«اوضاع خیلی غم‌انگیز است. بوی سوختگی و دود از کیلومترها دورتر از محوطه به مشام می‌رسد. نمی‌دانم چرا به جای این‌که روزبه‌روز خلوت‌تر شود، شلوغ‌تر می‌شود. مردمی که خانه‌هایشان سوخت، در گوشه و کنار کوچه پس‌کوچه‌های موریا، در خیابان می‌خوابند. به عده‌ای از خانواده‌ها چادر داده‌اند تا در اطراف کمپ مستقر شوند بدون این‌که امکاناتی در اختیارشان قرار دهند. چندین بچه سوختند. می‌گویند مادری در کانتینر را قفل کرده بود، بچه‌اش در آتش سوخت. همه به چشمان خود می‌بینند در چه جهنمی زندگی می‌کنند. انگار همه ضربه روحی وحشتناکی خورده‌اند و در گوشه و کنار کمپ و اطراف آن پراکنده، در گوشه‌ای نشسته‌اند.»
شنیده‌ها زیاد است. تعداد کشته‌های آتش‌سوزی در کمپ موریا، جزیره «لس‌بوس» به طور رسمی، دو نفر اعلام شده است؛ مادر و کودکی که در آتش سوختند. اما خبر در میان پناه‌جویان تا ۱۱ کشته هم شنیده می‌شود. از طرفی، برخی از پناه‌جویان که پس از آتش‌سوزی علیه پلیس شورش کردند، مدعی شده‌اند که جنازه‌ای را گروگان گرفته‌اند تا شرایط کمپ را از این طریق به سازمان ملل متحد اعلام کنند. پلیس می‌گوید برای اولین بار فریاد «پلیس را بکش» در شورش‌ها شنیده شده است.
کمپ موریا، بزرگ‌ترین کمپ پناه‌جویی یونان است. یک وکیل یونانی در آتن می‌گوید: «شرایط موریا توسط مقامات یونانی هم پذیرفته شده است. کسی در فاجعه‌بار بودن آن شکی ندارد.»
کمپی که برای سه هزار پناهجو ساخته شده است، بیش از ۱۳هزار مهاجر را در خود نگه‌داری می‌کند. هر از گاهی هم پناه‌جویان در آن طعمه آتش می‌شوند. هنوز دلیل شروع آتش‌سوزی مشخص نشده است اما اتصالی در سیم‌های برق یا درگیری از دلایل شایع در حوادث دنیای پناه‌جویی است.
یک روز بعد از آتش‌سوزی که باعث کشته شدن دست‌کم دو پناهجو شد، دولت یونان خبر تازه‌ای را اعلام کرد؛ یونان تا پایان سال ۲۰۲۰ تعداد ۱۰ هزار پناهجو را که اکثر آن‌ها سوری هستند، به ترکیه بازخواهد گرداند. این اقدام بر پایه توافقی که میان دو کشور در سال ۲۰۱۶ امضا شده است، انجام می‌شود. البته در تمامی دوره دولت قبلی، در مجموع هزار و ۸۰۵ پناهجو به ترکیه بازگردانده شده‌اند.
در کنار این خبر، هفته پیش «رجب‌طیب اردوغان»، رییس‌جمهوری ترکیه در سازمان ملل محور اصلی سخنان خود را به پناه‌جویان اختصاص داد و راه‌حل رهایی آن‌ها از چادرها و کانکس‌های ناامن را، اسکان سه میلیون پناه‌جویی که بیشتر آن‌ها سوری هستند، در «منطقه امن» دانست؛ منطقه‌ای به عمق ۳۲ و طول ۴۸۰ کیلومتر در مرز شمال سوریه. البته از نظر استراتژیک، این منطقه به بهانه کنترل درگیری‌های احتمالی با شاخه‌های نظامی کُردها مطرح شد ولی حالا اردوغان می‌گوید می‌توان پناه‌جویان را در آن منطقه اسکان داد. البته کردها نگران هستند که سیاست اصلی، تغییر بافت جمعیتی این منطقه کُردنشین باشد.
ترکیه و یونان پس از روی کار آمدن دولت راست‌گرای جدید در یونان، توافق کردند که پیمان‌نامه خود را به مرحله اجرا بازگردانند. توافق آن‌ها روی بازگرداندن سوری‌ها بود که به ازای هر پناه‌جویی که بازگردانده می‌شود، کشورهای اروپایی یک پناه‌جوی سوری را از ترکیه بپذیرند. حالا صحبت از بازگرداندن ۱۰هزار پناهجو به ترکیه شده است.
یونان فردای روز آتش‌سوزی، در کنار اعلام خبر بازگرداندن پناه‌جویان به ترکیه، مدعی شد که می‌خواهد تعداد ۲۵۰ پناهجو را از جزیره لس‌بوس به آتن بفرستد. هرچند برخی از پناه‌جویان ایرانی که موعد دریافت مجوزشان روز اول اکتبر تعیین شده بود، مهر قرمز روی مدارک‌شان درج شد؛ یعنی ممنوع‌الخروج از جزیره.
هزاران تن از پناه‌جویان در این کمپ، ماه‌ها است که منتظر تعیین تکلیف خود هستند. اما زندگی آن‌ها هر روز مثل روز قبل، در بلاتکلیفی سپری می‌شود. آن‌ها باید برای هر وعده غذا، بیش از سه ساعت در صف بایستند؛ یعنی دست‌کم ۹ ساعت در روز. نگرانی از درگیری‌های شبانه یا آتش‌سوزی‌های ناگهانی، هر شب همراه آن‌ها است و در مواقع بحرانی، این بلاتکلیفی و نداشتن امنیت به بروز خشم می‌انجامد.
گروهی از پناه‌جویان موریا پس از آتش‌سوزی با پلیس درگیر شدند. پناه‌جویان مدعی شده‌اند که نیروهای آتش‌نشانی برای خاموش کردن آتش، به آن نزدیک نمی‌شدند. برای همین پناه‌جویان خودشان شلنگ را گرفته و اقدام به خاموش کردن آتش کردند. رییس پلیس منطقه اما می‌گوید: «شرایط از کنترل خارج شده بود. رفتار آن‌ها خیلی خشمگینانه بود. آن‌ها اجازه ندادند نیروهای آتش‌نشانی نزدیک شوند. برای اولین بار آن‌ها فریاد می‌زدند پلیس را بکش.»
«مارکو ساندرون»، یکی از نیروهای «سازمان پزشکان بدون مرز» می‌گوید دولت یونان به همراه حاکمان اروپایی که اجازه می‌دهند این شرایط مردم ادامه داشته باشد، مسوول تکرار اتفاقی درام مثل آتش‌سوزی روز یکشنبه هستند: «مردم باید هرچه سریع‌تر از جهنمی که موریا به آن تبدیل شده است، رها شوند.»
یونان در حال حاضر بیش از ۸۵هزار پناه‌جوی ثبت‌نام شده دارد. بیشتر آن‌ها سوری هستند و در رده بعدی، افغانستانی‌ها قرار دارند. نزدیک به ۳۵هزار پناهجو در سال جدید وارد یونان شده‌اند. وضعیت جزیره‌ها اما وخیم‌تر است. ازدحام به قدری در لس‌بوس شدت داشته که انگار پناه‌جویان در سطح شهر سرریز شده‌اند. بسیاری از آن‌ها، به ویژه همان‌هایی که پولی هم در بساط ندارند، در ساحل دریا یا کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر می‌خوابند.
«اسپیروس گالینوس»، شهردار لس‌بوس بعد از آتش‌سوزی اخیر در موریا گفت: «این بمبی است که منفجر خواهد شد. نیرویی که تاکنون به کار گرفته شده، ناکافی است. شما شمار بیشتری را به سرزمین اصلی (آتن) بفرستید، مهاجران بعدی می‌آیند. این چرخه‌ای است که به گردش خود ادامه می‌دهد، تکرار می‌شود و ویرانی بیشتری به بار می‌آورد تا انفجار بزرگ رخ دهد.»
سال‌ها است که نهادهای حقوق بشری فعال در حوزه پناه‌جویان هشدار می‌دهند که شرایط یونان رو به وخامت است و به ویژه کمپ موریا، فاجعه‌ای انسانی است. پس از سال ۲۰۱۶ که مرزها به دستور «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان به روی پناه‌جویان باز و بعد از چند ماه بسته شد، جزیره‌های یونان و به ویژه کمپ موریا روزبه‌روز وحشتناک‌تر و اسف‌بارتر شدند. حالا پس از آتش‌سوزی، خیمه‌ها حتی تا داخل باغ‌های زیتون اطراف کمپ گسترش یافته است.
رییس پلیس منطقه اما می‌گوید: «شرایط از کنترل خارج شده بود. رفتار آن‌ها خیلی خشمگینانه بود. آن‌ها اجازه ندادند نیروهای آتش‌نشانی نزدیک شوند. برای اولین بار آن‌ها فریاد می‌زدند: «پلیس را بکش.»
مارکو ساندرون، یکی از نیروهای سازمان پزشکان بدون مرز می‌گوید دولت یونان به همراه حاکمان اروپایی که «اجازه می‌دهند این شرایط مردم ادامه داشته باشد مسوول تکرار اتفاقی درام مثل آتش‌سوزی روز یکشنبه هستند. مردم باید هرچه سریع‌تر از جهنمی که موریا به آن تبدیل شده رها شوند.»
یونان در حال حاضر بیش از ۸۵هزار پناه‌جوی ثبت شده، دارد. بیشترین آن‌ها سوری هستند و در رده بعدی افغانستانی‌ها قرار دارند. نزدیک به ۳۵هزار پناهجو در سال جدید وارد یونان شده‌اند. وضعیت جزیره‌ها اما وخیم‌تر است. ازدحام به قدری در لس‌بوس شدت داشته که انگار پناه‌جویان در سطح شهر سرریز شده‌اند. بسیاری از آن‌ها خصوصا همان‌هایی که پولی هم در بساط ندارند، در ساحل دریا یا کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر می‌خوابند.
اسپیروس گالینوس شهردار لس‌بوس بعد از آتش‌سوزی اخیر در موریا گفت: «این بمبی است که منفجر خواهد شد. نیرویی که تاکنون به کار گرفته شده ناکافی است. شما شمار بیشتری را به سرزمین اصلی (آتن) بفرستید، مهاجران بعدی می‌آیند. این چرخه‌ای است که به گردش خود ادامه می‌دهد، تکرار می‌شود و ویرانی بیشتری به بار می‌آورد تا انفجار بزرگ رخ دهد.»
سال‌هاست که نهادهای حقوق بشری فعال در حوزه پناه‌جویان هشدار می‌دهند که شرایط یونان رو به وخامت است و خصوصا کمپ موریا، فاجعه‌ای انسانی است. پس از سال ۲۰۱۶ که مرزها به دستور آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان روی پناه‌جویان باز و بعد از چند ماه بسته شد، جزیره‌های یونان و خصوصا کمپ موریا روزبه‌روز وحشتناک‌تر و اسف‌بارتر شد. حالا پس از آتش‌سوزی، خیمه‌ها حتی تا داخل باغ‌های زیتون اطراف کمپ گسترش یافته است.
پلیس و پناه‌جویان روایت کرده‌اند که در پی آتش‌سوزی و درگیری‌های بعد از آن در کمپ موریا، تعدادی از کودکان سوختند یا زخمی شدند. کودکانی که زندگی‌شان در میان چادرها، آتش، درگیری و چاقو، آلودگی و توالت‌های صحرایی، مواجهه با گاز اشک‌آور و نارنجک‌های صوتی خلاصه شده است. برخی از این کودکان خانواده‌ها‌ی‌شان را در مسیر از دست داده‌اند یا به تنهایی راهی مسیری برای یافتن زندگی بهتر شده‌اند. اما هر روز خشونت عریان مقابل چشمان‌شان اتفاق میفتد. و حس امنیت را هر روز از آن‌ها می‌گیرد.
حالا یونان در توافق با ترکیه، ترکیه هم با پشتیبانی آمریکا، ایران و روسیه، قرار است برای سرنوشت میلیون‌ها پناهجو تصمیم‌گیری کنند. در یک طرف، این حاکمان و منطقه امن مطرح است و در سویی دیگر، اتحادیه اروپا که در همکاری با یونان، می‌خواهد از مرزهای خود مقابل پناه‌جویان محافظت کند.
وضعیت پناه‌جویان به حال اضطراری می‌نماید. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان که پیش‌تر پیشنهاد داده بود مناطق بدون سکنه را به اسکان پناه‌جویان اختصاص دهند، همان روز آتش‌سوزی از پیروان کلیسای کاتوریک کمک خواست تا پناه‌جویان را که طرد شده‌اند، کمک کنند: «جهان هر روز جایی نخبه‌گراتر و بی‌رحم‌تر نسبت به کسانی می‌شود که طرد شده‌اند.»
او همچنین گفت: «جنگ‌ها تنها در برخی مناطق جهان روی می‌دهند، با این حال سلاح‌های جنگی در مناطقی از جهان تولید می‌شوند که بعدا از پذیرش پناه‌جویانی که به دلیل وقوع جنگ آواره شده‌اند سر باز می‌زنند.»
بنا به اعلام رسمی سازمان ملل متحد دست‌کم ۷۱ میلیون نفر آواره روی زمین هستند. آمار واقعی اما از این میزان هم بیشتر است. در کنار این رقم باید پناه‌جویانی را در نظر گرفت که بدون ثبت هویت، بدون مدارک قانونی، در سراسر جهان سرگردان‌اند. موریا و بوی گوشت‌‌های سوخته که در آن تکرار می‌ششود، تنها یک نمونه از شرایط این جمعیت آواره است.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
آتش‌سوزی در کمپ پر ازدحام «موریا» جزیره «لس‌بوس»؛ مرگ چندین پناهجو
روایت بیست و پنجم؛امیر همپای: فقط می‌خواهم از لس‌بوس بروم
تصمیمات جدید درباره پناه‌جویان؛ توپ بازی میان ترکیه، یونان و اتحادیه اروپا
آتش‌سوزی در کمپ پناه‌جویان؛ ادامه شرایط اسفبار در یونان
آتش‌سوزی در کمپ پناه‌جویی موریا، جزیره لس‌بوس در یونان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر