مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران هشدار داد که باید درباره منشا ذرات اتمی کشف شده توضیح بدهد. خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند این ذرات اتمی در تورقوزآباد در حومه تهران کشف شد. همزمان رویترز موارد دیگری از گزارش مدیرکل آژانس به شورای حکام درباره ایران را منتشر کرده است.
***
نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین و عمدتا با حضور مجازی اعضا آغاز به کار کرده است. در این جلسات این شورا قرار است گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس، که بخشی از آن مربوط به ایران است مورد بررسی قرار گیرد.
اما در حاشیه این نشست، گروسی در نشستی خبری شرکت کرد و با اشاره به بازرسی از سایت‌های مشکوک در ایران، بار دیگر تاکید کرد ایران باید به سوالات پیش‌آمده درباره ذرات اتمی یافت‌شده در یکی از این سایت‌ها پاسخ دهد.
گزارش مدیرکل آژانس محرمانه است اما خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس از قول منابع دیپلماتیک گزارش داده‌اند این محل تورقوزآباد است.
رافائل گروسی در نشست خبری روز چهارشنبه‌اش گفت ایران باید با همکاری کامل و پایدار با آژانس، درباره منشا ذرات اورانیوم کشف‌شده با منشا انسانی «توضیحات کامل و قانع کننده» ارائه کند.
«منشا انسانی» در اظهارات گروسی به معنای آن است که در محل مورد بازرسی و نمونه‌گیری، فعالیت و تاسیسات اعلام شده‌ای که حاوی مواد رادیواکتیو و ذخایر اورانیوم باشد هنوز کشف نشده اما آلودگی رادیواکتیو نشان می‌دهد که این مواد در آن محل وجود داشته یا با آن فعالیتی انجام شده که می تواند ناشی از اقدامات موقت یا پاکسازی در محل یا حتی به دلیل جا‌به‌جایی مواد توسط افراد باشد.
نام تورقوزآباد نخستین بار دو سال پیش در سخنرانی نخست وزیر اسرائیل در مجمع عمومی سازمان ملل بر سر زبان‌ها افتاد.
او گفته بود که ایران در این محل فعالیت اتمی اعلام‌نکرده داشته است. مقام‌های جمهوری اسلامی که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حضور داشتند با استهزای اظهارات نخست وزیر اسرائیل محل اعلام شده را بعدا یک قالیشویی عنوان کردند.
مطابق توافق‌هایی که میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود دارد، جمهوری اسلامی باید به سوالات آژانس درباره این ذرات توضیحات قانع کننده قابل راستی آزمایی ارائه کند. یعنی توضیح دهد که چرا در آن مکان اورانیوم وجود داشته، چرا محلی را که در آن مواد رادیواکتیو قرار داشته با اطلاع آژانس نرسانده، اورانیوم به چه منظوری به آن آن مکان آورده شده بوده، باقی اورانیوم کشف شده با همان ویژگی‌های فنی اکنون کجاست و هدف از این فعالیت مخفی نگه داشته از آژانس چه بوده است.جمهوری اسلامی با پذیرش اجرای «پروتکل الحاقی» به بازرسان اجازه داده است که هر زمان با ارائه اسناد قانع کننده از هر مکان مشکوک به فعالیت اتمی یا مظنون به کار با مواد رادیواکتیو دسترسی داشته باشند تا با نمونه برداری محیطی از بود و نبود ذرات اتمی اطمینان پیدا کنند. هدف از این کار این بوده است که آژانس پس از چند ساعت بازرسی و نظارت مداوم بتواند تایید کند که جمهوری اسلامی هیچ فعالیت اتمی مخفی شده از آژانس و هیچ تاسیسات پنهان نگه داشته‌‌ای از این نهاد ندارد و برنامه آن کاملا «صلح آمیز و تحت نظارت کامل» آژانس است.
ایران تا مدت‌ها درخواست‌های آژانس برای بازدید از محل‌های مشکوک را رد می‌کرد اما به دنبال کش‌وقوس‌های فراوان و صدور قطعنامه اعتراضی شورای حکام، در نهایت جمهوری اسلامی به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به چند سایت را داد که بنابر گزارش‌ها یکی از آنها تورقوزآباد بود.
گزارش‌های غیررسمی حاکی از آن است که بازرسان آژانس چند ماه پیش به تورقوزآباد رفتند و پس از نمونه‌برداری محیطی و آنالیز بعدی آنها متوجه وجود آثار اورانیوم در محل شدند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس چند روز پیش گزارش داد که رافائل گروسی در گزارش خود به شورای حکام تاکید کرده است پاسخ‌های ایران درباره ذرات یافت‌شده «فاقد اعتبار» است و ذرات کشف‌شده نیز از نظر فنی شبیه ذراتی است که در سانتریفیوژهای واردشده از کشوری دیگر به ایران ثبت شده بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئول نظارت بر حسن اجرای برجام است و گزارش اخیر گروسی به مواردی از تخلف‌ها در این زمینه اشاره دارد.
اما موضوع ذرات اورانیوم یافت‌شده به وظیفه دیگر آژانس مرتبط است: رصد کردن فعالیت‌های اتمی ذیل ان‌پی‌تی. ایران عضو رسمی ان.پی.تی است و پروتکل الحاقی را نیز با اینکه هنوز به طور رسمی تصویب نکرده اما از زمان برجام به طور داوطلبانه رعایت می‌کند.
اکنون اگر جمهوری اسلامی قادر نباشد توضیحاتی بدهد که از نظر آژانس «کامل و قانع‌کننده» باشد تاییدیه آژانس درباره اطمینان کامل از صلح‌آمیز بودن برنامه اتمی جمهوری اسلامی به تعویق می‌افتد.
علاوه بر این، خودداری یا ناتوانی از ارائه توضیح کامل به آژانس می‌تواند به افزایش اختلاف بین دو طرف و حتی صدور قطعنامه از سوی شورای حکام بینجامد؛ که در آن صورت ایران «موظف» به دادن جواب خواهد بود.
در صورتی که در نهایت ایران پاسخی قانع‌کننده درباره منشا این ذرات اورانیومی نداشته باشد، به این معناست که علیرغم اعلام همکاری کامل با آژانس هنوز مواردی اعلام‌نشده دارد.
ایران از اردیبهشت ۹۸ کنار گذاشتن تعهدات برجامی‌اش را آغاز کرده است. عدم پاسخگویی به موارد غیربرجامی نیز دردسری دیگر خواهد بود.
مدیرکل آژانس گزارش سه ماهه بررسی فعالیت‌های اتمی ایران و تطبیق آن با توافق هسته‌‌ای برجام را تحویل شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی داده که هیات مدیره این نهاد محسوب می‌شوند. شورای حکام که ریاست آن در حال حاضر با کاناداست گزارش مدیرکل را بررسی و درباره مفاد آن قضاوت می‌کند که چه تصمیمی بگیرد.این گزارش به غیر از اشاره به دوازده برابر شدن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نسبت به حد مجاز پیش بینی شده در برجام حاوی یک به روزرسانی بسیار جدید بود که مدیرکل یک روز پیش از این تهیه کرده و در آن گفته است که بازرسان آژانس چهار روز پیش یعنی روز ۲۴ آبان در جریان آغاز تزریق گاز «یو. اف ۶» به یک زنجیره از ماشین‌های غنی سازی از نوع «آی. آر ام۲» در کارخانه غنی سازی اورانیوم نطنز قرار گرفته اند.
تزریق گاز به این ماشین‌ها به معنی تلاش برای غنی‌سازی اورانیوم با دستگاه‌های پیشرفته‌تر است. دستگاه‌های «آی.آر ام۲» نوع بهبودیافته نسل دوم ماشین‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران است که مطابق برجام، جمهوری اسلامی اجازه تزریق گاز به آنها را ندارد.
شورای حکام در واقع هیات مدیره آژانس محسوب می‌شود و در حال حاضر ریاست آن با کاناداست. این شورا گزارش مدیرکل را بررسی می‌کند و درباره آن تصمیم خواهد گرفت.
به این ترتیب، شاید بتوان گفت تخلفات برجامی ایران در یک سال و نیم اخیر کمتر از ذرات اتمی کشف‌شده بحران‌ساز است. تخلفات برجامی ایران به دلیل اینکه زیر نظارت کامل آژانس قرار دارد، قابل بازگشت است و وجود توضیحی فنی برای آن محتمل است ممکن است وضعیت بحرانی به خود نگیرد؛ اما پیدا شدن ذرات اورانیوم مخفی نگه داشته شده از آژانس وضعیت دیگری دارد و ممکن است تورقوزآباد به نقطه ثقل بحران آینده تبدیل شود
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر