ویروس کرونا فقط اقتصاد جهانی را تحت‌تاثیر قرار نداده است، تنها مسافران را سرگردان نکرده و کاسبی‌ها را از رونق نینداخته است. این ویروس کشنده حتی روی زندگی پناه‌جویان هم اثر گذاشته و آنها را بیشتر از قبل سرگردان و بی‌پناه کرده است.
***
«پانزده ساعت پیاده‌روی کردیم تا مرز بوسنی و کرواسی را رد کردیم. قرار بود تاکسی قاچاق‌بر به دنبالمان بیاید. هرچه تماس گرفتیم و اصرار کردیم فایده نداشت. قاچاق‌بر گفت به خاطر قرنطینه در ایتالیا، راننده حاضر نیست دنبال ما بیاید. بعد از رد کردن این همه کوه، خودمان را به پلیس کرواسی معرفی کردیم و به بوسنی بازگردانده شدیم. فقط ۵۰۰ یورو خسارت پرداخت کرد.»
شیوع ویروس کرونا در اتحادیه اروپا، مرزهای قانونی را برای حداقل یک ماه بست؛ اما مسافران مسیرهای غیرقانونی بدون اطلاع از آنچه در کشورهای اروپایی می‌گذرند، در تلاش هستند تا خود را به مقصدهایشان برسانند؛ اما انگار، قاچاق‌بران بومی هم در قرنطینه به سر می‌برند و مهاجران، سرگردان‌تر از قبل، در مرزها، جابه‌جا می‌شوند. گفته می‌شود برخی از پناه‌جویان در کمپ‌های اروپا و در مسیر مهاجرت به این ویروس مبتلا شده‌اند، برخی کمپ‌ها قرنطینه شده‌اند و بسیاری هم روند جابه‌جایی قانونی‌شان در مرزها یا تمدید مدارکشان و مصاحبه‌هایشان به تعویق افتاده است.
به‌عنوان نمونه، یکی از این پناه‌جویان که بعد از سه سال زندگی در کمپ موریا واقع در جزیره لس‌بوس یونان، توانست قاچاقی خود را به خاک این کشور برساند، با پرداخت حدود چهار هزار یورو به قاچاق‌بر، مسیر اروپا را در پی گرفت. از مقدونیه و صربستان گذشت، بوسنی‌هرزگوین را پشت‌سر گذاشت و با عبور از جنگل‌ها و کوه‌هایی بس مرتفع، خود را به کرواسی رساند. دو روز معطل ماند تا قاچاق‌بر با آدم‌پران‌های بومی در ایتالیا هماهنگ شود و دستور به حرکت دهد؛ اما به دلیل قرنطینه عمومی و اجباری، آدم‌پران هم حاضر نشد چنین ریسکی انجام دهد؛ چه به خاطر ترس از ویروس کرونا و چه به دلیل نگرانی از تشدید کنترل مرزها و وجود پلیس در خیابان‌های شهرهای این کشور.
حالا این گروه با معرفی خود به پلیس کرواسی، به بوسنی‌هرزگوین برگشته‌اند و در مسافرخانه‌ها زندگی می‌کنند. درحالی‌که در چند روز گذشته کمپ‌های پناه‌جویان این کشور هم قرنطینه شدند. نه کسی حق دارد به آنها وارد شود و نه از آن خارج. یکی از پناه‌جویان ایرانی در کمپ «بیرا» شهر مرزی «بیهاچ» می‌گوید که هیچ لوازم بهداشتی به مهاجران ارایه نشده است و هرچه درخواست صابون، ژل دست و ماسک می‌کنند، پاسخی نمی‌گیرند. حتی از پناه‌جویانی که علایم سرماخوردگی و آنفلوانزا دارند و مشابه با کرونا است، تستی گرفته نمی‌شود. گفته می‌شود که در حال حاضر نزدیک به ده هزار پناه‌جو در بوسنی‌هرزگوین سرگردان هستند.
وضعیت پناه‌جویان در کمپ‌های پناه‌جویی کشورهای مختلف، تفاوتی با روایت‌های این پناه‌جوی ایرانی ندارد. بیشتر کمپ‌ها قرنطینه هستند و به مهاجران اجازه خروج داده نمی‌شود. درعین‌حال یا پزشکی در کمپ نیست یا تعداد محدودی حضور دارند اما دارویی نیست. نه تست ابتلا به این ویروس از مهاجران گرفته می‌شود و نه در آن آلودگی‌های جاری در کمپ‌ها، بهداشتی رعایت می‌شود. فصل زمستان است و بسیاری هم بیمار هستند. وحشت از ابتلای به این ویروس در لحظه‌های زندگی‌شان موج می‌زند.
با وجودی که سازمان‌های حقوق بشری مرتب هشدار داده‌اند که در صورت وجود ویروس کرونا در کمپ‌های پناه‌جویی «فاجعه‌ای انسانی» پدید خواهد آمد، همچنان هیچ اقدام مشخصی برای آنها صورت نگرفته است. «جان ایگلند» دبیرکل شورای پناه‌جویان نروژ گفته است که این جمعیت میلیونی پناه‌جویان در کمپ‌های سراسر جهان، در معرض خطر جدی هستند. خصوصا پناه‌جویانی که در کشورهایی مثل «ایران»، «افغانستان»، «یمن» و «سوریه» هستند که ساختار پزشکی و درمانی‌شان به دلیل جنگ و بحران‌های سیاسی، از هم پاشیده است. به گفته او در کمپ‌های پناه‌جویی در کنار امکانات بهداشتی مثل صابون و مواد شوینده، نیاز به کارکنان بیشتر محسوس است.
درعین‌حال، پزشکان بدون مرز نیز نسبت به وقوع چنین فاجعه‌ای در یونان هشدار داده است. این سازمان به دولت یونان تاکید کرده است که هرچه سریع‌تر بایستی کمپ‌های پناه‌جویان را تخلیه کند. در یونان وجود حداقل ۱۱۷ مورد ابتلا به ویروس کرونا تایید شده است و یک مورد هم در جزیره «لس‌بوس» در بیمارستان به سر می‌برد. این هشدارها در حالی ابراز شده است که پناه‌جویان ساکن این کمپ می‌گویند چندین نفر را به دلیل مشکوک بودن به ابتلا به این ویروس از کمپ خارج کرده‌اند. همچنین، فعالیت سازمان‌های حقوق بشری در این محدوده حداقل برای دو هفته تعطیل شده است و ترس، بر زندگی هزاران پناه‌جوی سرگردان سایه افکنده است.
از سوی دیگر، بنا به اظهارات پناه‌جویان کمپ «دیاواتا» در شهر مرزی «تسالونیکی» در نزدیکی مرزهای ترکیه و مقدونیه چند مورد مبتلابه ویروس کرونا وجود داشت که به بیمارستان منتقل شدند. همچنین آنها می‌گویند که یکی از این مبتلایان توانسته است از کمپ فرار کند. درحالی‌که هیچ اقلام بهداشتی در اختیار نزدیک به دو هزار مهاجر دیگر که ساکن این کمپ هستند، قرار نگرفته است. آن‌هم در شرایطی که کانکس‌ها پر است و چادرها در اطراف کمپ بنا شده است.
بنا به تشخیص صلیب سرخ جهانی، پناه‌جویان و آوارگان آسیب‌پذیرترین گروه اجتماعی هستند که در خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند. بسیاری از سازمان‌های حقوق بشری که بر مساله پناه‌جویان متمرکز هستند اعلام کرده‌اند که فقدان اقدامات جدی توسط دولت‌های جهان برای محافظ از جان مهاجران و پناه‌جویان و به خطر انداختن جان آنها، یک سهل‌انگاری نیست بلکه می‌تواند «جرم» تلقی شود.
همین وضعیت عدم رسیدگی در کمپ‌های بسته که می‌تواند عنوان بازداشتگاه به خود بگیرد نیز جاری است. یکی از پناه‌جویان ایرانی که در کمپ بسته مرز صربستان و مجارستان به همراه خانواده‌اش زندگی می‌کند، روایت دیگری از تاثیر شیوع ویروس کرونا بر زندگی این گروه از مهاجران دارد. به گفته او آنها در این کمپ برای انتقال به کشور مجارستان، هفته‌ها و بلکه ماه‌ها منتظر می‌شوند تا نوبتشان برسد. او می‌گوید وقتی بیش از سه سال پیش در صربستان درخواست پناهندگی داد، ماموران از او پرسیدند که آیا می‌خواهد در آن کشور بماند یا به مجارستان منتقل شود. او نیز مجارستان را انتخاب کرده بود.
بیش از سه سال زندگی در کمپ‌های صربستان بالاخره پایان پذیرفت و او و خانواده‌اش به کمپ انتقال در مرز میان دو کشور منتقل شدند: «در اینجا بیش از ۶۰ خانواده در نوبت هستند. هیچ تبادل اطلاعاتی توسط رایانه صورت نمی‌گیرد. چادرهایی در مرز بنا شده است که به‌صورت شیفت‌های روزانه، پناه‌جویان در آن حضور دارند و نقش قاصد میان مجارستان و کمپ انتقال را ایفا می‌کنند. البته پلیس‌های مرزی هم هستند. اما وظیفه این قاصدان به این شکل است که هر هفته از سمت مجارستان، در روزی نامشخص، به سراغ چادر می‌آیند و می‌گویند یک خانواده حق انتقال دارند، ما اسم آن خانواده را می‌دهیم و در روزی مشخص، به دنبال آنها می‌آیند. البته در این میان، بعضی‌ها هم با دریافت پول، قاچاق‌بری می‌کنند یعنی به جای خانواده‌ای که در نوبت قرار دارد، خانواده‌ای دیگر را می‌پذیرند.»
حالا با شیوع ویروس کرونا، این روند هم معلق شده است. او به همراه همسر و دختر ۱۰ ساله‌اش نزدیک به سه ماه می‌شود که منتظر است و هنوز نوبتشان نرسیده است. قرار بود طبق لیست، یک ماه دیگر منتقل شوند اما حالا معلوم نیست این تعلیق چقدر طول بکشد.
در کنار چنین شرایطی، رسیدگی به امور پناه‌جویان در کشورهای مختلف هم به تعلیق درآمده است. به‌عنوان نمونه هلند اعلام کرده است پناه‌جویانی که به‌تازگی وارد هلند می‌شوند به دلیل شیوع ویروس کرونا امکان اسکان در کمپ را ندارند، ثبت‌نام نمی‌شوند و در پروسه درخواست پناهندگی قرار نمی‌گیرند. فرانسه نیز در پی قرنطینه اجباری، گفته است که مصاحبه‌های پناهندگی حداقل برای دو هفته عقب افتاده است و هیچ دادگاه تجدیدنظری برگزار نمی‌شود. البته مدارک پناه‌جویان برای سه ماه تمدید می‌شود. یونان نیز که همچنان درگیر کنترل مرزهای زمینی‌اش با ترکیه است، از پیش گفته بود از اول مارس تا یک ماه هیچ درخواست پناهندگی را نخواهد پذیرفت.
از ۲۷ فوریه، ده‌ها هزار پناه‌جو و مهاجر که در ترکیه زندگی می‌کردند، تحت تبلیغات رسانه‌ای ترکیه و دستور «رجب‌طیب اردوغان»، رییس‌جمهور این کشور به مرزها رفتند تا خود را به اروپا برسانند. ترکیه اعلام کرده بود مرزهایش برای خروج پناه‌جویان باز است. حالا نزدیک به بیست روز گذشته و وضعیت در مرز زمینی میان دو کشور همچنان وخیم است. حتی برخی خبرنگاران که برای تهیه گزارش به این منطقه رفته بودند، به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند؛ اما هیچ مشخص نیست آیا در میان این پناه‌جویان مبتلا یا ناقل این ویروس وجود دارد یا خیر. اگرچه به گفته خود آنها، نگرانی از این مساله در میان بسیاری وجود دارد اما هیچ‌کدام از سازمان‌های حقوق بشری و حتی امور پناهندگان سازمان ملل، هیچ‌گونه اقدامات بهداشتی برای آنها ایجاد نکرده است.
شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان حالا به دغدغه اصلی مردمان سراسر دنیا و رسانه‌ها تبدیل شده است. هر شب، آمار مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به این ویروس در رسانه‌ها منتشر می‌شود. اما پناه‌جویان و مهاجران نه‌تنها در هیچ آماری نیستند، بلکه هیچ‌گونه رسیدگی هم به آنها نمی‌شود. درحالی‌که جان هزاران نفر و بلکه میلیون‌ها انسان آواره و کودک‌پناه‌جویان در خطر است. خطری که می‌تواند به شهروندان کشورهای دیگر هم آسیب بزند؛ تنها کافی است برخی از مهاجران ناقل این ویروس باشند و با عبور غیرقانونی از مسیرهای مختلف، به کشورهای گوناگون وارد شوند. اما انگار سیاسیون حتی این دغدغه را هم ندارند یا چشم‌هایشان را مثل همیشه روی آسیب‌پذیرترین گروه اجتماعی در این شرایط، بسته‌اند.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
از شایعه تا فاجعه کرونا میان پناه‌جویان در مرزهای مختلف
ابتلای پناه‌جویان به ایدز برای رهایی از جزیره لس‌بوس یونان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر