تولید قند و شکر به شیرینی ۲۴۰ میلیون دلار ارز دولتی

انتشار گزارش دیوان محاسبات کل کشور از تفریغ بودجه سال ۱۳۹۷ و اعلام بلاتکلیفی ۴.۸ میلیارد تومان از دلارهای دولتی چهار هزار و ۲۰۰ تومانی واگذارشده به واردکنندگان، یک‌بار دیگر زخم تصمیم و سیاست اشتباه «قیمت‌گذاری دستوری» ارز را تازه کرد.

سیاست قیمت‌گذاری دستوری ارز در بهار ۱۳۹۷ و اعلام نرخ چهار هزار و ۲۰۰ تومان برای هر دلار، از همان ابتدا انتقادهای پرشماری را به دنبال داشت.

صاحب‌نظران اقتصادی، دستور به بازار برای تبعیت از حکم دولتی‌ها را ناممکن می‌دانستند و سیاست‌های بعدی دولت را در تامین ارز واردکنندگان به قیمت دولتی رسمیت بخشیدن به رانتی توصیف می‌کردند که آسوده و راحت نصیب کسانی می‌شد که به این ارزها دسترسی داشتند و می‌توانستند بخشی از آن را در اختیار گیرند.

صدور نزدیک به ۱۰۰ بخش‌نامه از سوی دولت و بانک مرکزی ایران پس از این سیاست‌گذاری، راه‌اندازی دو سامانه «نیما» و «سنا» برای سامان بخشیدن به بازار ارز و بگیروببندها و تغییر رویه‌ها، همگی نشانه‌هایی از شکست تجربه قیمت‌گذاری دستوری بودند که در تمام چهار دهه گذشته در مورد ارز و برخی دیگر از کالاها تجربه شده بود و همگی نتیجه‌ای جز ناکامی به همراه نداشتند.

حالا به گزارش دیوان محاسبات از تفریغ بودجه ۱۳۹۷ که محل مناقشه دولت و بانک مرکزی شد، از مجموع ۳۱.۴ میلیارد دلار ارز واگذارشده به واردکنندگان، معادل ۱۵.۳ درصد آن تا میانه آذر ۱۳۹۸ بلاتکلیف بودند؛ به این معنا که ما‌به‌ازای این ارز، کالایی به ایران وارد نشده و اصل ارز واگذارشده نیز به بانک‌های عامل بازنگشته بود.

اما این ارزهای به قیمت دولتی در اختیار چه کسانی قرار گرفتند؟ گیرندگان عمده این ارزها چه شرکت‌ها و افرادی بودند؟ در مجموعه گزارش‌های «صاحبان ارزهای دولتی»، «ایران‌وایر» سعی کرده‌ است به این سوالات پاسخ دهد.

****

در وب‌سایت «شرکت صبا پیشرو کالا» در بخش «درباره ما» آنجا که درباره شرکت اطلاعاتی ارایه‌شده، صبا پیشرو کالا «گروهی از شرکت‌های فعال اقتصادی با سهامدار مشترک» توصیف شده است شرکتی که حوزه فعالیت خود را «در زمینه کالاهای اساسی منجمله واردات برنج، روغن خام، شکر خام، کنجاله سویا، ذرت دامی، جو دامی، گندم خوراکی» تعریف کرده است.

بخش دیگر فعالیت شرکت «صبا پیشرو کالا» که در وب‌سایت به آن اشاره شده «توزیع مجموعه اقلام در شبکه‌ای مویرگی و در سراسر کشور» است.

آن‌طور که در وب‌سایت شرکت توضیح داده شده است، صبا پیشرو کالا در بیش از ۱۰ شرکت در ایران، شکر خام تصفیه می‌کند و یکی از کارخانه‌های وابسته به گروه نیز در حوزه تولید قند فعالیت می‌کند.

تجارتی به شیرینی شکر

احتمالا شرکت مورداشاره که در حوزه تولید قند فعالیت می‌کند، شرکت «تولیدی قند مروارید خلیج‌فارس» است که در سال ۱۳۸۷ تاسیس شده و محسن و محمدحسن طباطبایی رییس و نایب‌رییس هیات‌مدیره آن هستند.

صبا پیشرو کالا و دیگر شرکت‌های وابسته به این شرکت، گروهی اقتصادی را تشکیل می‌دهند که نقش «طباطبایی»‌ها در آن نقشی محوری است.

صبا پیشرو کالا در واپسین روز کاری سال ۱۳۹۳ ثبت و تاسیس شد و آن‌طور که در وب‌سایت این شرکت آمده است، در سال ۱۳۹۶ یعنی تقریبا دو سال پس از تاسیس، مطالعه پروژه «تولید شکر سفید از چغندر در ایلام» را کلید زده است.

زمینی در حدود ۴۵۰ هزار مترمربع خریداری شده است تا پروژه‌ای با ظرفیت تصفیه ۱۳۰ هزار تن شکر و تولید ۷۰ هزار تن شکر سفید راه‌اندازی شود. در وب‌سایت شرکت صبا پیشرو کالا، سرمایه لازم برای اجرای پروژه تولید شکر سفید از چغندر در ایلام، ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد [ریال] برآورد شده است.

همچنین در خرداد ۱۳۹۷، توافقنامه‌ای بین مدیران شرکت صبا پیشرو کالا و مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان‌وبلوچستان منعقد شده است تا «پروژه تصفیه شکر ۱۶۵ هزار تنی بندر چابهار» در زمینی به مساحت ۵۰ هزار مترمربع احداث شود.

براساس اعلام شرکت، این طرح در سال ۱۴۰۰ قابل بهره‌برداری است و حجم سرمایه‌گذاری پیش‌بینی‌شده حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود، صبا پیشرو کالا تاکید کرده است که تمام هزینه این پروژه از امکانات مالی مجموعه تامین خواهد شد.

همان زمان در توضیح این تفاهم‌نامه اعلام شده بود که شرکت صبا پیشرو با سرمایه‌گذاری ۱۲۴ میلیارد تومانی برای احداث و بهره‌برداری از کارخانه تصفیه شکر زمینه بهره‌برداری ۴۰ ساله را فراهم می‌آورد.

«یزدان سیف»، معاون وزیر جهاد کشاورزی در آیین امضای آن تفاهم‌نامه، هدف از احداث کارخانه تصفیه شکر در چابهار را «صادرات شکر سفید به افغانستان و کشورهای آسیای میانه» اعلام کرده بود.

به گفته مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران «در حال حاضر فاصله قیمت شکر سفید و شکر خام ۶۰ تا ۷۰ دلار است که فرصت خوبی را برای تولیدکننده و صادرکننده شکر فراهم می‌کند.»

توسعه با سرعت غیرقابل‌باور

از توضیحات مندرج در وب‌سایت صبا پیشرو کالا این‌طور برمی‌آید که این مجموعه، دو انبار سرپوشیده در بندر امام خمینی به مساحت ۱۶ هزار و ۵۶۰ مترمربع در زمینی به مساحت ۵۵ هزار و ۷۰۰ مترمربع احداث کرده است که مناسب انبار کردن کالاهایی مانند شکر خام، ذرت دامی و کنجاله سویاست.

همچنین شرکت اعلام کرده است که «با توجه به توسعه فعالیت‌های شرکت و حجم واردات» نیازمند افزودن به حجم انبارهای خود بوده و از دو سال قبل طرح توسعه انبارها در بندر امام خمینی را در دستور کار قرار داده است تا مساحت انبارهای در اختیار صبا پیشرو کالا به ۳۳ هزار مترمربع افزایش یابد.

بررسی طرح‌های توسعه و پروژه‌های صبا پیشرو کالا نشان می‌دهد که سرعت توسعه و گسترش فعالیت‌های شرکت نسبت به عمر کوتاه تاسیس آن قابل‌توجه است، اما مگر حجم فعالیت این شرکت چه قدر است؟

در میان بزرگان

در یک قلم از فعالیت‌های این شرکت، «صبا پیشرو کالا» توانسته در میان شرکت‌های دریافت‌کننده ارز دولتی جایگاهی درخور داشته باشد.

«صبا پیشرو کالا» در فهرستی که بانک مرکزی ایران از دریافت‌کنندگان ارزهای دولتی برای واردات کالا منتشر کرده است در بین این شرکت‌ها در رتبه‌های نخست فهرست قرار دارد، این شرکت در دوره زمانی اردیبهشت ۱۳۹۷ تا پایان پارسال درمجموع بیش از ۲۲۲ میلیون دلار (۲۲۲.۸۸۴.۰۵۰ دلار) ارز با قیمت دولتی دریافت کرده است.

شرکت صبا پیشرو کالا، نام تجاری «داریوش» را نیز به ثبت رسانده که احتمالا بخشی از تولیدات این شرکت با همین نام به بازار عرضه می‌شود.

رییس هیات‌مدیره صبا پیشرو کالا، «محسن طباطبایی» و نایب‌رییس شرکت «محمدحسن طباطبایی» است.

مدیرعاملی این شرکت به عهده «علی ابراهیمی» است. ازجمله افراد دیگری که در میان هیات‌مدیره دارای سمت هستند، می‌توان به «مهدی ابوالقاسم طهرانی، حمید نوید و علی‌رضا مهدی» اشاره کرد که در دیگر شرکت‌های این گروه اقتصادی با طباطبایی‌ها همراه هستند.

«سپیده جلالیان تهرانی» و «سارا صفایی» که در سال‌هایی در هیات‌مدیره شرکت صبا پیشرو کالا، سمت بازرسی داشتند همراه با برخی اعضای هیات‌مدیره صبا پیشرو کالا، شرکت‌های دیگری را نیز اداره می‌کنند.

یک عضو ۱۹ میلیون دلاری

«شرکت تضامنی سید محمدحسن طباطبایی و شرکا» نام یکی دیگر از شرکت‌های این گروه است، علی ابراهیمی در هیات‌مدیره این شرکت نیز دارای سمت است.

شهر قم یکی از پایگاه‌های اصلی شرکت‌های گروه است و شرکت‌های این گروه علاوه بر تهران، دفاتری هم در قم دارند.

کارخانه مرتبط با «شرکت تضامنی سید محمدحسن طباطبایی و شرکا» در شهرک صنعتی سلفچگان واقع شده است و محصولات این کارخانه که عرضه قند و شکر در بسته‌بندی‌های مختلف است با نام تجاری «فدک» به بازار عرضه می‌شود.

«شرکت سید محمدحسن طباطبایی و شرکا» ازجمله شرکت‌هایی است همراه با شرکت اصلی این گروه یعنی «صبا پیشرو کالا» توانسته از ارزهای دولتی استفاده کند، این شرکت تضامنی بیش از ۱۹ میلیون دلار (۱۹.۲۸۳.۱۳۵ دلار) انواع ارز به قیمت دولت دریافت دارد.

درمجموع این دو شرکت عضو گروه صبا پیشرو کالا، بیش از ۲۴۲ میلیون دلار (۲۴۲.۱۶۷.۱۸۵ دلار) انواع ارز با نرخ محاسباتی هر دلار ۴۲۰۰ تومان دریافت داشته‌اند.

دیگر اعضای گروه صبا پیشرو کالا

از دیگر شرکت‌های گروه صبا پیشرو کالا می‌توان به شرکت‌های «فدک پاک فاطمی»، «فاطر فروزان پاک» و «پرتو مبین پاکان» اشاره کرد که مهدی ابوالقاسم طهرانی همراه با علی ابراهیمی و محمدحسن طباطبایی آن‌ها را اداره می‌کنند.

حوزه فعالیت این شرکت‌ها در آگهی‌های تاسیسشان حوزه‌های مختلف و متنوع است که از آن جمله می‌توان به خدمات بازرگانی، خریدوفروش و خدمات پس از فروش کلیه کالاهای مجاز بازرگانی، ترخیص کالا، ساخت انبار و برپایی غرفه و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی اشاره کرد.

«صبا پیشرو تیس منطقه آزاد چابهار»، «ستاره صبا پیشرو پارس» و «تولیدی قند مروارید خلیج‌فارس» نیز شرکت‌هایی دیگر از حلقه‌های مرتبط با این گروه است.

اگرچه محمدحسن طباطبایی و محسن طباطبایی در اداره این شرکت‌ها نیز نقش محوری دارند اما نام‌هایی چون «مهدی اسلامیان، محمدباقر حسینی و علیرضا یداللهی موحد»، طباطبایی‌ها را در اداره این شرکت‌ها همراهی می‌کنند.

سه‌راهی اقتصاد، فرهنگ و مذهب

«محمدباقر حسینی» که در شرکت صبا پیشرو تیس منطقه آزاد چابهار، مدیرعامل است در «کانون آینده‌شناسی میراث فاطمی» عضو هیات‌مدیره است، ریاست هیات‌مدیره این کانون البته با «علیرضا یداللهی موحد» است.

کانون آینده‌شناسی میراث فاطمی «به کوشش محمدباقر حسینی» در تیرماه سال ۹۲ در آئینی با حضور محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت «محمود احمدی‌نژاد» از کتاب «میراث فاطمی» رونمایی کرد که «شامل مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب در شناخت امام زمان و عصر غیبت و نیز راهکارهای یاری‌رسانی برای تحقق دولت حضرت مهدی است.»

محمدباقر حسینی در موسسات و شرکت‌های دیگری که عمده فعالیت آن‌ها حوزه‌های فرهنگی مذهبی است، حضوری موثر دارد. آقای حسینی در سال ۱۳۹۱ عضو هیات‌مدیره «انتشارات نشر کتاب» بوده که شرکتی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، «منصور واعظی»، دبیرکل وقت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همان زمان ریاست بر هیات‌مدیره آن شرکت را عهده‌دار بود.

محمدباقر حسینی، فعالیت‌های فرهنگی مذهبی خود را در «حسینیه شهدای قم» و شرکت «راهبردی مطالعات تقریبی راه نمای صادق» پیگیری می‌کند، او همچنین در هیات‌مدیره شرکتی به نام «فرهنگی و هنری پیام فاطمه س» عضو بوده که در حال حاضر به لحاظ مالیاتی شرکتی «غیرفعال» است اما قرار گرفتن نام محمدباقر حسینی در کنار محسن رفیق‌دوست، وزیر سپاه پاسداران در دهه ۶۰ و رییس بنیاد مستضعفان در دهه ۷۰، جالب‌توجه است.

براساس گزارش دیوان محاسبات کل کشور از تفریغ بودجه ۱۳۹۷ از تعداد ۳۷ شخص حقیقی و حقوقی که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار ارز به قیمت دولتی درافت کرده‌اند، ۳۲ شخص حقیقی و حقوقی از آن‌ها، وارداتی نداشتند، سرجمع ارزی که این افراد و شرکت‌ها دریافت داشته و مابه‌ازای آن وارداتی نداشتند، بالغ‌بر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار می‌شود.

از اینکه گروه شرکت‌های وابسته به «صبا پیشرو صبا» چه عملکردی در قبال ارزهای دریافت شده داشته‌اند، اطلاع دقیقی در دست نیست و باید در انتظار گزارش مسوولین از شرکت‌ها و افرادی باقی ماند که ارزهای بلاتکلیف به آن‌ها واگذار شده است.

افراد و شرکت‌هایی که به گفته «عبدالناصر همتی»، رییس‌کل بانک مرکزی نام شماری از آن‌ها و گزارش عملکرد ارزی آن‌ها به سازمان تعزیرات حکومتی و دیگر نهادهای قضایی ارایه شده است.

 

مطالب مرتبط:

مدلل‌ها؛ یک امپراتوری مالی خانوادگی

۱.۵ میلیارد دلار در کف سلاطین بستنی

نیم میلیارد دلار ارز دولتی برای واردات برنج را چه کسانی گرفتند؟

همه در کار تنظیم بازار؛ یک میلیارد دلار سهم وزارت جهاد