«علیرضا تنگسیری»، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران روز گذشته دوم تیر گفته است که حضور در «آب‌های دوردست» و ایجاد «پایگاه دایمی» در اقیانوس هند در دستور کار این نیرو قرار گفته است. او توضیح داده که این برنامه با دستور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در دست اقدام است. در سال‌های اخیر تبلیغاتی ازاین‌دست رواج داشته است. تیر ۱۳۹۰ «غلامعلی رشید»، جانشین رییس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح وقت، گفته بود: «هر کشور می‌تواند برای توسعه اهداف خود حتی در زمینه نظامی، بدون اینکه مزاحم دولت‌ها شود از دریاها استفاده کند، بنابراین ما می‌توانیم تا ۱۲ مایلی سواحل آمریکا نیز برویم.» حبیب‌الله سیاری فرمانده سابق نیروی دریایی ارتش نیز مهر همان سال از حضور داشتن برنامه برای حضور در اقیانوس اطلس و نزدیکی آمریکا صحبت کرده بود: «همان‌گونه که آمريکا در نزديک مرزهای آبی ما حضور دارد، ما هم در نزديکی مرزهای آبی آمريکا حضور قدرتمندانه خواهيم داشت.»
در دوره رهبری آیت‌الله خمینی ایران درگیر جنگ با عراق بود و در دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای درگیر جنگ فرضی با آمریکا و جنگ نیابتی با عربستان سعودی. ازهمین‌رو، در دوره رهبری خامنه‌ای بیشتر تمرکز سپاه بر روی توسعه نیروی دریایی، سپاه قدس و برنامه موشکی بوده است.
گسترده‌ترین تبلیغات بر روی سپاه قدس و جنگ نیابتی با عربستان انجام شده است. تنها تبعات و تبلیغات مربوط به کشته شدن قاسم سلیمانی و جایگاه برتر او در میان دیگر فرماندهان ارشد سپاه پاسداران نشان‌دهنده این وضعیت است.
***
یکی از ضعف‌های خامنه‌ای در مقابل «اکبر هاشمی رفسنجانی» غیبت او در جنگ ایران و عراق بود. ازاین‌رو نزدیکان او در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند نقش او در جنگ را پررنگ نشان دهند. معاون وزیر دفاع و عضو شورای عالی دفاع تنها سمت‌های او در موضوع جنگ بوده است. ازقضا این موضوع در استیضاح «بنی‌صدر» نیز مطرح شد و «عزت‌الله سحابی» از مخالفان استیضاح با اشاره به سخنان خامنه‌ای درباره ضعف مدیریت بنی‌صدر در جنگ به او گفت: «اگر عدم آمادگی ارتش در روز حمله عراق به ایران، به خاک وطن ما، تقصیر بنی‌صدر است، خوب، بنی‌صدر عملا از فروردین ۱۳۵۹ یا اواخر اسفند ۱۳۵۹ وارد مسئولیت فرماندهی کل قوا شد، ولی جنابعالی از هشت ماه، نه ماه قبل از آن تشریف داشتید و بعدازآن هم همیشه تشریف داشتید.»
بیشترین عکس‌های منتشرشده از او در دوره جنگ نیز مربوط به حضور در جمع فرماندهان ارتش است و او کمتر در میان فرماندهان سپاه عکس دارد. در دوره رهبری اما عملا در تبلیغات بر روی نقش سپاه تاکید شد و این نهاد توسعه یافت. این دوره اما فراز و نشیب‌های متفاوتی داشته که می‌توان در چهار دوره و متناسب با تغییر فرماندهان ارشد آن را بررسی کرد.
دوره فرماندهی محسن رضایی؛ حفظ ساختار
آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های اول رهبری این‌گونه جلوه می‌کرد که به منصوبان آیت‌الله خمینی دست نخواهد زد. این روند در سپاه پاسداران نیز تا حدودی مصداق داشت. «محسن رضایی»، فرمانده کل ماند تا اینکه در سال ۱۳۷۶ و مدتی پس از ریاست جمهوری «محمد خاتمی» استعفا داد. او بعدها گفت که استعفایش را سه سال قبل به آیت‌الله خامنه‌ای داده و او گفته هر وقت زمانش شد خبر خواهد داد.
در این دوره نیروهای دریایی و هوایی سپاه پاسداران که در سال‌های پایانی جنگ عملا تشکیل شده بود توسعه پیدا کرد. ابتدا در سال ۱۳۶۸ «علی شمخانی» به‌عنوان فرمانده نیروی دریایی ارتش و سپاه منصوب شد اما در سال ۱۳۷۶ بار دیگر فرماندهی این دو نیرو تفکیک شد. در این دوره اگرچه سپاه قدس نیز در برخی کشورها ازجمله افغانستان و لبنان و فلسطین فعال بود و یا به نقش داشتن در انفجارهایی چون برج‌های «الخبر» در عربستان سعودی و انفجار مرکز یهودیان آٰرژانتین در سال ۱۳۷۳ متهم می‌شد اما اقداماتش هنوز در فضای داخلی ایران بازتاب نداشت.
فرماندهان ارشد سپاه پاسداران که معمولا فرماندهان لشگرهای سپاه پاسداران بودند نیز در این دوره چندان تغییر نکردند.
دوره فرماندهی یحیی رحیم صفوی؛ آغاز تغییرات زیرپوستی
دوره فرماندهی «یحیی رحیم صفوی» آغاز تغییرات زیرپوستی در سپاه پاسداران بود. در این دوره و پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ برخی از فرماندهان ارشد نزدیک به جریان چپ ازجمله «مرتضی قربانی» از سمت‌های کلیدی حذف شدند و جریان سیاسی در این نهاد یکدست‌تر شده بود. همچنین «محمدباقر قالیباف»، فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران شد و «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس. بعدها «احمد کاظمی» نیز جانشین «محمدعلی جعفری» شد که فرمانده نیروی زمینی سپاه بود.
در این میان تشکیلات نیروی دریایی سپاه پاسداران نیز توسعه یافت. بازداشت ملوانان بریتانیایی نیز در این دوره رخ داد.
حمله آمریکا به افغانستان و عراق در این دوره نقش سپاه پاسداران در خارج از ایران را بیشتر نشان داد و از سوی دیگر موضوع رویارویی احتمالی جمهوری اسلامی و آمریکا را بیشتر مطرح کرد. این موضوع باعث شد که سپاه تشکیلات و برنامه‌های خود را بیشتر بر جنگ نیابتی متمرکز کند. توسعه برنامه موشکی نیز یکی از اتفاقات این دوره بود اما هنوز تبلیغات بر آن متمرکز نشده بود.
فرماندهی محمدعلی جعفری؛ تغییرات ساختاری
پس از فرماندهی محسن رضایی دوره مدیریت فرماندهان سپاه ۱۰ ساله بود اما فرماندهی «محمدعلی جعفری» سه سال تمدید شد. او در سال ۱۳۸۶ و دو سال پس از ریاست جمهوری «محمود احمدی‌نژاد» به این سمت منصوب شد.
در این دوره با بالا گرفتن درگیری‌ها بر سر پرونده اتمی ایران موضوع رویارویی جمهوری اسلامی و آمریکا تقویت شد و اقدامات تبلیغاتی نیز افزایش یافته بود. با انتصاب «علی فدوی» به‌عنوان فرمانده نیروی دریایی سپاه اقدامات تبلیغاتی این نیرو به اوج رسید. نیروی دریایی ارتش نیز در مواردی همپای نیروی دریایی سپاه به تبلیغات می‌پرداخت. بازداشت ملوانان آمریکایی نیز در این دوره رخ داد.
دوره فرماندهی محمدعلی جعفری آغاز تغییرات ساختاری در سپاه پاسداران ازجمله تشکیل سپاه‌های استانی و حذف لشگرهای سپاه پاسداران بود. در این دوره همچنین فرماندهان نیروهای سپاه پاسداران عملا دیگر فرماندهان نسل اول نبودند و این فرماندهان بیشتر در رده‌های ستادی باقی ماندند. در دوره او نسل جدیدی از فرماندهان رشد کردند ازجمله علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه و پیش از آن «امیرعلی حاجی‌زاده»، فرمانده نیروی هوافضای سپاه ازجمله این فرماندهان جدید هستند.
اوج مطرح شدن قاسم سلیمانی و نیروی قدس سپاه پاسداران نیز در این دوره بود به‌گونه‌ای که او مشهورتر از فرمانده کل سپاه پاسداران شد. در این دوره موضوع رویارویی الکترونیک ایران و آمریکا چندین بار مطرح شد که ازجمله آن‌ها در اختیار گرفتن پهپاد آمریکایی «آرکیو-۱۷۰» بود.
درگیری‌ها در یمن و سوریه بار دیگر جنگ نیابتی ایران و عربستان را شدت بخشید که تاکنون نیز ادامه دارد.
حسین سلامی؛ آزمایش نبرد با آمریکا
رجزخوانی‌های ۳۰ ساله برای رویارویی با آمریکا در دوره فرماندهی «حسین سلامی» به شکل محدودی جنبه عینی یافت اما در همین شکل محدود نیز به فاجعه تبلیغاتی برای جمهوری اسلامی منجر شد. سرنگون کردن پهپاد آمریکایی، کشته شدن قاسم سلیمانی و شلیک به هواپیمای اوکراینی اتفاقات سریالی بود که نشان داد که عرصه عمل چقدر متفاوت از شعار و تهدید است.
اینک سپاه پاسداران در حالی از حضور در آب‌های دوردست و ایجاد پایگاه دایمی در اقیانوس هند سخن می‌گوید که موضوع شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی و اتفاقات پس‌ازآن باعث شده قدرت این نهاد عملا زیر سوال برود.
مطالب مرتبط:
راهنمای کامل تشکیلات و بخش‌های مختلف سپاه پاسداران
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ چارت تشکیلاتی و شرح وظایف
فرماندهی کل سپاه و چارت تشکیلاتی آن
نماینده ولی‌فقیه در سپاه و معاونت های وابسته به آن
نهادهای اطلاعاتی و امنیتی سپاه و زیرمجموعه های آن
نهادهای فرهنگی و علمی تحت نظر سپاه
نهادهای اقتصادی تحت نظارت سپاه؛ بخش اول ، قرارگاه خاتم الانبیا
نهادهای اقتصادی تحت نظارت سپاه؛ بخش دوم، بنیاد تعاون سپاه
نیروی زمینی سپاه و قرارگاه‌های وابسته به آن
بسیج مستضعفین؛ سازمان‌ها و معاونت ها
بنیاد تعاون بسیج ؛ شرکت ها و موسسات وابسته
نهادهای اجتماعی و فرهنگی تحت نظارت بسیج
قرارگاه‌ها و تشکیلات نظامی وابسته به بسیج
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر