کشته شدن «قاسم سلیمانی»، مغز متفكر عملیات نظامی خارجی تهران توسط آمریكا در هفته گذشته در بغداد، ناگهان عراق را به خط مقدم تنش بین ایالات‌متحده و ایران تبدیل كرد. «برهام صالح»، یک کُرد تحصیل‌کرده بریتانیا که سال‌ها نماینده حزب خود در واشنگتن بود، در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان رییس‌جمهور عراق انتخاب شد. صالح، از زمانی که دولت «ترامپ»، ایران را مقصر حمله هوایی ماه سپتامبر به تاسیسات نفتی عربستان سعودی دانست، بیش‌ازپیش نگران آسیب‌پذیری عراق است. من صالح را بیش از یک ربع قرن می‌شناسم، از زمانی که او در واشنگتن بود و بعدازآن وقتی معاون نخست‌وزیر عراق شد. گفت‌وگویی را در ماه سپتامبر، در مجمع عمومی سازمان ملل، آغاز کردیم که مربوط به خطر اینکه عراق «دوباره» به منطقه جنگی تبدیل شود، بود؛ جنگی که این بار بین ایالات‌متحده و ایران درمی‌گیرد. روز یکشنبه دوباره به او مراجعه کردم تا گفت‌وگو را به‌روز کنیم.
عراق از زمان حمله آمریكا در سال ۲۰۰۳ تلاش كرده است تا میان روابط خود با واشنگتن و تهران تعادلی برقرار كند. صالح می‌گوید: «ایالات‌متحده، متحد ما است. ایران همسایه ما است.» حمله ایالات‌متحده به سلیمانی - که بدون اطلاع دولت بغداد انجام شد - حاکمیت عراق را به چالش کشید و باعث خشم سیاسی بی‌سابقه‌ای علیه ایالات‌متحده در داخل کشور شد. روز یکشنبه، مجلس عراق موافقت کرد که دولت «به هرگونه حضور خارجی در خاک عراق پایان دهد و از استفاده از فضای هوایی، خاک و آب عراق به هر دلیلی توسط نیروهای خارجی جلوگیری کند.» ایالات‌متحده بیش از پنج هزار سرباز در عراق دارد و فرماندهی یک گروه ائتلاف چندملیتی را به عهده دارد که هنوز در حال نبرد با داعش و آموزش ارتش عراق است. رای مجلس عراق که ۳۲۸ کرسی دارد، با اکثریت ۱۷۰ به صفر به لایحه بالا رای داد. این امر عمدتا توسط قانون‌گذاران شیعه انجام شد. بسیاری از سنی‌ها و کردها رای ندادند. این مصوبه تا زمان امضای نخست‌وزیر «عادل عبدالمهدی»، اجرایی نخواهد شد، اما مهدی موضع خود را روشن کرده است. به‌هرحال، او پس از استعفا در ماه نوامبر پس از هفته‌ها اعتراض، فقط سرپرستی دولت را برعهده داشته است.
در آخر هفته، ایران قول تلافی سختی برای مرگ سلیمانی را داد که باعث شد ایالات‌متحده عملیات دیپلماتیک و نظامی در عراق را به حالت تعلیق درآورد. روز یکشنبه، ائتلاف به رهبری ایالات‌متحده اعلام کرد که دست‌کم به‌طور موقت عملیات علیه داعش را متوقف می‌کند. سفارت ایالات‌متحده نیز عملیات کنسولی را به حالت تعلیق درآورد. وزارت امور خارجه از همه آمریکایی‌ها خواست كه عراق را ترك كنند. مصاحبه با صالح درباره خطرات موجود، تنها از نظر اندازه و وضوح ویرایش شده است.
شما از درگیری آشکارا و پنهان بین ایران و ایالات‌متحده پس از مرگ قاسم سلیمانی، چقدر نگران هستید؟
حرکات خطرناک است و من باید عمیقا نگران باشم که عراق در چرخه دیگری از درگیری قرار گیرد. ثبات دشواری که پس از جنگ با داعش در عراق برقرار شده است، در خطر نابودی است. این امر عواقب وحشتناکی برای عراق و منطقه به همراه خواهد داشت. باید هر کاری می‌توانیم انجام دهیم که آن‌ها را به خویشتن‌داری دعوت کنیم و از لبه پرتگاه دور کنیم. حرف‌های ما در ماه سپتامبر، بر بازآفرینی اقتصادی، اشتغال‌زایی و اصلاحات دولتی متمرکز بود. سپس، در ماه اکتبر، اعتراضات کشور را فراگرفت و مردم خواستار اصلاحات، عدالت و تثبیت حق حاکمیت عراق شدند. اکنون ما در مورد چالش جلوگیری از جنگ و درگیری صحبت می‌کنیم. در این زمینه و خارج از این حرکات خطرناک، حق حاکمیت و ثبات عراق باید به منافع مشترکی تبدیل شود که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بر سر راه‌های پیشبرد آن توافق کنند.
عراق از جنگ هشت‌ساله خود با ایران چه آموخت؟
جنگ ویرانگر است. در جنگ برنده‌ای وجود ندارد. هزینه انسانی آن برای عراق عظیم بوده است. مطمئنا برای ایران نیز همین‌طور. درسی که آموختیم آن است که هرگز شروع به جنگ نکنیم زیرا هرگز نمی‌دانید که چگونه به پایان می‌رسد. یک درس مهم دیگر: عراق هرگز نباید به‌عنوان دروازه‌ای برای دیگران عمل کند؛ عراق نباید برای به جنگی تن دردهد که با منابع عراقی و زندگی عراقی‌ها ولی برای منافع دیگران انجام می‌شود.
اگر اکنون به آن جنگ نگاه کنید و بحران فعلی خلیج‌فارس را در نظر بگیرید، چه درس‌هایی آموخته‌اید؟
آخرین چیزی که خاورمیانه به آن احتیاج دارد یک جنگ وحشتناک است، به‌خصوص اینکه آخرین جنگ علیه داعش هنوز به‌طور قطعی تمام نشده است. شروع جنگ شاید ساده‌ترین تصمیمات باشد، اما منطقه نمی‌تواند جنگ دیگری را تحمل کند. ریسک بالایی دارد.
شما هشت سال درگیری و جنگ را از نزدیک می‌شناسید و می‌دانید جنگ با ایران چگونه بود. آن‌ها به‌راحتی تسلیم نمی‌شوند.
خاورمیانه دوره‌های خشونت زیادی را پشت‌سر گذاشته است، به معنای واقعی کلمه صلح و امنیت را برای مدت‌زمان طولانی تجربه نکرده است. شروع جنگ عراق و ایران پایان نظم منطقه‌ای در خاورمیانه بود. در چهل سال گذشته، عراق حوزه اصلی درگیری‌ها در خاورمیانه بوده است. همه یک نیروی نیابتی برای جنگ با دیگران در خاک عراق داشتند که اساسا از منابع عراقی و زندگی عراقی‌ها تغذیه می‌کردند. من نمی‌خواهم ببینم کشورم درگیر جنگ دیگری شود و نمی‌خواهم جنگ دیگری ببینم که ثبات موفقیت‌آمیز به‌دست‌آمده در عراق را به خطر بیندازد. موفقیت‌های عراق واقعی ولی بسیار شکننده است. می‌ترسم که نتواند جنگ دیگری را در خاورمیانه دوام بیاورد.
عراق دوام نمی‌آورد؟ چرا؟
عراق با یک جنگ دیگر بسیار تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت که می‌تواند ثبات دشواری را که پس از سال‌ها درگیری و پس از آخرین جنگ علیه داعش به دست آورده‌ایم، به خطر بیندازد. اگر مراقب نباشیم، ممکن است از لبه پرتگاه فراتر برویم. خدا ما را کمک کند، هم در منطقه و هم در سطح بین‌المللی.
در یمن یک درگیری بی‌معنی و با رنج‌های بشری ناگفته در جریان است. یک جنگ و درگیری ناتمام در سوریه دارید. یک نظم پایدار در عراق دارید که هنوز شکننده است. امنیت خلیج‌فارس را زیر سوال برده‌اید. بقایای داعش را دارید که نباید آن‌ها را دست‌کم گرفت. بزرگ‌ترین مساله، خانواده‌ها و بازداشت‌شدگان داعش است که مشکلات قانونی، اخلاقی و امنیتی بسیاری را مطرح می‌کند؛ و ادلب [استانی در سوریه] را دارید که گروه‌های افراطی نظیر النصره و حورس‌الدین و غیره را در خود جای داده است.
بدون شک شکست نظامی داعش موفقیت چشمگیری بود؛ اما تروریسم هنوز به‌طور قطعی شکست نخورده است و ریشه‌کن نشده است. گروه‌های تروریستی و افراطی بسیاری در سراسر خاورمیانه وجود دارند. آخرین جنگ هنوز به پایان نرسیده است و ما در مورد شروع یک جنگ جدید صحبت می‌کنیم؟ این جنون است و ما باید مراقب باشیم. باید خونسردی خود را حفظ کنیم. خویشتن‌داری. پرهیز. به میز مذاکره برگردید و صحبت کنید.
از نظر اقتصادی، تأثیر آن چه خواهد بود؟
ما اکنون در حال راه‌اندازی یک صندوق بازسازی برای زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به عراق هستیم. در شرایط درگیری، من تصور نمی‌کنم که سرمایه‌گذارهای خارجی به خاورمیانه بیایند.
ما لشکری از جوانان بیکار در منطقه داریم و باید اقتصاد خود را گسترش دهیم و فرصت‌های شغلی برای جوانان خود ایجاد کنیم. اگر این مساله در ایالات‌متحده صادق است، وقتی رهبران شما در مورد شغل، شغل و بازهم شغل، صحبت می‌کنند، قطعا در خاورمیانه این مساله بسیار جدی‌تر است. لشکری از جوانان بیکار که می‌توانند طعمه افراط‌گرایی شوند و نه‌تنها جوامع ما بلکه امنیت جهانی را بی‌ثبات کنند. این چالش اصلی است.
بگذارید شرایط زیر را برای شما ترسیم کنم. من فکر می‌کنم خاورمیانه احتمالا آخرین منطقه مهم باقی‌مانده در جهان است که شکسته است. در اوایل قرن بیستم، اروپا کاملا شکسته شد. دو جنگ جهانی. آن‌ها آن را تعمیر کردند. در دهه شصت و هفتاد، شرق آسیا منطقه درگیری اصلی جهان بود. کم‌وبیش حل‌وفصل شد. شما اکنون به ویتنام می‌روید، به کره می‌روید، به هرکجا می‌روید. در دهه ۱۹۸۰، آمریکای لاتین و آمریکای مرکزی بود. تا حدودی ثابت بود. در دهه ۱۹۹۰، اتحاد جماهیر شوروی سابق و آفریقای جنوبی؛ و آخر خاورمیانه، در طول قرن بیستم و اکنون در قرن بیست و یکم، منبع اصلی بی‌ثباتی در سراسر جهان است.
این منطقه باید اصلاح شود و راه رفع مشکلات آن باید پیدا شود، راه‌حل باید از منطقه بیاید. من نمی‌توانم جایگزین بهتری جز یکپارچه‌سازی اقتصادی و ایجاد وابستگی متقابل ببینم، که به کمک آن بتوان فراتر از تحرکات بی‌معنی و جنگ رفت. برگردیم به آنچه با آن شروع کردید: جنگ عراق و ایران. چه نتیجه‌ای از جنگ عراق و ایران به دست آورده‌ایم؟ آیا امنیت را برای ما به وجود آورد؟ آیا ثبات برای ما ایجاد کرد؟ تعداد زیادی از مردم کشته شدند. افراد زیادی مورد آزار و اذیت قرار گرفتند. منابع زیادی هدر رفت و نابود شد. درگیری با جنگ قابل‌حل نیست. این درس واقعی است، حتی در سال ۲۰۰۳، یعنی که جنگ باید گزینه آخر باشد. جنگ ایران و عراق، حداقل در این بخش از جهان، هرگز یک راه‌حل به شمار نمی‌آمد.
مطالب مرتبط:
شکایت از حمله موشکی سپاه به درخواست عراق سند شورای امنیت شد
آیا شلیک موشک از ایران به داخل خاک عراق، تجاوز نظامی است؟
آیا حمله موشکی ایران به عراق در شمول «حق دفاع مشروع» می‌گنجید؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر