همیاری برای کمک به زندانیان ایرانی در مالزی

حدود پنج سال پیش بود که ماجرای زندانیان ایرانی در زندان های مالزی از تاریکی درآمد و معلوم شد نزدیک به 300  ایرانی در زندان های این کشور در سکوت کامل خبری، در آستانه زنده به گور شدن هستند.

از همان روزها فعالیت خودجوش دانشجویان و کنش گران اجتماعی ساکن مالزی برای پوشش خبری وضعیت این زندانیان رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت. «شراره سعیدی» جزو اولین کسانی است که در مورد شرایط این زندانیان به رسانه ها گزارش داده است: «همسایه ما را در کوالالامپور بازداشت کردند. ما با هم مراوده داشتیم و ناچار شدم پی گیر کارش بشوم. رفتن به سمت زندان و پی گیری ماجرای مرد همسایه باعث شد متوجه بشوم 200 تا 300 ایرانی هستند که اساسا کسی اطلاع ندارد در چه شرایطی و کجا به سر می برند.»

اکنون اما وضع زندانیان ایرانی ساکن مالزی حداقل از این نظر فرق کرده است. ایرانیان ساکن این کشور اخبار زندانیان را دنبال می کنند. آن ها در گروه های کوچک داوطلب، با درحبس ماندگان در تماس هستند و با گردآوری کمک های خیرخواهانه، تلاش می کنند از فراموش شدن این دربندماندگان جلوگیری کنند. اغلب زندانی ها اما از بی عملی سفارت ایران در مالزی گلایه دارند.

«محسن» یکی از «فدایی» ها است. فدایی عنوانی است که قاچاق چی ها به  کسانی اطلاق می کنند که بی خبر از ماهیت باری که حمل می کنند، برای مبلغ ناچیزی، بار یا چمدانی را از ایران به مالزی می برند.

محسن ساکن زندان «پنور» است :«سفارت نه تنها کار مثبتی برایم انجام نداد بلکه تا آن جا که توانسته، کارشکنی کرده است. این مساله ای نیست که از چشم کسی پنهان مانده باشد.»

او از تاخیر در دریافت مبالغی می گوید که توسط خانواده اش به سفارت ارسال می شد تا برای محسن در زندان کمک خرجی باشد: «بعد از مدتی پول ها با تاخیر یا کم و زیاد می رسید و همین هم باعث شد خانواده ام تلاش کنند واسطه دیگری پیدا کنند.»  

«ایرج سها» که شش سال در زندان مالزی بوده، می گوید با وجود آن همه دهشت و تیرگی که در زندان های مخوف مالزی تجربه کرده، هم‌دردی و کمک ایرانیان ساکن مالزی برایش شبیه روزنه رو به نوری بوده است: «همه این کمک ها از سوی دانشجویان یا کنش گران اجتماعی نبود بلکه در مواردی، کارمندان سفارت ایران در کوالالامپور هم رسیدگی کردند.»

ایرج توضیح می دهد: «سرکشی برخی کارمندان سفارت به زندانی ها گر چه سیستماتیک نبود اما باعث دلگرمی ما می شد. آن سال ها یکی از کارمندان سفارت کارهای بچه ها را دنبال می کرد. من از او خاطره خوشی به ذهنم مانده است. امیدوارم هر جا هست، خدا پشت و پناهش باشد.»

شراره سعیدی، فعال حقوق زندانیان و کنش گر اجتماعی اما به «ایران‎وایر» می گوید با تجربه چندین ساله کارش در مالزی و چالشی که با سفارت ایران داشته، به این نتیجه رسیده است که هیچ کدام از اهالی سفارت بدون دریافت دستمزد از خانواده زندانیان، قدمی در این مورد برنمی دارند.

به باور او، شواهد نشان می دهند حتی در زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی و بعد از این که «مرضیه افخم» سفیر ایران در مالزی شد، از سوی تیم «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه هم هیچ برنامه مدون، منسجم و دلسوزانه ای برای کمک به زندانیان مالزی در کار نبود.

او البته همه لیوان را خالی نمی بیند: «چند سالی است توجه افکار عمومی به مساله زندانیان مالزی جلب شده است و تشکل هایی از دانشجویان در رابطه با این مساله فعال شده اند. آن ها سعی می کنند به قدر وسع خود کمک کنند.

ایرج هم برخی از گفته های سعیدی را تایید می کند: «به عنوان یک شهروند ایرانی، در طول شش سالی که زندان بودم، برایم سوال بود که چرا اندونزیایی ها، ویتنامی ها و میانماری ها برای اتباع خود وکیل می گرفتند و در طول جریان رسیدگی به پرونده، مترجم استخدام می کردند اما ما ایرانی ها چنین امکاناتی نداشتیم؟»

چندی پیش خبرگزاری «ایسنا» از راه­اندازی تشکلی به نام «انجمن حمایت از زندانیان ایرانی در مالزی» خبر دارد. این انجمن با حمایت سفارت ایران در مالزی و با همراهی گروهی از ایرانیان مقیم این کشور فعالیت خود را آغاز کرده است.

تلاش «ایران‌وایر» برای تماس با سفارت ایران در مالزی نتیجه بخش نبود اما جست وجو ما را به تعدادی تشکل و گروه فیس بوکی فعال در این مورد هدایت کرد که اخبار تغییر قانون اعدام در مالزی یا احتمال امضای «قانون استرداد مجرمین» را به طور روزانه پی گیری می کنند.

زندان های مالزی در سراسر دنیا آن چنان بدنام هستند که از سوی 35 کشور دنیا مورد اعتراض قرار گرفته اند. در این زندان ها نزدیک به 90 ایرانی زیر حکم اعدام در انزوا و انفرادی مطلق به سر می برند.

به گفته شراره سعیدی، آن ها یا  فریب خورده اند یا از سر فقر و بیچارگی مطلق تن به این خطر داده اند. قاچاق چیان حرفه ای مواد، پول دارند و راه و چاره برون رفت از این اوضاع را به خوبی می دانند: «اگر دیدید کسی در زندان مانده و دارد در سکوت و بی خبری تحلیل می رود، بدانید بی گناه است.»

چندی پیش یکی از تشکل های فیس بوکی خبر وعده رییس زندان های مالزی برای راه اندازی امکان قالیبافی در این زندان ها را منتشر کرد. محسن می گوید: «برای یک زندانی که فقط روزی نیم ساعت حق دیدار دیگران و هواخوری دارد، شبیه به معجزه است.»

برخی از این زندانیان تا حد500 گرم مواد مخدر را بلعیده اند تا آن را به مالزی برسانند. آن ها به خوبی از خطر ترکیدن کپسول ها و ورود مواد به جریان خون خود خبر داشته اند. کسانی هم هستند که برای مبلغ یک میلیون تومان دست به این کار می زنند و سال های زیادی در مسیر پروسه طولانی رسیدگی به پرونده خود در زندان های مالزی محبوس می مانند.

مراحل دادرسی افراد متهم به حمل مواد، سه مرحله است؛ در مرحله اول و دوم، سه قاضی و در مرحله سوم، پنج قاضی به پرونده متهمان رسیدگی می کنند و اگر یک متهم در هر سه مرحله مجرم شناخته شد، حکم اعدام برایش صادر می شود: «مراحل دادرسی های اولیه تقریبا پنج سال است. محکومین به اعدام بعد از پنج سال می توانند به پادشاه مالزی درخواست فرجام خواهی بدهند و اگر پادشاه عفو داد، از روزی که با تقاضای عفوشان موافقت شده تا 20 سال دیگر باید در زندان بمانند؛ یعنی بیش از 30 سال.»

«فرهاد» دانشجوی ساکن مالزی، از فعالان حقوق این زندانی ها درخواست می کند به فکر مترجم برای آن ها باشند: «بهترین کاری که می توان در مورد این افراد انجام داد، مذاکره برای داشتن مترجم در مراحل اولیه بازجویی است. بیش تر این افراد زبان انگلیسی نمی دانند و به تمام سوالاتی که مطرح می شود، پاسخ های اشتباه می دهند. هر کدام از این پاسخ ها می تواند در افزایش مدت زندان آن ها موثر باشد.»

شراره سعیدی به موردی اشاره می کند که در فرودگاه، در اوج بی گناهی، در پاسخ به تمام سوالات مطرح شده از سوی ماموران پلیس گفته است: «یس، یس».
همین «بله» گفتن ها منجر به صدور حکم اعدامش شده است.

در حال حاضر دولت استرالیا برای همه تبعه های دستگیر شده خود در مالزی بهترین وکیل ها را استخدام می کند و این مساله در روند پرونده آن ها اثرات محسوسی دارد:  «به هر حال حق هیچ کسی که 50 گرم مواد مخدر از او کشف کرده اند، 30 سال زندان نیست.»

سعیدی باوری به تلاش های سفارت ایران در مالزی ندارد: «زندانی ها یک سال تمام منتظر شام شب عید هستند که با کمک سفارت تهیه می شود. هزینه شام هر نفر، 10 رینگت است. 10 رینگت می شود چیزی حدود 75 سنت. همین چند سال پیش خبری از شام سر سال نو نشد و گفتند ببخشید، بودجه نداشتیم.»