ویدیوی شماره۶: آسانای توالی پیچ

این حرکت از حرکاتی است که باید با تمرکز روی تنفس انجام شود. تنفس در پیچ‌ها، هم برای مبتدیان و هم تمرین‌کنندگان قدیمی یک چالش محسوب می‌شود. صبور باشید، با تمرین منظم و افزایش توانایی در آساناهای پیچ، به مرور زمان با آرامش رشد می‌یابید. 

 

ویدیوی شماره۷: دست‌ها و زانوها، پلانک باز و مرکزی، پلانک از بغل و وضعیت کودک

این حرکت‌ها برای تقویت صبوری و رها شدن از زیر فشارهایی که باعث انقباض در عضلات شما می‌شوند، هستند؛ بدنی کاملا بی‌حرکت و ایستا که دارد بالا بردن مقاومت را تمرین می‌کند.

 

ویدیوی شماره۸: حرکت‌های شتر و پل 

آساناهایی که جزو مجموعه حرکات خم به عقب هستند، هر یک از این با انحنایی که به پشت می‌دهند، موجب استحکام و ثبات بیشتر بدن می‌شوند.