«محمود علوی»، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران روز ۲۹ مرداد ۱۳۹۹ در برنامه «تیتر امشب» صداوسیما مدعی شد: «وزارت اطلاعات برای هیچ‌کس مزاحمتی نداشته است.»
او در توضیح گفت: «وزارت اطلاعات برای هیچ‌کس در دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجوها در حوزه‌ها و طلاب مزاحمتی نداشته است و آرامش خوبی حاکم بوده است. مزاحمتی برای رسانه‌ها نداشتیم و تعامل سازنده با رسانه‌ها در فضای مجازی و اینترنتی داشتیم.»
پایان تحدید آزادی به نام امنیت
«حسن روحانی»، رییس جمهوری ایران وقتی برای بار دوم وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و برنامه خود را تحت عنوان «دوباره ایران» به مردم ارایه داد، یک وعده مهم داشت: «تحدید آزادی به نام امنیت را باید پایان داد.»
او با چنین وعده‌ای، بار دیگر پا به «پاستور» گذاشت و با حمایت از محمود علوی، او را برای کسب رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد.
روحانی در جلسه رای اعتماد اما از یک واقعیت مهم پرده برداشت؛ «برخورد غیر قانونی ماموران اطلاعات با بازداشت شدگان».
او گفت: «در زمینه رفتار با مجرمان، عملکرد وزارت اطلاعات بهتر از قبل شده است اما من هنوز رضایت کامل از برخورد ماموران با دستگیرشدگان ندارم. گزارش‌هایی که در این زمینه به من رسیده، مطلوب نیست و آقای علوی باید این مسایل را حل کند.»
محمود علوی نیز در دفاع از خود در جلسه رای اعتماد وعده داد: «وزارت اطلاعات مسوولیت‌پذیری و پاسخ‌گو بودن نسبت به مراجع ذی‌صلاح، نهادهای نظارتی و مردم را در دستور کار خود قرار می‌دهد.»
سه سال پس از این ادعا، بدون آن که هیچ‌گونه گزارش مکتوبی از اقدامات وزارت اطلاعات منتشر شده باشد، وزیر در یک برنامه زنده تلویزیونی مدعی است که این وزارت‌خانه در برخورد با فعالان جامعه مدنی (دانشجویان، دانشگاهیان، طلاب و روزنامه‌نگاران) مزاحمتی نداشته است؛ ادعایی که حسن روحانی آن را پیش‌تر خلاف واقع دانسته و دستور داده بود که وزیر اطلاعات این مشکل را حل کند.
آیا وزارت اطلاعات دولت روحانی آن گونه که محمود علوی مدعی است، در برخورد با فعالان جامعه مدنی ایران بی آزار بوده است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.
برخورد وزارت اطلاعات با دانشجویان، دانشگاهیان، طلاب و روزنامه‌نگاران
«ایران‌وایر» برای راستی سنجی این ادعا، مجبور است تنها به نمونه‌هایی از احضار فعالان جامعه مدنی که نوع برخوردشان با ماموران وزارت اطلاعات به رسانه‌ها کشیده شده است، بسنده کند و از آن به یک جمع‌بندی مستدل دست یابد.
تعدد دستگاه‌های اطلاعاتی موازی و رقابت موجود میان این نهادها، کشف عناصر دخیل در پاره‌ای از پرونده‌های امنیتی را مشکل کرده‌اند و روشن نیست نقش وزارت اطلاعات در پرونده افرادی که توسط اطلاعات سپاه بازداشت شده‌اند، چیست. کسی نمی‌داند وزارت اطلاعات به عنوان نهاد تامین کننده امنیت شهروندان، در برابر رفتارهای فراقانونی دستگاه‌های اطلاعات موازی چه اقداماتی انجام داده است. از این رو، این گزارش تنها به نمونه‌هایی می‌پردازد که وزارت اطلاعات مستقیم پرونده آن‌ها را در دست داشته است:
۱- دانشگاهیان، دانشجویان و فعالان دانشجویی
دانشگاهیان، دانشجویان و فعالان دانشجویی طی سالیان اخیر در زمره فعالان جامعه مدنی بوده‌اند که کیسه وزارت اطلاعات به تن‌شان خورده است. مزه «ستاره‌دار» شدن، محرومیت از تحصیل و تدریس، حبس و شکنجه را بسیاری از دانشجویانی که گذرشان به وزارت اطلاعات افتاده، زیر زبان دارند ولی آیا در دوره وزارت محمود علوی بساط این برخوردها برچیده شده است؟
برخلاف ادعای علوی، بازداشت دانشجویان در پی هرگونه تجمع و اعتراضی، رویه‌ای ثابت در برنامه وزارت اطلاعات بوده است. براساس گزارش‌ها، در پی حوادث دی سال ۱۳۹۶، حداقل ۴۰ فعال دانشجویی توسط وزارت اطلاعات بازداشت شدند. این رویه در حوادث بعدی، از جمله حوادث آبان سال ۱۳۹۸ نیز تکرار شد.
«کمپین حقوق بشر در ایران» روز ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ در گزارشی با عنوان «ابعاد جدید همکاری حراست دانشگاه‌ها با نهادهای امنیتی در سرکوب دانشجویان»، به بررسی بازداشت دانشجویان پس از اعتراضات آن‌ها بعد از سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی و بسته‌تر شدن فضای دانشگاه‌ها با ابلاغ آیین‌نامه جدید انضباطی مصوب «شورای عالی انقلاب فرهنگی» پرداخته است.
براساس این گزارش، یکی از فعالان دانشجویی از احضار و بازجویی تعدادی از دانشجویان دانشگاه‌های مختلف ایران توسط وزارت اطلاعات و با همکاری حراست دانشگاه‌ها خبر داده و گفته است: «در بازجویی‌ها وقتی می‌گوییم وضعیت خوب نیست و مسوولین اختلاس می‌کنند، در جواب ما می‌گویند شما حرف آن سوی مرزها را می‌زنید. متاسفانه فضای دانشگاه‌ها، مخصوصا بعد از ابلاغ آیین‌نامه انضباطی جدید، بسته‌تر و با سرکوب بیشتر همراه شده است. . دستورالعمل جدید این اجازه را به حراست و نهادهای بیرونی می‌دهد که بتوانند در حوزه شخصی و فضای مجازی دانشجویان تجسس کنند. به ویژه از مهر امسال، حراست دانشگاه که کمابیش قبلا هم با نهادهای اطلاعاتی و به صورت خاص، با وزارت اطلاعات در ارتباط بود، مرتب علیه دانشجویان به نهادهای اطلاعاتی گزارش می‌دهد و این باعث شده است که نهادهای اطلاعاتی و امنیتی به فضای دانشگاه‌ها بیش از پیش وارد شوند.»
در این گزارش، از «بهاره هدایت»، «امین شریفی» و «معین زارعیان» به عنوان فعالان دانشجویی بازداشت شده در پی اعتراضات دی ۱۳۹۸ نام برده شده و به نقل از فعالان دانشجویی آمده است: «ماموران امنیتی و اطلاعاتی فشار آوردند که انجمن اسلامی دانشگاه را منحل کنید و درش را ببندید قبل از این که ما بیاییم و ببندیم. همین که انجمن را بستند، یکی یکی بچه‌ها را احضار کردند. در شهر دیگری، پلیس فتا دانشجویان را احضار کرده بودند. وقتی خوب نگاه می‌کنیم، می‌بینیم همه ارگان‌های امنیتی و نظامی با همکاری حراست دانشگاه، فضا را بیشتر به سوی بسته‌تر شدن برده و در سرکوب دانشجویان مشارکت دارند. عملا رییس حراست زنگ می‌زند و می‌گوید فلان روز بروید ستاد خبری وزارت اطلاعات یا پلیس امنیت و... . یعنی خود مستقیما با آن‌ها همکاری می‌کند که البته حراست مشخصا بازوی اطلاعات است.»
گزارش «رادیو زمانه» حاکی است، «سها مرتضایی»، دبیر سابق شورای صنفی مرکزی دانشجویان «دانشگاه تهران» را که در پی اعتراضات سال ۱۳۹۶ توسط وزارت اطلاعات بازداشت، ستاره‌دار و از تحصیل محروم شد، یک‌شنبه ۲۶ آبان در «خوابگاه فاطمیه» دانشگاه تهران دوباره بازداشت کردند.
۲- طلبه‌ها
اگر حوزه علمیه قم و مشهد و طلبه‌های مدارس این دو شهر مذهبی از برخوردهای امنیتی دستگاه‌های اطلاعاتی در امان بوده‌اند، اخبار منتشره در رسانه‌ها از مزاحمت گسترده اداره اطلاعات استان سیستان و بلوچستان برای طلبه‌های سنی مدارس علمیه این شهر حکایت دارند.
«کمپین فعالان بلوچ» در مرداد ۱۳۹۸ از احضار ۱۳ طلبه سنی به اداره اطلاعات این استان خبر داد. در تازه‌ترین نمونه نیز از ایجاد مزاحمت وزارت اطلاعات برای طلبه‌ها، کمپین فعالین بلوچ روز ۱۹ مرداد ۱۳۹۹، از بازجویی «رحمت شهرستان زهی»، فرزند «فیض محمد»، طلبه سال هشتم «حوزه علمیه مطلع العلوم کهن‌شهر» شهرستان مهرستان خبر داد و نوشت: «او در پلیس راه زاهدان بازداشت و مورد بازجویی ماموران اطلاعات زاهدان قرار گرفت.»
۳- خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای
خبر برخورد با روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه‌ای توسط نهادهای امنیتی، از جمله وزارت اطلاعات، طی چند سال اخیر بارها از سوی نهادهای حقوق بشری و خود روزنامه‌نگاران منتشر شده است و امر تازه‌ای نیست. «گزارش‌گران بدون مرز» ۱۸ بهمن ۱۳۹۸ در گزارشی که «بی‌بی‌سی» آن را منتشر کرد، اعلام کردند از تاریخ ١٨ دی، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی دست کم ٢١ روزنامه‌نگار را در شهرهای مختلف ایران احضار و بازجویی کرده بودند.
به گفته آن‌ها، تا آن زمان هیچ یک از این روزنامه‌نگاران بازداشت نشده بودند اما در هر لحظه امکان بازداشت آن‌ها وجود داشته است.
براساس این گزارش، بعضی از این روزنامه‌نگاران به خاطر موضع‌گیری در شبکه‌های اجتماعی، هشدارهایی را از تحریریه‌های خود دریافت کرده و شماری هم مجبور شده بودند حساب خود را در شبکه‌های اجتماعی ببندند یا تنها از وضعیت آب و هوا بنویسند.
وزارت اطلاعات در این سال‌ها نه تنها با احضار و تهدید روزنامه‌نگاران مانع از فعالیت آزاد رسانه‌ای آن‌ها شده است بلکه گزارش‌ها حاکی از آن هستند که خانواده‌های روزنامه‌نگاران ساکن خارج از کشور نیز از تهدیدهای وزارت اطلاعات در امان نبوده‌اند.
جمع‌بندی
محمود علوی، وزیر اطلاعات مدعی است: «وزارت اطلاعات برای هیچ‌کس در دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجوها در حوزه‌ها و طلاب مزاحمتی نداشته است و آرامش خوبی حاکم بوده است. مزاحمتی برای رسانه‌ها نداشتیم و تعامل سازنده با رسانه‌ها در فضای مجازی و اینترنتی داشتیم.»
گزارش درستی سنجی «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که برخلاف ادعای محمود علوی، وزیر اطلاعات، برخورد با دانشجویان، طلبه‌ها و روزنامه‌نگاران به عادت ماموران اطلاعات تبدیل شده است و هر روز خبری از احضار، بازداشت و تهدید فعالان جامعه مدنی، از جمله دانشگاهیان و روزنامه‌نگاران منتشر می‌شود. حراست دانشگاه‌ها به عنوان عوامل وزارت اطلاعات نیز با احضار و تهدید دانشجویان، فضای دانشگاه‌ها را پادگانی و هرگونه فعالیت دانشجویی را با انسداد مواجه کرده‌اند.
از این رو، «ایران‌وایر» به ادعای محمود علوی، وزیر اطلاعات مبنی بر این که وزارت اطلاعات مزاحمتی برای دانشجویان، طلبه‌ها و روزنامه‌نگاران نداشته است، از این حیث که ادعایی بی اساس بوده و خلاف بودن آن بارها ثابت شده است، نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.
دروغ پینوکیو: اظهارنظری است که عدم صحت آن قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود، کذب از کار در آمده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
اعتراض بیش از سیصد هنرمند و روزنامه‌نگار به تداوم نبود آزادی بیان
گزارش‌گران بدون مرز توقیف روزنامه جهان صنعت و سرکوب رسانه‌ها را محکوم کرد
سایه سیاست روی مطالب رسانه‌های درستی سنجی
تحدید آزادی بیان و تهدید روزنامه‌نگاران؛ حکایت کرملین و رسانه‌های مستقل
اشک‌هایی که ریخته می‌شوند؛ روایت هوشنگ اسدی از نیم قرن روزنامه‌نگاری
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر