باقر ابراهیمی
گروه هنری «هنرسالار» در افغانستان که چند سالی است در کابل، پایتخت این کشور دغدغه‌های مدنی و سیاسی را روی دیوارها نقش می‌زند، این بار صورت «جورج فلوید» را کنار پرچم ایران طرح زد؛ در یکی از پرازحادم‌ترین نقطه شهر یعنی مقابل ساختمان امنیت ملی افغانستان. این طرح از سوی برخی چهره‌های سیاسی افغانستان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در طرحی که راوی جمهوری اسلامی است، فردی گمنام پرچم را بالا برده است و زیر آن، چندین نفر در حال غرق شدن هستند. روی پرچم نوشته شده است: «نمی‌توانیم نفس بکشیم.» همان جمله‌ای که «جورج فلوید» زیر زانوهای نیروهای پلیس آمریکا به‌سختی بر زبان می‌آورد و به شعار جنبش جهانی علیه تبعیض سیستماتیک نیروهای پلیس علیه سیاه‌پوستان تبدیل شد: «نمی‌توانم نفس بکشم.»
دو واقعه در ایران علیه مهاجران افغانستانی، غرق شدن مهاجران افغانستانی توسط نیروهای مرزی ایران در رودخانه «هریرود» و شلیک نیروهای انتظامی به خودروی حامل مهاجران در شهر یزد، باعث کشته‌شدن ده‌ها شهروند افغانستانی توسط نیروهای پلیس ایران شد. هم‌زمانی این مساله با تظاهرات جهانی در مقابله با «نژادپرستی» به خاطر کشته شدن «جورج فلوید» در آمریکا، برای بسیاری در افغانستان، تداعی‌کننده تبعیض‌های نژادی است که در ایران به شکل سیستماتیک از سوی حکومت جمهوری اسلامی متحمل می‌شوند. حالا این درد عمومی به دیوارهای شهر هم کشیده شده است؛ انگار آنجا که زبان از فریاد زدن بازمی‌ماند و صدایی شنیده نمی‌شود، هنر سر بلند می‌کند و جوانه می‌زند.
۱۳ اردیبهشت خبرگزاری‌های افغانستان خبر دادند که بیش از پنجاه مهاجر افغانستانی هنگام عبور از مرز، توسط نیروهای مرزبانی ایران بازداشت شدند، مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و پلیس آنها را مجبور کرد که به رودخانه «هریرود» بپرند. ده‌ها نفر از آنها در همین حادثه جان باختند و پیکرهایشان در آن‌سوی رودخانه، توسط مردم محلی از آب گرفته شد. بعدتر کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان خبر داد که در میان این کشته‌ها، دست‌کم یک کودک هم وجود داشته است.
یک ماه بعد، ۱۴ خرداد نیروی انتظامی خودروی حامل مهاجران افغانستانی را در شهر یزد مورد اصابت گلوله قرار داد و تصاویر و ویدیوهای دل‌خراشی از آن حادثه منتشر شد. تعدادی کشته و عده‌ای سوختند و به بیمارستان انتقال داده شدند. در پی این حادثه، جامعه مدنی افغانستان تجمعات اعتراضی برگزار کرد و مساله به عرصه سیاسی کشیده شد؛ اما جمهوری اسلامی واقعه اول را انکار کرد و در مورد دوم، گفت که نیروهای انتظامی مشکوک به حمل مواد مخدر توسط این خودرو بودند. درنهایت اما هیچ‌کس محاکمه نشد.
هم‌زمان در آمریکا، اروپا و بسیاری از کشورهای جهان، در پی کشته شدن «جورج فلوید» شهروند آمریکایی توسط پلیس آمریکا، تظاهرات‌های اعتراضی برگزار شد و انگار جهان علیه «نژادپرستی» قیام کرد؛ اما صدای دادخواهی قربانیان افغانستانی به هیچ‌کجا نرسید. برای بسیاری از هنرمندان، هم‌زمانی این وقایع، الهام‌بخش آثار هنری و اعتراضی شد.
«ابرار کاکر» مسئول برنامه‌های گروه هنری «هنر سالار» در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» در توضیح این طرح، گفت: «چیزی را که ما می‌خواستم از طریق نقاشی به مردم برسانیم این بود که تنها افغانستانی‌ها با تبعیض نژادی روبه‌رو نیستند، آنچه با قتل جورج فلوید در جهان شروع شد و آنچه برای مهاجران افغانستانی در ایران اتفاق افتاد، همه به‌خاطر تبعیض نژادی است.»
به گفته «ابرار کاکر» آنها خواسته‌اند «دردها و ناعدالتی‌ها» جامعه افغانستان و «تبعیض و خشونت» جمهوری اسلامی علیه مهاجران افغانستانی را به تصویر بکشانند: «تا بلکه به ارزش‌های انسانی احترام گذاشته شود و شهروندان را آگاه بسازیم که باید در مورد این گپ بزنیم [صحبت کنیم] و از طریق گفت‌وگو چنین مشکلاتی حل شود.»
دیوارنگارها ناگفته‌های بسیاری را به مخاطبان می‌رسانند. مثل روایت درد دل میلیون‌ها افغانستانی که حکایت خشونت مرزبانان و نیروهای انتظامی و پلیس نسبت به مهاجران است. سوختن مهاجران افغانستانی در خودرو به دلیل شلیک نیروهای انتظامی، دردناک‌ترین اتفاقی است که انتشار تصاویر آن‌هم سوگواری عمومی را در پی داشت؛ شاعران شعر سرودند، فعالان مدنی به خیابان‌ها و مقابل سفارت ایران رفتند، فعالان سیاسی در عرصه‌های سیاست صدایشان را بلند کردند و جمله‌های پسری که سوخته بود، به نماد این واقعه و خشونت علیه مهاجران افغانستانی تبدیل شد: «کمی آب بیار که سوختم.»
«ابرار کاکر» این اقدامات را «غیرقابل‌تحمل» توصیف می‌کند و دیوارنگاری این گروه را تلاشی برای کاهش این نوع اتفاق‌ها: «به‌عنوان یک انسان حادثه آتش زدن و به دریا انداختن مهاجران برای همه ما بسیار وحشتناک بود. همه ما متاثر شدیم. بسیار دردآور بود. به همین خاطر ما ساکت نماندیم و خواستیم یک نقاشی در این مورد انجام بدهیم تا در آینده از همچنین حوادثی جلوگیری شود.»
به گفته او این گروه هنری تلاش کرده بود تا این طرح را روی دیوار سفارت ایران نقش بزنند اما مجوز آن نه از سوی نهادهای امنیتی افغانستان و نه سفارت ایران صادر نشد.
«عبدالحکیم مقصودی» یکی از اعضای «هنر سالار» که در خلق این اثر نقش داشته است، در خصوص نقش دیوارنگاری در جهان به «ایران‌وایر» گفت: «هنر نقاشی در رساندن پیام، نقش بسیار مهمی دارد. ما از این طریق پیام خود را در برابر تبعیض به تمام مردم دنیا می‌رسانیم. هنر بسیار خوب است، پیامی که ما از طریق هنر خود می‌رسانیم لزوم کاهش خشونت و تبعیض است. من در این پنج سالی که با گروه هنر سالار کار می‌کنم، نقاشی‌های زیاد روی دیوارها انجام.»
بیشتر طرح‌های او حول آسیب‌های اجتماعی ازجمله خشونت علیه زنان، تشویق به تحصیل و تبعیض نژادی و مسایل سیاسی مثل فساد ساختاری است.
به گفته او این دیوارنگاری که واکنش‌های بسیاری در بر داشته است، می‌خواهد تلاشی باشد برای شکستن سکوت مقابل «تبعیض نژادی» و لزوم «دادخواهی» در چنین اموری: «این دیوارنگاری که در مقابل ساختمان امنیت ملی افغانستان صورت گرفته توجه زیادی را به خود جلب کرده و از سوی شهروندان این کشور مورد استقبال گسترده قرار گرفته است. مسئولان این گروه هنری امیدوارند که بتوانند شهروندان را متقاعد سازند تا در برابر تبعیض نژادی ساکت نمانند و در این موارد دادخواهی کنند.»
در تمامی جهان دیوارنگاری، حاوی پیام‌های اعتراضی مردمانی است که صدایشان را با هنر و طرح‌های ماندگار به ثبت می‌رسانند. این بار هم دیوارنگاری که «جورج فلوید» را کنار جان‌باخته‌های خشونت نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی قرار داده است، می‌خواهد تلاشی باشد برای شکل‌دهی گفت‌وگوها پیرامون «تبعیض نژادی» سیستماتیک از سوی جمهوری اسلامی که بر شهروندان و مهاجران افغانستانی اعمال می‌شود.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
روایت‌های مهاجران افغانستانی از سابقه خشونت نیروهای مرزی و پلیس ایران
وجود دست‌کم یک کودک میان مهاجران افغانستانی غرق‌شده؛ سکوت هیات تحقیقات مشترک دو کشور
شاهدان عینی: ماموران مرزی ایران هم‌سفران افغانستانی‌مان را غرق کردند
فعالان مدنی هرات: عاملان قتل مهاجران افغانستانی محاکمه شوند
مهدی راسخ، نماینده مجلس افغانستان: ایران خشونت علیه مهاجران افغانستانی را نهادینه می‌کند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر